مقصر اصلی ساخت فیلم «یک خانواده محترم» کیست؟

فارس، «یک خانواده محترم» اولین ساخته بلند سینمایی مسعود بخشی به شمار می‌آید فیلمی که از ابتدا شاید به دلیل موضوع حساسش و تنها برای رهایی و عبور از سد پروانه ساخت، به مرکز سیما فیلم برای ساخت یک تله فیلم در گروه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی مطرح  و ارایه شد.

* تهیه‌کننده با علم به این که فیلم هزینه‌ای بالاتر از تولید یک تله فیلم خواهد داشت آن را به سیمافیلم ارائه داد

تهیه‌کننده با علم به این که فیلم هزینه‌ای بالاتر از تولید یک تله فیلم خواهد داشت آن را به این مرکز ارایه داد، این درحالی است که در این مرکز هزینه ساخت تله فیلم بین 100 تا 150 میلیون تومان برآورد می‌شود اما بازیگران اصلی این فیلم همه از بازیگران مطرح سینما و تلویزیون هستند و رقمی چند برابر ساخت یک تله فیلم را برای دستمزد در یک کار طلب می‌کنند.

* طرح فیلم چیز دیگری بود

به محض آماده شدن فیلم و انتخاب آن در بخش دو هفته با کارگردان جشنواره کن، سیما فیلم که مشارکتی «حجت‌الاسلام حسین رحیم‌زاده» مدیر گروه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی مرکز سیما فیلم در گفت‌و‌گو با خبرنگار سینمایی فارس گفت: «فیلمنامه فیلم با نام «خرم‌شهر»، آن گونه که با ما توافق شده بود با موضوع آزادسازی خرمشهر آماده شد، اما فیلم مطابق فیلمنامه توافق شده، تولید نشد. طرح اولیه فیلمنامه خانواده‌ای بود که یکی از فرزندان‌شان در دفاع مقدس به شهادت می‌رسید، شرایطی که خانواده داشتند و تغییر و تحولاتی که در خانواده اتفاق می‌افتاد طرح اولیه فیلمنامه بود و تهیه‌کننده از سیما فیلم درخواست مشارکت داشت.»

وی در ادامه افزود:«فیلمنامه دچار اشکالات زیادی بود، با هم گفت‌و‌گو کردیم و دوستان قبول کردند که اصلاح کنند و قرار بر این شد که ‌زیر نظر مشاوری که مرضی‌الطرفین مشکلات فیلمنامه برطرف شود‌. مراحل معمول طی شد و براساس تغییراتی که مد نظر ما بود و کم هم نبود، کار شروع شد.»

* سیمافیلم به وظیفه‌اش عمل نکرد

اما گویا سیما فیلم به درستی به وظیفه‌اش عمل نکرد و نظارت دقیق و مؤثری در این خصوص صورت نگرفت همین امر باعث شد تا فیلمی ساخته شود که موافق با اهداف و رویکرد سیما فیلم نبود وچند روز مانده فیلم جشنواره کن برای این که اذهان عمومی سیما فیلم را در تولید «یک خانواده محترم» شریک نداند، به سرعت مشارکت خود را لغو کرد اما فیلم ساخته شده و با سرمایه‌گذاری یک شرکت خارجی آماده برای نمایش در جشنواره کن بود.

* آفریده به راحتی و بدون مشکل مراحل تولید فیلم را گذراند

این در حالی است که با مشارکت سیما فیلم، محمد آفریده توانسته بود به راحتی و بدون هیچ مشکلی مراحل تولید فیلم را بگذراند در حالی اگر قصد داشت برای فیلم پروانه ساخت از وزارت ارشاد بگیرد نظارت‌های بیشتری صورت می‌گرفت و فیلمنامه با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار می‌گرفت. لغو مشارکت سیما فیلم از این پروژه در حالی انجام شد که فیلم آماده نمایش و در جشنواره کن پذیرفته شده بود و تنها به معنی پاک کردن ننگ ساخته شدن فیلم توسط این سازمان دولتی است و هیچ تعبیر دیگری نمی‌توان برای آن در نظر گرفت.

* گاف‌های مشابه سیمافیلم

البته این بی‌توجهی و عدم نظارت دقیق در مرکز سیما فیلم سبقه‌ای طولانی دارد زیرا فیلم سینمایی «پاداش» (کمال تبریزی) نیز در این مرکز و در گروه اجتماعی آن به تولید رسید، اما زمانی که مدیران وقت احساس کردند فیلم مغایر با اهداف و ارزش‌های رسانه ملی است آن را به شبکه دو و در نهایت به تهیه‌کننده فیلم مهدی کریمی واگذار کردند، بدون آنکه مشخص شود هزینه‌ای که در بیت‌المال صورت گرفته است چه اتفاقی برایش افتاد، زیرا هیچ یک از مدیران سیما فیلم حاضر به پاسخگویی نیستند. 

