نخل‌هاي بي‌سر؛يادگارهاي حذف ناشدني دفاع

ديگر آن سايه را ندارد و كرامتش زير سوال رفته است، بخشندگي را از او سلب كرده‌اند و قامت ايستاده‌اش خجل مانده ولي سري ندارد كه به زير افكند.

استوار، استوار، استوار؛ درس مقاومت را بايد از تو آموخت، بزرگ شده‌ي اين خاكي و مقاومت در رگ و ريشه‌ات جريان دارد. فكر مي‌كردند سرت را ببرند خوار مي‌شوي، اما كور خوانده‌اند. چه عداوتي با تو داشته‌اند كه اين‌ گونه خصمانه و بي‌رحمانه بر تو هجوم آورده و سرت را از تن جدا كردند. براي اهالي خود مايه فخر و سرافرازي و نشانه مقاومت و پايداري هستي؛ به اين پي برده‌اند و مي‌خواستند با بريدن سرت عزت ما را از بين ببرند، اما نگذاشتي و همچنان راست قامت باقي ماندي و عزتمان را حفظ كردي!

از چه شرمساري؟! ما به تو ايمان داريم. ميوه‌ات را نه، دلت را مي‌خواهيم، تو هميشه براي ما همان نخل مقاومت و درخت جنوبي هستي و باقي مي‌ماني.

شايد ديگر طنابي بر تنه‌ات نيندازند و براي چيدن ثمره‌ات بالا نروند، ولي تو حالا نماد چيزي ديگري هستي و صد چندان به قداست تو اضافه شده است. قداست سر بريده‌ات اجازه نمي‌دهد از تنه‌ات بالا رفت و پا بر دستان بزرگوارت نهاد. پس همان‌گونه كه تاكنون بي‌سر به سر برده‌اي باقي بمان و تا هميشه نماد مقاومت و ايستادگي اين مرز و بوم باش.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، منطقه خوزستان، در جنگ تحميلي رژيم بعث عراق تنها نظاميان و مردم بي‌گناه و خانه‌ها و شهرها و كودكان را هدف نگرفت، بلكه به حيوانات زبان‌بسته و حتي درختان رحم نياورد. خوزستان از ديرباز استان زرخيز و ثروتمندي بود ولي وجود چاه‌هاي نفت در اين استان، ديگر مواهب طبيعي را در نظر كمتر كرده بود. نخل يكي از اين موهبت‌ها است كه قطب مهم اقتصادي استان را تشكيل مي‌دهد. در اين استان، پيش از جنگ تحميلي كلكسيون نخل‌ها وجود داشت و همه انواع نخل در آن كشت مي‌شد.

سرهنگ عبدالمجيد عقيلي، مديركل حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس خوزستان، در اين زمينه در گفت‌وگو با خبرنگار ايسناي خوزستان اظهار كرد: شهرهاي آبادان و خرمشهر جزء نقاط استراتژيك توليد خرما در كشور بوده‌اند كه شمار زيادي از نخل‌هاي اين منطقه در دوران جنگ بر اثر ضربات توپ‌ها و شليك‌ها آسيب ديدند. بيشتر نخل‌هاي سربريده در اين مناطق بر اثر گلوله‌باران‌هاي شديد زميني و هوايي از بين رفته‌اند. در برخي مناطق اصابت گلوله، تنه‌هاي درختان را نيز از بين مي‌برد، ولي در برخي ديگر تنها سر نخل مي‌افتاد و تنه آن باقي مي‌ماند.

وي با بيان اين‌كه در زمان جنگ تحميلي در برخي نخلستان‌هاي خرمشهر و آبادان كل نخيلات براثر آتش ‌سوخت و از بين رفت، افزود: نيروهاي عراقي براي وسعت دادن به ديد تير خود و مسلط شدن بر منطقه نخلستان‌ها را از بين مي‌بردند، زيرا پوشش گياهي و نخلستان‌ها ممانعت ديد تير به وجود مي‌آورد.

عقيلي گفت: برخي نخل‌هايي كه از اصابت گلوله و توپ سالم باقي مانده بودند نيز براثر بمباران‌هاي شيميايي خشك شدند؛ ويژگي‌ نخل‌ نيز اين است كه پس از خشك شدن سر آن خشك مي‌شود و بر اثر وزش باد مي‌افتد و تنها تنه باقي مي‌ماند كه اصطلاح "نخل سربريده" به آن اطلاق مي‌شود.

نمي‌دانم دشمن چگونه به صورت دسته جمعي سرهايشان را ‌بريد و حتي يك نخل سالم باقي نگذاشت، تنه‌ها ايستاده مي‌ماند و سر به باد مي‌رفت؛ چه نقشه‌ها براي نخلستان‌ها كشيده بودند كه اين‌گونه دقيق عمل كردند.

سرتيپ مسعود بختياري، بازنشسته نيروي زميني ارتش، كه از طراحان عمليات‌هاي بيت‌المقدس، فتح‌المبين، طريق القدس و رمضان بوده‌ است، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعي ايسناي خوزستان اظهار كرد: در جنگ تحميلي بسياري از درختان و نخيلات در مناطق جنگي بر اثر هجوم هواپيماهاي جنگنده و بي‌آبي خشك شدند.

