ایران مذاکرات را تا پس از انتخابات آمریکا به تاخیر می‌اندازد

به گزارش فارس، «مارک فیتزپاتریک» مدیر برنامه‌های خلع سلاح و عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی در مطلبی با عنوان «رد مصالحه از سوی ایران تهدید جنگ را احیا می‌کند» می‌افزاید: اگر ایران در مذاکرات درباره برنامه هسته‌ایش در تابستان جاری زیرک بود می‌توانست اتحاد شش شریک مذاکره‌کننده خود را سنجیده و احتمالاً از بین ببرد اما این مسئله نیازمند پذیرش محدودیت‌هایی بود که دستیابی به سلاح هسته‌ای را برای این کشور دشوار می‌کرد.

ایران می‌توانست به این دلیل که قدرت‌های بزرگ از ماه آوریل تاکنون درخواست‌های شورای امنیت مبنی بر تعلیق فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازیش را دیگر مطرح نمی‌کنند، اعلام پیروزی کند. گروه 1+5 (فرانسه، آلمان، انگلیس، چین، روسیه و آمریکا) به جای آن بر تولید اورانیوم 20 درصد از سوی ایران و تأسیسات فردو که این کار در آن انجام می‌شود، تمرکز کردند. گروه 1+5 تعلیق کامل را فراموش نکرده بودند اما تهران می‌توانست تاکید بر 20 درصد را به عنوان پذیرش ضمنی حق غنی‌سازیش در سطوح پایین‌تر تلقی کند.

* فرانسه حاضر به برداشتن تحریم‌ها علیه ایران نیست

قدرت‌های جهانی به عنوان اقدامی اعتمادساز از ایران خواستند با توقف تولید اورانیوم 20 درصد غنی‌شده، انتقال هر میزان اورانیوم 20 درصد غنی‌شده و تعطیلی تأسیسات زیرزمینی فردو فوریت تهدید را کاهش دهد. اگر ایران این شروط را می‌پذیرفت، آنگاه احتمالاً نیمی از قدرت‌های جهانی به بحث درباره برداشتن برخی تحریم‌ها می‌پرداختند.

البته فرانسه که در دوران «فرانکو اولاند» همانند دوران «نیکولا سارکوزی» همچنان سخت‌گیرانه با ایران برخورد می‌کند، این کار را نمی‌کرد اما قطعاً روسیه و چین و احتمالاً آلمان و انگلیس دست به چنین اقدامی می‌زدند. انگلیس در اوایل تابستان ایده به تعویق انداختن تحریم‌های مربوط به بیمه کشتی‌ها علیه ایران را مطرح کرد اما هنگامی که شرکایش مخالفت کردند، از این اقدام منصرف شد.

یکی از مقامات پایتخت‌های اروپایی در اواسط تابستان در پاسخ به اینکه آیا دولت وی در صورت همکاری بیشتر ایران کاهش تحریم‌ها را مد نظر دارد، گفت که این ایده‌ای خوب به نظر می‌رسد. تا به امروز نیازی به بررسی چنین موضوعی وجود نداشته زیرا ایرانی‌ها از مصالحه لازم فاصله زیادی دارند. ایران تنها مایل است توقف غنی‌سازی 20 درصد را مد نظر قرار دهد.

روزنامه نیویورک‌تایمز دو هفته پیش گزارش داد که ایران طرحی 9 ماده‌ای را پیشنهاد کرده که فراتر از این هم می‌رود. اما سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران این مسئله را رد کرد و گفت که موضع ایران از زمان نشست مسکو که در آن انتقال اورانیوم 20 درصد غنی‌شده به کشوری دیگر و تعطیلی تأسیسات فردو را نپذیرفته، تغییری نکرده است. حتی اگر ایران غنی‌سازی 20 درصد را تعلیق کند، تاکید کرده که تأسیسات فردو را برای اقدامات دیگر غنی‌سازی باز نگه خواهد داشت.

* الماس در برابر بادام، مورد قبول ایران نیست

برخی ایرانی‌ها مانند حسین موسویان، مذاکره‌کننده سابق ایران معتقدند که گروه 1+5 چیزهایی پیشنهاد می‌کند که در ازای «الماس به شما بادام» بدهد. پیشنهاد ایران این است که غنی‌سازی 20 درصد را در ازای برداشتن همه تحریم‌ها تعلیق کند که این بیشتر با مثال بادام در ازای الماس جور درمی‌آید.

