دستاورد مهم ایران در مذاکرات دو جانبه استانبول

از دید برخی کارشناسان در تهران، این مسئله که 1+5 پذیرفته است که نتایج نشست کارشناسی روز سه شنبه 13 تیر 1391 (3 ژوئیه 2012) در استانبول، یکی از مبانی مذاکرات اینده باشد اتفاق بسیار مهمی محسوب می شود.

 

ایران با حضور در این نشست که در نوع خود بی سابقه محسوب می شد، کارشناسان ایرانی برای نخستین بار نه با آژانس بلکه مستقیما با اعضای گروه 1+5 بویژه امریکا وارد بحث های ریز فنی شدند و به تمامی شبهات، ابهام ها و سوال های طرف مقابل در این باره که «چرا به لحاظ فنی برنامه هسته ای ایران یک برنامه کاملا صلح آمیز است» پاسخ دادند.

 

یک کارشناس ایرانی که در جریان جزئیات موضوع قرار دارد به «ایران هسته ای» گفت: «نشست استانبول بی سابقه بود. گروه 1+5 که ریاست آن را استفال کلمنت از دستیاران کاترین اشتون که خود متخصص موضوع هسته ای است بر عهده داست، چیزی حدود 30 کارشناس با خودش آورده بود. در واقع یک اردوکشی انجام شده بود برای اینکه به ما ثابت کنند که برنامه هسته ای ایران دارای یک جنبه نظامی است. امریکایی ها حتی یک متخصص سلاح هسته ای هم با خودشان آورده بودند».

 

وی ادامه داد: «با این حال آنچه رد جلسه رخ داد کاملا متفاوت بود. تا ساعت 2 نیمه شب طرف مقابل بویژه امریکایی ها که 80 درصد بحث با آنها بود، هر چه استدلال درباره تسلیحاتی بودن برنامه هسته ای ایران داشتند رو کردند و به همه آنها تک تک جواب داده شد طوری که در انتهای جلسه هیچ سوالی باقی نمانده بود و یکی ازاعضای گروه 1+5 گفت اگر دو جلسه دیگر همینطور بحث کنیم موضوع هسته ای ایران تمام می شود»!

 

کارشناسان در تهران عقیده دارند اصلی ترین ویژگی نشست کارشناسی استانبول این بوده است که:

 

 اولا گروه 1+5 از بحث های سیاسی کلی و اتهام زنی بی دلیل که معمولا در جلسات سیاسی رخ می دهد بازداشته و وادار به بحث های جزئی فنی شده است. یعنی در واقع از امریکایی ها خواسته شده به لحاظ فنی روشن کنند که دقیقا چه دلایلی برای اثبات اتهام هایشان علیه ایران در دست دارند و نتیجه این شده است که واقعا دلیلی موجود نیست.

 

 ثانیا، در این نشست بحث های فنی با طرف حساب اصلی دعوا یعنی امریکا مطرح شده نه با آژانس که حتی اگر در مقابل پاسخ های ایران متقاعد شود، باز هم توان جمع بندی مسئله را ندارد.

 

بر این مبنا، به نظر می رسد موفقیت جلیلی در متقاعد کردن 1+5 به اینکه مذاکرات کارشناسی باید یکی از مبانی مذاکرات آینده باشد، دستاورد مهمی برای ایران است.

 

این موضوع چند نتیجه راهبردی خواهد داشت:

 

1- نخست اینکه دستور کار مذاکرات تصحیح می شود و دقیقا در همان جایی قرار می گیرد که باید باشد یعنی بحث از اینکه غرب چه دلایلی برای اثبات اتهام های خود علیه ایران دارد.

 

2- دوم، با مبنا قرار گرفتن نتایج مذاکرات کارشناسی دیگر امکان ارائه درخواست های بی مبنا از ایران وجود نخواهد داشت. مثلا به این نکته توجه کنید که امریکا در مذاکرات بغداد خواهان تعطیلی تاسیسات فردو شده است. در جلسات سیاسی با 1+5 هرگز فرصت این بحث بوجود نیامده است که چرا ایران باید فردو را تعطیل کند و دلایل امریکا برای اثبات این ادعا که فردو بخشی از یک برنامه هسته ای نظامی است، چیست؟ اما این بحث در جلسه کارشناسی به تفصیل مطرح و روشن شده است که امریکا هیچ دلیل فنی قابل اعتنایی علیه فردو در دست ندارد و به این ترتیب مبنای درخواست سیاسی امریکا برای تعطیلی فردو فروریخته و بنابراین این درخواست در هیچ مذاکره ای در آینده قابل طرح نیست و حتی این ضرورت ایجاد می شود که گروه 1+5 طرح های سیاسی خود را بر مبنای این نتایج فنی بازنویسی کند.

 

به این ترتیب، مبنا قرار گرفتن مباحث فنی پشتوانه محکمی برای موضع سیاسی ایران ایجاد خواهد کرد.