بازخوانی اندیشه امام خمینی (ره) پیرامون تبدیل تهدید تحریم اقتصادی به فرصت خودکفایی

پایگاه 598 - پیمان رهبری حق/ محاصره و تحریم اقتصادی پدیده نوظهوری در تاریخ انقلاب اسلامی نیست از روزهای نخستین انقلاب اسلامی این تحریم ها با شدت و ضعف ادامه داشته است. امام خمینی (ره) در سخنرانی هایشان مردم و مسئولین را برای عبور و تبدیل این تهدیدات به فرصت راهنمایی می نمودند و توانستند به خوبی ایران را جامعه ایران را در شرایط تحریم و جنگ هدایت کنند. در ادامه یکی از سخنرانی های ایشان که در تاریخ 26 بهمن 1359 که در جمع کفیل وزارت نفت و معاونان و مدیران شركت ملى نفت و گاز و صنايع پتروشيمى و شركتهاى وابسته ایراد نمودند ارائه می گردد: 

امام امت (ره) در ابتداي سخنراني خود به برنامه ريزي دشمنان براي از بين بردن هويت و شخصيت ايراني - اسلامي ما و تبديل آن به يك شخصيت وابسته اشاره مي كنند و آن را بزرگ ترين صدمه از ناحيه دشمنان مي دانند. القاي عدم خودباوري و از دست رفتن هويت و شخصيت توسط دشمنان را اتفاقي نمي دانند و اعتقاد داشتند كه نظام تربيتي رژيم سابق از كودكستان ها درصدد اجراي آن بوده اند. ايشان سخنراني خود را اين گونه آغاز مي كنند:
 

« ما آن صدمه‏ اى كه از قدرتهاى بزرگ خورديم، بايد بگوييم كه بالاترين صدمه صدمه شخصيت بوده. آنها كوشش كردند كه شخصيت ما را از ما بگيرند، و به جاى شخصيت ايرانى- اسلامى، يك شخصيت وابسته اروپايى، شرقى، غربى به جايش بگذارند؛ يعنى تربيت فاسدى كه در رژيم سابق بود و بتدريج داشت قوت مى‏گرفت، اين بود كه از همان كودكستان شروع كنند به اين برنامه اطفال ما را از همان جا زمينه تبديلشان به يك موجود وابسته فراهم كنند، تا برود به مرتبه بالا مثل دبيرستان؛ و بعد هم بالاتر از او.

در طول اين مدتها كه ايران مبتلا به اين بوده است اين بيمارى در او پيدا شده است كه ما نمى‏توانيم كار بكنيم. ما همه چيز را بايد از خارج بياوريم، و يا استمداد كنيم از آنها. اگر يك آپانديس را مى‏خواهيم عمل كنيم، طبيب از خارج بياوريم، يا اين را بفرستيم به خارج.

شما ديديد كه در زمان محمد رضا براى يك مرض خيلى جزئى- حالا آپانديس بود يا شبيه به او- از خارج طبيب آوردند. و مى‏دانيد كه يك كسى كه ادعاى اين را داشت كه من رهبر اين ملت هستم و من مى‏خواهم اين كشور را به «تمدن بزرگ» برسانم و آن همه تبليغات براى اين مسأله كردند تا او را يك شخصيت بزرگى نشان بدهند، از يك همچو شخصيت به قول خودشان «بزرگ» يك همچو عملى، چه غائله‏ اى و چه فاجعه‏ اى براى مملكت ايجاد مى‏كند در نظر خارج و در نظر داخل. در خارج ايجاد مى‏كند اين‏ مطلب را كه اينها چنانچه طبيب متخصصى راجع به يك همچو امرى هم داشتند. خوب، ديگر لازم نبود از خارج بيايد. در داخل هم، بى‏اعتبار كردن اطبا و دكترهاى ما بود.

انسان اين طور مى‏فهمد كه اين يك مسأله اتفاقى نبود كه اين آدم از باب اينكه به اين وابسته‏ اش علاقه داشت مى‏خواست كه از خارج بياورد. اين يك مسأله برنامه‏ ريزى شده‏ اى بود كه شخصيت را بگيرند از اين كشور. اگر مى‏خواستيد شما يك زمينى را، يك خيابانى را آسفالت كنيد، يك جاده‏اى را اسفالت كنيد، دستشان را دراز مى‏كردند پيش خارج كه از خارج بيايند، متخصصين بيايند اين كار را بكنند. اين نه از باب اينكه اينجا نبود.