سوالی که باید از مدیران سیما فیلم پرسید،چرا دقت و نظارت کافی بر آثاری تولید شده ندارد و پس از تولید تنها با کناره‌گیری از آن خود را از ساخت فیلم رها می‌کند.

* حیرت مخاطبان از مضمون فیلم

«یک خانواده محترم» در جشنواره کن به نمایش درآمد و با واکنش‌های تند اهالی سینما در جشنواره مواجه شد و به اجماع عده‌ای که فیلم را در این جشنواره دیدند معتقد بودند فیلم خوبی نیست. محسن علی‌اکبری عضو شورای‌عالی سینما در گفت و گویی با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: فیلم «یک خانواده محترم» به لحاظ ساختار فیلم خوبی است. اما از نظر مضمون و مفهوم به دلیل نداشتن اطلاعات کافی به بیراهه رفته است. من کارهای بخشی را می‌شناسم و به فیلم‌های او و هم نسلانش علاقمند هستم، اما بهتر است این دوستان برای فیلم‌های اول و یا دوم خود سراغ چنین موضوعات حساسی نروند.»

وی تاکید کرد: «ما در مقطع انقلاب و دفاع‌مقدس شهیدان زیادی داده‌ایم و برای رسیدن به شرایط امروز مردم سختی‌های زیادی کشیدند. بهتر است این فیلمسازان این چنین سوژه‌هایی که از آن اطلاعات درستی ندارند را دست‌مایه کار خود قرار ندهند.»

وی در ادامه گفت:«مسعود بخشی ثابت کرده که فیلمساز خوبی است. اما فکر می‌کنم در ساخت این فیلم حتی از حضور مشاوران خوب هم بهره نگرفته است. من به شدت از مضمون و محتوای فیلم متاسف شدم. نباید فیلمسازان به چنین مقوله‌هایی به این راحتی وارد شوند. نباید چنین نگاهی در یک بخش رقابتی جشنواره بین‌المللی از سینمای ایران دیده شود.»

* این فیلم از تمام فیلم‌های ضدایرانی جشنواره‌های خارجی بدتر بود

«محمدرضا عباسیان» مدیر موسسه رسانه‌های تصویری  در نشست خبری نخستین جشنواره‌های فیلم‌های ویدئویی گفت: «سال‌ها است در جشنواره‌های بین المللی حاضر بودم و تمام فیلم‌هایی که در مورد ایران و علیه ایران ساخته شده رصد کردم، اما فیلمی به بدی «یک خانواده محترم» ندیده بودم. این فیلم توهین به اعتقادات ملی و مذهبی ما است.»

وی ادامه داد: «من نگران سلامت تهیه‌کننده این فیلم هستم. بعد از نمایش «یک خانواده محترم» در جشنواره فیلم کن افراد با تشنج مراسم را ترک کردند. من از فیلم «جدایی نادر از سیمین» دفاع کردم، اما به‌‌ همان جدیت که از فیلم فرهادی دفاع کردم می‌گویم «یک خانواده محترم» هر چه ما به آن اعتقاد داریم زیر سئوال برده است.»

* آفریده: مخاطبین فرانسه با فیلم زیبا برخورد کردند

پس از واکنش تند افرادی که فیلم را در جشنواره کن دیدند محمد آفریده به عنوان  تهیه کننده اثر در گفت و گویی با خبرنگار سینمایی فارس تاکید کرد: «برای من جالب بود برخی از دوستان نسبت به برخی از موارد مطرح شده در فیلم حساسیت داشتند، اما این موارد اصلا در نگاه مخاطب خارجی دیده نمی‌شد. آن‌ها به موضوع شهید به زیبایی برخورد کردند، برخی از مخاطبین فرانسوی گریه کردند و برایم شگفت‌آور بود که چقدر زیبا با آن برخورد کردند که شاید از زاویه دید ما مناسب نباشد. در مباحث عام‌تر نگاه بسته‌ای ندارند. مخاطبان ایرانی هم طیف‌های مختلف بود برخی نکاتی که ما مورد نظرمان بود را دریافته بودند، نقطه نظری داشتند که هر فیلمی نقطه‌نظراتی را به همراه دارد و ما هم استقبال کردیم، بحث‌ها را شنیدم بعضی‌ها هم می‌گفتند باید تعدیل می‌شد و توضیح می‌دادم، برای این جشنواره و مخاطب‌ها بحث‌ها موضوعیت ندارد.»