وي با بيان اين‌كه اصابت گلوله به نخل‌ها بيشتر به صورت اتفاقي بوده است، گفت: در جنگ كسي نخل‌ها را به تنهايي نشانه نمي‌گيرد و قصد دشمن از بين بردن همه شهر با همه نخل‌هايش بود. با از بين بردن شهر خود به خود اقتصاد آن منطقه نيز از بين مي‌رود.

بختياري با عنوان اين كه نشانه گرفتن تك‌تك نخل‌ها با توپ كار سختي است، افزود: برخي نخيلات نيز بر اثر ترك شهر براي مدت طولاني و بي‌آبي خشك شدند كه براثر خشكي قسمت بالاي درخت از بين رفت و به تدريج فرو ريخت.

اين سرتيپ بازنشسته نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران ادامه داد: نيروهاي خودي نيز براي بمباران كردن دشمن بعضا با توپ و خمپاره درختاني را از بين مي‌بردند كه اين بمباران‌ها بيشتر در مناطق شلمچه بود و براثر مبادلات آتش سر نخل‌ها نيز قطع مي‌شد.

وي افزود: نخل‌ها به دليل اين‌كه تنها در قسمت بالايي داراي پوشش گياهي هستند و با فاصله از هم كاشته مي شوند، حالت خفا و ‌پناهگاه‌ ايجاد نمي‌كنند، لذا دليلي براي از بين بردن نخل‌ها توسط دشمن وجود ندارد.

قسمت اصلي و پنيرك نخل در قسمت بالايي درخت قرار دارد، در اصطلاح عاميانه به اين قسمت قلب نخل مي‌گويند و اگر قلب نخل آسيب ببيند درخت خشك مي‌شود و به طور كلي از بين مي‌رود. در سال‌هاي جنگ اصابت گلوله به قلب نخل آن را از بين مي‌بُرد و بمباران شيميايي نيز قلب آن را كه جسمي ترد و شيري رنگ است، خشك مي‌كرد.

ابراهيم داوري، مدير جهاد كشاورزي خرمشهر، نيز در گفت‌وگو با خبرنگار ايسناي خوزستان اظهار كرد: پيش از جنگ تحميلي خرمشهر از بزرگترين مراكز توليد نخل در كشور بود، در آن زمان حدود يك ميليون و 500 هزار اصله نخل در دهستان‌هاي جزيره مينو و شلمچه و غرب كارون در اين شهرستان پراكنده بود. البته به دليل از بين رفتن اسناد جهاد كشاورزي در جنگ تحميلي آمار دقيق و متقني از نخيلات خرمشهر پيش از جنگ وجود ندارد.

وي افزود: پس از جنگ تحميلي از تعداد حدود يك ميليون و 500 هزار اصله نخل تنها 130 هزار اصله باقي ماند كه نخل‌هاي باقي مانده نيز آسيب‌ديده و تركش خورده بودند. با احياي نخيلات خرمشهر هم‌اكنون 450 هزار اصله نخل‌ معادل 3 هزار و 720 هكتار نخيلات در اين شهرستان وجود دارد.

داوري با بيان اينكه 99 درصد نخليات خرمشهر در حال حاضر از نوع استعمران است، گفت: پيش از جنگ انواع مختلف نخل‌ها در خرمشهر وجود داشت ولي نوع استعمران غالب بود. انواع نخل ديري و گنطار و ارقام ديگر به دليل محدود بودن از بين رفت و ديگر احياء نشد.

مدير جهاد كشاورزي خرمشهر خاطرنشان كرد: همه نخيلات شلمچه در جنگ به طور كامل از بين رفت و جزيره مينو نيز بخش بسيار زيادي از نخلستان‌هايش را از دست داد، زيرا در اين مناطق از اراضي خاك‌برداري و به عنوان سنگر استفاده شد.

وي افزود: پس ازپايان جنگ، اين اراضي مامن ‌گرازها و حيوانات وحشي شد و احياي نخيلات در آن انجام نشد. جنگ موجب مهاجرت مردم خرمشهر و ترك اراضي كشاورزي و نخلستان‌ها شد كه خشك شدن نخيلات را در پي داشت. برخي نخلستان‌ها نيز پس از بازگشت اهالي به دليل اختلافات ارثي و تقسيم اراضي، دست‌نخورده باقي ماند و همتي براي احياي اين نخلستان‌ها نشد و به تدريج از بين رفتند.

داوري با اشاره به اين‌كه پس از جنگ كارهاي زيادي در زمينه احياي نخلستان‌هاي خرمشهر انجام شد و بعضي نخيلات احيا شدند،‌ تصريح كرد: نخل‌هايي كه سر آنها كامل از بين رفته باشد، قابل احيا نيستند زيرا قلب نخل در قسمت بالاي آن است و با از بين رفتن سر نخل، از بين مي‌رود. اگر قسمتي از نخل از بين رفته باشد، قابل احياء است ولي بيشتر نخل‌هاي سربريده قلب خود را از دست داده‌اند، ديگر احياء نمي‌شوند.

جنگ تمام شد، مردم به ديار خود برگشتند، شهرها آباد شد، ولي نخل‌هاي بي‌سر نخلستان‌هاي خوزستان‌ هنوز سربلند مانده‌اند و يادگار حذف ناشدني جنگ است.

گزارش از: خدیجه نیسی، خبرنگار ایسنا، منطقه خوزستان