از باب اينكه مى‏خواستند اينجا را اصلش ناديده بگيرند. اصلش مملكت خودشان را بگويند ما هيچ كاره‏ايم و اصلًا ما چيزى نيستيم. بايد ما همه چيزمان از خارج باشد، حتى آسفالت مثلًا يك جاده‏اى. آن خرجهاى فوق العاده را مى‏كردند، و آن خرجش خيلى مهم نيست، آن القاى اين مطلب در ذهن عامه مردم كه ما در يك همچو امور كوچك هم احتياج به متخصص خارجى داريم، اين مهم بود. و اين روى برنامه بود. آنها مى‏خواستند كه اصلش همه مغزهايى كه در ايران هست وابسته باشد؛ يعنى خود اطبا هم شخصيت خودشان را گم كنند، و به جاى اينكه خودشان شخصيت داشته باشند، احاله كنند يك چيزهايى را به خارج، خوف اينكه ما نمى‏توانيم.

شما ديديد در اين جنگ تحميلى كه پيش آمد و محاصره اقتصادى ما شديم، خود ايرانيها خود ارتشيها اين قطعات را درست كردند. اگر قبل از اين بود، يكى از آن قطعات را نمى‏توانستند درست كنند؛ از باب اينكه شخصيتشان را گم كرده بودند، مى‏گفتند بايد متخصص بيايد.»

در ادامه ايشان از تحريم و محاصره اقتصادي به هديه ياد مي كنند و اعتقاد دارند كه اين تحريم ها و محاصره هاي اقتصادي باعث به كار افتادن و فعال و پويا شدن نيروها و فكرهاي راكد مي شود. تبديل تهديد محاصره و تحريم اقتصادي به فرصت خودباوري و خود كفايي و استقلال اقتصادي مهمنرين دغدغه ايشان است.

البته ايشان يك بازه زماني ده الي پانزده ساله را براي از بين بردن وابستگي تعريف مي كنند كه تاريخ انقلاب اسلامي گواهي مي دهد كه بسياري از وابستگي هاي اقتصادي و نظامي ما در آن دوره و با دميدن روح خودباري و عدم وابستگي در كالبد جوانان توسط امام خميني (ره) برطرف گرديد:

«من اعتقادم است كه اگر ما در محاصره اقتصادى يك ده سال، پانزده سال واقع بشويم شخصيت خودمان را پيدا مى‏كنيم؛ يعنى همه مغزهايى كه راكد بودند در آن وقت و نمى‏ توانستند فعاليت بكنند به فعاليت مى‏افتند. اين طبيعى است كه اگر يك نفر آدم يك‏ جايى نشسته و همه چيز او را مى‏آورند تقديمش مى‏كنند اين فكرش به كار نمى‏افتد، حتى كاسب هم نمى‏تواند بشود! اگر يك آدمى بود كه اول صبح چايش را و نانش را بياورند، ظهر هم همين طور.

 شب هم همين طور، هر احتياجى هم داشت، هر چيزى بود، برآورده كردند، اين نمى‏تواند ديگر هيچ كارى بكند، يك مرد فلجى مى‏شود. اينها مى‏خواستند كه [در] اين مملكت يك موجودات فلج بار بياورند. تبليغات دامنه ‏دار و اعمال بسيار كوبنده بود كه به ما حالى كنند كه شماها نمى‏توانيد! شماها نمى‏آيد ازتان هيچ كارى. از آن طرف هم از آنجا هر چيزى بياورند و متخصصين از خارج وارد كنند، و هر چيزى كه احتياج دارند راجع به هر امرى از خارج بياورند. وقتى كه يك ملتى ديد كه خارج همه چيزش را دارد اداره مى‏كند و ديگر احتياجى ندارد، اين به فكر نمى‏افتد كه خودش احتياجش را رفع كند.