پرداختن به تعلیق تنها سطح 20 درصد غنی‌سازی، کار غنی‌سازی 5 درصد را که از ابتدا تاکنون مسئله اصلی بحران هسته‌ای بوده است، سر جای خود باقی می‌گذارد. ایران با سطح پایین‌تر از غنی‌سازی مدت زمان بیشتری را برای دستیابی به سلاح هسته‌ای نسبت به محصول 20 درصد غنی‌شده نیاز دارد. تهدید غنی‌سازی سطح پایین‌تر روز به روز بیشتر می‌شود. ذخیره اورانیومی که اکنون به پنج هزار کیلوگرم می‌رسد در صورت بیشتر غنی‌ شدن برای تولید چهار سلاح هسته‌ای کافی است.

ممکن است ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محدودیت‌هایی را برای برنامه غنی‌سازی اورانیومش بپذیرد. مایه تعجب نیست که ایران مذاکرات را تا زمانی که بفهمد چه کسی ماه ژانویه وارد کاخ سفید می‌شود، به تأخیر بیندازد. عدم تمایل ایران به مصالحه‌های معنادار به این دلیل است که هیچ نشست کاملی با مدیران سیاسی قدرت‌های جهانی از زمان گفت‌وگوهای ملال‌آور مسکو در اواسط ژوئن برگزار نشده است. کاترین اشتون، رئیس امور خارجه اتحادیه اروپا برای نشان دادن کارایی دیپلماسی هر از گاهی با آقای جلیلی گفت‌وگوهایی را انجام می‌دهد. «گفت‌وگوهای فنی» سطح پایین برگزار شده‌اند اما تا پس از انتخابات آمریکا احتمال برگزاری نشستی در سطح سیاسی نمی‌رود.

* انتظار تغییری فوری در مواضع ایران تا آگوست 2013 نمی‌رود

 در عین حال، آمریکایی‌ها و شرکای اروپایی‌شان به افزایش فشار تحریم‌ها ادامه می‌دهند. این تحریم‌ها که دیگر هدف‌دار نیستند تأثیر مخربی بر کل اقتصاد ایران می‌گذارند. تحریم‌ها تنها دلیل این مشکلات و احتمالاً اولین دلیل آن نیستند. اما آن‌ها قطعاً گزینه‌های اقتصادی ایران را محدود می‌کنند. اگر تهران به دنبال راهی برای کاهش تحریم‌ها با مصالحه بیشتر در گفت‌وگوهای هسته‌ای باشد، احتمالاً تا انتخابات ریاست جمهوری در ژوئن آینده صبر می‌کند. این بدان دلیل نیست که رئیس جمهور تصمیم‌گیرنده اصلی درباره برنامه هسته‌ای است. اگر موضع ایران تغییر کند، احتمالاً این تغییر بسیار کم و بسیار دیر خواهد بود. رئیس جمهور جدید ایران تا آگوست 2013 بر مسند قدرت نخواهد نشست و تا آن زمان انتظار تغییری فوری نمی‌رود. مصالحه‌ها تا آن زمان تاکتیکی خواهند بود و نشان‌دهنده تصمیم ایران برای دست کشیدن از گزینه تسلیحاتی نیستند.

* از نظر نتانیاهو تحریم‌ها 6 تا 9 ماه برای ایجاد تغییری راهبردی در ایران فرصت دارند

«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل ماه گذشته در سازمان ملل پیش‌بینی کرد که ایران تا بهار یا اوایل تابستان آینده 90 درصد مسیر خود برای تولید سلاح هسته‌ای را خواهد پیمود. در واقع وی به تحریم‌ها 6 تا 9 ماه فرصت داد تا منجر به تغییری راهبردی در ایران شوند. این زمان احتمالاً کافی نخواهد بود. هنگامی که تابستان آینده بیاید، ایران با رئیس جمهوری جدید هنوز آماده توافق نیست و اسرائیل ممکن است در آن زمان و در صورت لزوم به تنهایی حمله کند. آنگاه با توجه به اینکه ایران چقدر به خط قرمز دستیابی به تسلیحات نزدیک است، آمریکا ممکن است در چنین حمله‌ای بدون توجه به اینکه رئیس جمهور بعدی چه کسی خواهد بود، شرکت کرده و رهبری آن را به عهده بگیرد.