* فیلمی که به شهدا تقدیم شد!

اما اینجا باید این سؤال را از تهیه‌کننده «یک خانواده محترم» پرسید؛ با فیلمی که شما ساختید مخاطب خارجی چگونه با کشور ما و روابط میان آدم‌ها آشنا می‌شود، تعدد درگیری‌در فیلم نشان از چه چیز است که  در مقاطع مختلف تکرار شده است . سیاه نمایی در فیلم و نمایش جامعه به گونه‌ای که برای مخاطب خارجی سؤال برانگیز است، چگونه ایران را با حکومتی اسلامی به نمایش می‌گذارد.

پیش از حضور فیلم در جشنواره کن مسعود بخشی، کارگردان فیلم سینمایی «یک خانواده محترم» که در بخش دو هفته کارگردانان جشنواره کن به نمایش درآمد، فیلمش را به شهدای جنگ تحمیلی تقدیم کرد.

این درحالی است که بسیاری  از افرادی که فیلم را دیدند معتقدند فیلم مخالف ارزش‌های انقلاب و دفاع مقدس است چگونه کارگردان به خود اجازه داده فیلمی را که پر از سیاه نمایی است را به شهدای جنگ تحمیلی تقدیم کند.

جالب است که تهیه کننده فیلم پس از نمایش فیلم در جشنواره کن و واکنش‌های تند اهالی سینما به خبرگزاری فارس گفت: بنای ما از ابتدا نمایش فیلم در ایران بود. این فیلم دغدغه‌های ذهنی کارگردان و نویسنده فیلمنامه است وحاصل تجربیات ایشان و فضاهایی است که تجربه کرده است. ما دوست داشتیم فیلم به فجر سی‌ام برسد که نشد. فرصت پیش بیاید و شرایط اجازه بدهد برای فجر امسال می‌رسانیم. وقتی فیلم در جشنواره کن پذیرفته و شرایط عوض شد بحث ما با آقای بخشی این است که نسخه تمام شده را در فرصت مغتنم و کمی هم از فضاهای ایجاد شده دور شویم و در فرصتی مغتنم فیلم را به نمایش درآوریم.»

* فیلم هنوز برای دریافت پروانه نمایش به وزارت ارشاد ارائه نشده است

«یک خانواده محترم» با نظر کارگردان و تهیه‌کننده حدود 4 یا پنج دقیقه کوتاه شده است و تهیه‌کننده با دعوت از برخی از فعالان رسانه به دفترش فیلم را به نمایش می‌گذارد این درحالی است که فیلم هنوز برای دریافت پروانه نمایش به وزارت ارشاد ارایه نشده است و اگر کارگردان به فیلم و واکنش مخاطب مطمئن است چرافیلمی که تمام پس تولیدش را در خارج از کشور گذرانده و یکی از تهیه‌کنندگان آن شرکتی فرانسوی است را برای نمایش اهالی مطبوعات ارایه نمی‌دهد ! شاید نگران واکنش تند مطبوعات و فعالان این عرصه است.

*خودداری معنادار برای عدم نمایش فیلم برای کارشناسان

فیلم «یک خانواده محترم»  در جشنواره ابوظبی هم شرکت کرد و به گفته تهیه‌کننده فیلم اصلاح شده و نسخه‌ای متفاوت از نسخه کن به جشنواره ابوظبی ارایه شده است اگر هم چنین باشد و فیلم اصلاح شده به جشنواره ابوظبی ارایه شده باشد چرا تهیه‌کننده شرایطی را فراهم نمی‌کند تا فیلم اصلاح شده را مطبوعات ببینند و بدانند چه فیلمی به جشنواره‌‌های خارجی ارایه شده است؟

* مقصر اصلی ساخت فیلم «یک خانواده محترم» کیست؟

دراین میان مقصر اصلی تولید فیلمی که سراسر ضد دفاعی است که جوانان ما هشت سال در آن حضور داشتند، چه ارگان یا نهادی است. شاید اگر سیما فیلم به دقت نظارت می‌کرد اکنون شاهد به سخره گرفتن دفاعی که برای ملت ما مقدس است نبودیم. در این دفاع بسیاری از خانواده‌ها درگیر بوده و هستند و تبعات آن هنوز در جامعه دیده می‌شود. شاید اگر سیما فیلم با سهل انگاری به این موضوع نگاه نمی‌کرد و با مشارکت در این کار اجازه ساخت به آن داده نمی‌شود امروز شاهد به سخره گرفتن و چرخیدن این فیلم در جشنواره‌های خارجی نبودیم.