پاسخ امام باقر(ع) به مردي كه به دليل فقر بچه‌دار نمي‌شد

«خبرگزاري دانشجو»؛ مساله جمعيت و ضرورت افزايش جمعيت در ايران چندي‌ست مورد توجه بسياري قرار گرفته است، به طوري كه كارشناسان اجتماعي و سياسي از خطرات كاهش جمعيت ابراز نگراني مي‌كنند. حتي مقام معظم رهبري نيز در اين زمينه‌ فرمايشاتي داشتند و ضرورت افزايش جمعيت را مورد تاكيد قرار دادند.

 

در همين راستا «خبرگزاری دانشجو» در مشهد گفت‌وگويي تفصيلي با حجت‌‌الاسلام علي ابوترابي، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی و عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم انجام داديم كه پيش روي شماست.

ضرورت کاهش جمعیت ابتدا نظریه اقتصادی یک کشیش بود

ابوترابي با اشاره به اقدامات جمعیتی صورت گرفته در دولت‌های قبلی و همچنین ضمن تاکید بر اهمیت افزایش قدرت و اقتدار ملی در سایه افزایش مطلوب جمعیت کشور با ارائه پیشینه‌ای از بحث کنترل جمعیت خاطر نشان کرد: ضرورت کاهش جمعیت ابتدا نظریه اقتصادی یک کشیش بود و او این ضرورت را بر اساس یک گزاره اقتصادی مطرح کرد که رشد جمعیت تصاعد هندسی دارد اما افزایش امکانات و یا به عبارتی رشد منابع غذایی تصاعد حسابی دارد.

در واقع، این دو با هم ناسازگاری دارند و نتیجه اين مساله قحطی خواهد بود. این گزاره کوتاه اما به ظاهر جلب توجه کننده دارای مشکلات علمی است، اما به هر حال این موضوع در جوامع مختلف جا افتاد و بسیاری آن را قبول کردند و اولین حرکت نیز در خود کشورهای غربی آغاز شد.

نقش سازمان ملل در كنترل جمعيت

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی در ادامه افزود: زمانی كه به جمعیت به‌عنوان یک تهدید نگاه کردند باعث شد این موضوع در برنامه‌های کار سازمان ملل قرار گیرد و طرح كنترل جمعيت را در کشورهای مختلف پیاده کردند و بخشی از هزینه‌های مربوط به کاهش جمعیت مانند هزینه‌های آموزش خانواده‌ها یا در اختیار قرار دادن رایگان وسایل جلوگیری از بارداري توسط سازمان ملل به کشورها پرداخت می‌شد.

رد نظريه كاهش جمعيت توسط غربي‌ها

وی با اشاره به رد نظریه کاهش جمعیت توسط غربی‌ها تاکید کرد: تقریبا در دهه‌های اخیر هم‌زمان با ترویج این تفکر در بسیاری از کشورهای خاورمیانه در کشورهای غربی به یک نتیجه معکوس رسیدند و آن ابطال نظریه ضرورت کاهش جمعیت بود، زيرا افت شدید جمعیت موجب مشکلاتی در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی و همچنین در مسائل مربوط به قدرت و سیاست شده بود.

ابوترابی گفت: زمانی که سازمان ملل این برنامه را برای کشورهای دیگر ترویج می‌کرد کشورهای غربی زیر بار این مساله نمي‌رفتند. به یاد دارم دکتر شفیق که پاکستانی‌الاصل و نماینده سازمان ملل در این موضوع بود و این نسخه را برای کشور ما می‌پیچید از آمریکا گلایه مي‌کرد که زیر بار برنامه‌های سازمان ملل نمی‌رود و با این قانون سازمان ملل مخالفت کرده است.

بحث كاهش جمعيت از دهه 50 مطرح شد

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به پیشینه‌ای از فرایند کاهش جمعیت در ایران تصریح کرد: در کشور ما تقریبا از دهه 1350 اولین مباحث کاهش جمعیت مطرح شد.

وي تاكيد كرد: سال‌های قبل از انقلاب بیشترین تبلیغ مربوط به کاهش جمعیت با عنوان «فرزند کمتر، زندگی بهتر» آغاز شد، ولی در آن زمان آن برنامه خیلی بر تصمیمات مردم اثر نداشت تا اینکه در سال‌های اولیه انقلاب بیشترین نرخ رشد جمعیت را در حدود 6/1 درصد داشتیم. این درصد در سال‌های میانی جنگ که اوج این مساله بود بوجود آمد.