آن روزى كه اين ملت فهميد كه اگر ما جديت نكنيم براى كشاورزيمان، جديت نكنيم، براى صنعت نفتمان، جديت نكنيم براى كارخانه‏هاى خودمان، از بين خواهيم رفت و كسى نيست كه به ما بدهد، وقتى اين احساس پيدا شد در يك ملتى كه من خودم بايد هر چيز مى‏خواهم تهيه كنم، ديگران به من نمى‏دهند، اين احساس اگر پيدا شد، مغزها به راه مى‏افتد و متخصص پيدا مى‏شود در هر رشته‏اى و بازوهايى كه هر عملى را مى‏توانند انجام بدهند به كار مى‏افتند: كشاورزى را خودشان درست مى‏كنند؛ كارخانه‏ها را خودشان راه می اندازند.

چنانچه مى‏بينيد كه كارخانه‏ ها را راه انداخته‏اند- خودشان. در تلويزيون هم گاهى ديده مى‏شود كه خود راه انداخته‏اند، و يا ابتكاراتى كرده‏اند اينها. اين ابتكارات از بركات اين محاصره اقتصادى بود. اگر ما هر چيزى مى‏خواستيم مى‏فرستادند، جوانهاى ما ديگر نمى‏رفتند دنبال اينكه خودمان بكنيم. هست ديگر! مى‏خواهيم چه كنيم.

 اين محاصره اقتصادى را كه خيلى از آن مى‏ ترسند، من يك هديه ‏اى مى‏دانم براى كشور خودمان، براى اينكه محاصره اقتصادى معنايش اين است كه ما يَحْتاج ما را به ما نمى‏ دهند. وقتى كه ما يحتاج را به ما ندادند، خودمان مى‏رويم دنبالش. ممكن است يك ده سالى زحمت بكشيم، ده سالى گرفتارى داشته باشيم، اما نتيجه آخرش اين است كه بعد از ده سال خودمان هستيم؛ ديگر احتياج به اينكه دست دراز كنيم طرف اين مؤسسه يا آن مؤسسه يا آن كشور و اين كشور نيستيم. اشكال مطلب همين است كه در رژيم سابق جورى عمل كرده بودند و جورى ما را و جوانهاى ما را تربيت كرده بودند كه خودشان را تهى مى‏ديدند از همه چيز، و مى‏گفتند مصرف كنيم ما. و اين را يك چيزى مى‏دانستند! و حتى تعبير بعضى‏ها اين بود كه خوب، چه عيب دارد، ديگران نوكر ما هستند براى ما مى‏آورند، ما هم مصرف مى‏كنيم! غافل از اينكه خير، ارباب شما هستند! و همه چيزهاى شما را مى‏برند به اين صورت كه مى‏خواهيم به شما چيز بدهيم.»

امام خميني (ره) تفكر «ما بايد از خارج چيز وارد كنيم» تخطئه مي كنند و مهمترين مسئله را «باور» به توانايي هاي خود اعلام مي كنند. ايشان با يادآوري مصاديقي از اقتصاد مقاومتي باور به خود را در كانون توجهات قرار مي دهند و معتقد بودند كساني دانسته و نداسته تلاش داشته اند كه اين باور را از ايرانيان بازستانند. ايشان در ادامه مي افزايند:

مهم اين است كه ما بفهميم كه ديگران به ما چيزى نمى‏دهند، ما خودمان بايد تهيه كنيم. اگر اين كشاورزها اين معنا را حاليشان بشود، باورشان بشود كه خارج به ما چيزى نمى‏دهند، خود كشاورزها كار را انجام مى‏دهند؛ خود ملت انجام مى‏دهند. از قرارى كه شنيدم در چين يك وقتى در پشت بامهايشان هم گندم مى‏كاشتند. علاوه بر زمينهايشان، توى حياطهاشان، در پشت بام هم گندم مى‏كاشتند. يك مملكت اگر بخواهد خودش به پاى خودش بايستد، مستقل بشود در همه ابعاد، چاره ندارد جز اين تفكر كه «ما بايد از خارج چيز وارد كنيم» از كله‏اش بيرون كند. مغزش توجه به اين بكند كه ما از خارج نبايد وارد بكنيم. اگر يك چيزى نداريم، از خارج برايمان نمى‏آورند آن [را] فلان كار را انجام نمى‏دهيم، تا خودمان درست كنيم. اگر يك وقت ديديم كه ما چنانچه يك كارخانه‏اى را نمى‏توانيم راه بيندازيم، اتكال به اين نكنيم كه برويم از خارج بياوريم.