وی بیان کرد: پس از اتمام جنگ و همزمان با طرح مباحث سازندگی کشور و بازسازی اقتصادی، ضرورت کاهش جمعیت مطرح شد و پس از آن شکل قانونی پیدا کرد و قوانینی در مجلس تصویب و به اجرا گذاشته شد تا سال‌های اخیر که پس از تذکرات بسیار محدود برخی کارشناسان، برای اولین بار رئیس‌جمهور تذکری را در این مورد داد، ولی هنوز اين مساله به شکل ترویج یک فرهنگ یا تغییر قوانین جا نیفتاده است.

امكانات كشور مي‌تواند پاسخگوي نيازهاي 150 ميليون نفر باشد

ابوترابی در ادامه با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص افزایش جمعیت کشور خاطر نشان کرد: در سال‌های گذشته مقام معظم رهبری مطرح کردند که کشور ما کشور فقیری نیست که ضرورت کاهش جمعیت به این صورت جدی در آن مطرح باشد.

ايشان فرمودند حداقل بر اساس منابع اولیه امکانات غذایی کشور توان پاسخگویی به نیازهای 150 میلیون جمعیت را دارد، پس اگر بحثی هم در خصوص کاهش جمعیت وجود داشته باشد باید پس از آن مطرح شود.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی افزود: از سال گذشته تا کنون برخی مباحث نظری مطرح شد تا اینکه اخیرا رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام و مسئولین سه قوه این مساله را به شکل صریح مطرح فرمودند كه اگر زمانی ضرورت کاهش جمعیت در کشور مطرح بوده در حال حاضر این مساله تبدیل به بحران شده است و باید در این مساله به صورت جدی تجدید نظر صورت گیرد.

پس از آن شاهد اعلام لغو برخی قوانین محدودکننده زاد و ولد بودیم اما باید موضوعات مختلف در این زمینه بصورت جدی طرح و مورد بحث قرار بگیرد.

این کارشناس مشاوره ضمن ارائه تعریف‌هايي در خصوص جمعیت گفت: رشته جمعیت‌شناسی شاخه‌ای از بررسی مسائل جامعه و اجتماع است. در رشته جامعه‌شناسی، این بحث به عنوان یک گرایش مورد بررسی قرار می‌گیرد و تعریف‌های مختلفی از جمعیت مانند جمعیت ثابت و مهاجر یک کشور، نرخ رشد افزایش جمعیت، نرخ رشد منفی و موارد دیگر صورت مي‌گيرد، اما بررسی‌هايي که در این امور صورت می‌پذیرد، یک نگاه آماری و غیر محتوایی و تا حدی نگاهی اقتصادی است.

وی با اشاره به کم کاری‌هایی که در کشور در خصوص بحث جمعیت صورت گرفته عنوان کرد: در مباحث جمعيت‌شناختي مسائلي مانند اینکه جمعیت بهتر است زیاد باشد یا کم؟ حد مطلوب جمعیت چیست؟ چه انسان و چه جمعیتی و جامعه‌ای موردپسند است و جامعه سالم تلقی می‌شود؟ بحث‌های اسلامی، تناسب جمعیت و تربیت، حد نصاب تربیت، تلازم جمعیت و رفاه و رفاه‌زدگی، مباحث محتوایی و مباحث جدی یا دیدگاه اسلام در زمینه افزایش یا کاهش جمعیت کمتر مطرح می‌شود يا حداقل در کشور ما این‌گونه بوده است.

افزايش جمعيت موجب افزايش سطح اقتدار كشور مي‌گردد

ابوترابی با اشاره به اهمیت جمعیت در افزایش یا کاهش اقتدار سیاسی و امنیتی تاکید کرد: دیدگاه‌هاي اقتصادي و سياسي جدیدی در جهان در زمینه جمعیت و در حوزه امنیت و قدرت و مسائل تربیتی و روانشناسی مطرح شده است که متاسفانه این دیدگاه‌ها در سال‌های اخیر در کشور ما مورد بحث قرار نگرفته است.