خودمان دنبالش برويم تا كار انجام بگيرد، و انجام مى‏گيرد. مغزهاى اروپا با مغزهاى‏ ايران فرقى ندارند، جز اين معنا كه آنها آن طورى تربيت شدند و خودشان را آن جورى درست كردند؛ و ماها را اين طورى تربيت كردند. ما را يك موجودات مهملى بار آوردند. خوب، تا كى ما بايد اين تحمل را بكنيم كه ما يك موجودات مُهْمَلى هستيم، و بايد از اربابها پيش ما برسد؟ حتى نانمان را آنها بدهند و گوشتمان را آنها بدهند؛ اداراتمان را آنها درست كنند؛ ارتشمان را آنها. اين بايد يك آخرى داشته باشد. نمى‏شود كه هميشه انسان انگل باشد به غير.

و عمده اين است كه ما باور كنيم كه خودمان مى‏توانيم. اول هر چيزى، اين باور است كه مى‏توانيم اين كار را انجام بدهيم. وقتى اين باور آمد، اراده مى‏كنيم. وقتى اين اراده در يك ملتى پيدا شد، همه به كار مى‏ايستند، دنبال كار مى‏روند. در هر صورت، اين باور را بايد از گوش [و] مغز خودمان بيرون كنيم. و كسانى كه گوينده هستند، كسانى كه نويسنده هستند، كسانى كه فرض كنيد در ادارات هستند و اطلاعات دارند، اين مطلب را به مردم بباورانند. همان طورى كه آنها با تبليغات خودشان در طول چند صد سال تقريباً اين مطلب را در شرق بوجود آوردند كه ما تا طرف غرب، تا طرف شمال نرويم، طرف شرق [بلوك شرق] نرويم، كار نمى‏توانيم انجام بدهيم.

 اين يك باورى بوده است كه نويسنده‏ها [و] گويندگان آن وقت همه آنها در تعقيب اين بودند. يك عده‏اى با اينكه حسن نيت داشتند، عقيده‏شان اين بود كه بايد اين طور بشود. حالا هم خيلى‏ها عقيده‏شان اين است كه ما بايد يك پيوندى داشته باشيم، با اينكه حسن نيت دارند. يك عده هم وابسته بودند، اجير آنها بودند، براى اينكه اين مسأله را دامن به آن بزنند. حالا كه يك مملكتى شده است كه آن چيزى را كه در نظر [كسى‏] امكان نداشت و هيچ كس احتمالش را نمى‏داد كه امريكا را كه داراى همه چيز هست، داراى قدرت اول دنياست تقريباً، يك ملت كوچكى كه آن همه تبليغات كردند و آن همه وابستگى بايستد و امريكا را بيرونش كند- اين مسئله‏اى بود كه به نظر خيليها امكانش نبود. من بر نخوردم به شخصى كه بگويد كه نه مى‏شود، يا ساكت بود، يا مى‏ گفت نمى‏ شود.

خوب، ديديد كه وقتى ملت خواست، شد. يك ملت وقتى يك چيزى را بخواهد، اين خواهد شد- و اينها الآن در صدد اين هستند كه آن مسأله را باز پيش بياورند: مسئله اينكه ما خودمان نمى‏توانيم؛ ما خودمان متخصص نيستيم؛ ما خودمان تحصيلاتمان ناقص است. اين مسأله را پيش بياورند. آن ممالكى كه توانستند مثل ژاپن، ژاپن- خوب- اول چيزى نبود. كوشش كردند. تا اينكه حالا با امريكا مقابله مى‏كند. بسيارى از [مصنوعات‏] او در امريكا فروش مى‏رود. خوب، يك امرى نشدى را شد كردند. يا هندوستان كه الآن پيش رفته است، براى اين است كه اين فكر را در خودش پيش آورده است كه ما نبايد وابسته باشيم.»