یعنی از آخرین یافته‌های علمی حتی آخرین نظریاتی که مبانی تصمیم‌گیری در خود مغرب زمین شده در کشور ما، مورد استفاده قرار نگرفته است و قاعدتا اگر مردم ما بشنوند که اگر نرخ رشد جمعیت آنها که در حال حاضر حدود 1/2 است به دو برابر افزایش یابد سطح اقتدار آنها در منطقه بسیار زیادتر خواهد شد مطمئنا موجب تعجب آنها می‌شود.

عضو انجمن روانشناسی حوزه علمیه قم ادامه داد: آنچه تاکنون ترویج داده شده، یک نوع تلقی عرفی است که هر چقدر جمعیت کمتر باشد قدرت بیشتر است، یعنی یک رابطه معکوس. در حالی که الان عمدتا به مساله به عنوان یک حربه مثبت نگاه می‌کنند و از دید کارشناسان و اندیشمندان، این نظریه که هر چه جمعیت کمتر باشد، اقتدار بیشتر است یک فرض باطل محسوب می‌شود.

نگاه اسلام به جمعیت چگونه است؟

ابوترابی با اشاره به دیدگاه دین مبین اسلام در خصوص جایگاه فرزند در زندگی گفت: دیدگاه اسلام در مسائل مختلف یک دیدگاه پویاست. اسلام یک دیدگاه اصلی و اولی دارد ولي در برخی شرایط خاص ممکن است استثنا نیز قائل شود و همان حکم ثانوی یا عنوان ثانوی به یک موضوع اجتماعی صدق کند، آنگاه نگاه اسلام تفاوت می‌کند.

وی تاکید کرد: دیدگاه اصلی و اول همه ادیان آسمانی به مساله جمعیت و نسبت آن، وجود هر چه بیشتر بشر مومن، است.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی با اشاره به آیات قرآن کریم و ضمن بیان روایاتی تصریح کرد: در نگاه قرآنی نیز به همین صورت است و خداوند می‌فرماید یکی از نعمت‌های خداوند بر شما این است که اموال و فرزندان شما را افزایش دهد.

اهميتي كه پيامبر (ص) براي فرزندان امت خود قائل بودند

ابوترابي افزود: در روایات مختلفی نسبت به وجود فرزندان در خانواده تاکید شده، این روایات آنقدر زیاد است که در انتصاب آنها به حضرات معصومین (ع) شکی نیست. مانند این روایت از پیامبر اکرم كه فرمودند: «حتی وجود یک فرزند در امت من برای من با ارزش‌تر و محبوب‌تر از هر آن چیزی است که خورشید بر آن می‌تابد، یعنی حتی وجود یک انسان مومن بیشتر، از ارزش‌های مادی و دنیایی بالاتر است.

وي در ادامه گفت:. پيامبر (ص) از منظر دیگری در زمینه‌ برکات و منافع خانواده فرمودند: «لا برکه فی بیت لا بسیان فیه، برکت در خانواده‌ای که فرزندانی در آن نباشد نیست». حتي يكي از معيارهاي مطلوب براي يك زن به عنوان يك همسر شايسته، ولود بودن يا به راحتي فرزند آوردن است.

ابوترابی اضافه کرد: مجموعه‌ای از روایات بصورت مستقیم به افزایش جمعیت تاکید و ترغیب کرده‌اند، مانند بیان مشهور پیامبر که فرمودند: «ازدواج کنید و فرزندآوری هر چه بیشتر داشته باشید که این مایه افتخار و مباهات من در روز قیامت نسبت به امت‌های دیگر است» و سپس در ادامه روایت برخی از برکات فرزندآوری را تذکر دادند.

پاسخ امام باقر (ع) به مردي كه به دليل فقر بچه‌دار نمي‌شد

وی با اشاره به اهمیت فرزندآوری عنوان کرد: شاید بعضی‌ها فکر کنند برخی شرایط سخت تربیت یا تعلیم فرزند در گذشته وجود نداشته، اما اگر نگوییم آن زمان شرایط اقتصادی سخت‌تر نبوده، چندان آسان هم نبوده است.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی گفت: در روايات آمده است كه در زمان امام محمد باقر (ع) بین زن و مردی اختلاف ‌شد و مرد نامه‌ای به امام باقر داد و ‌گفت 5 سال است که فرزند می‌خواهم اما همسرم می‌گوید به خاطر این که دست ما خالی است در تربیت فرزند دچار مشکل خواهیم شد. او از امام راهنمایی ‌طلبید و حضرت در پاسخ فقط او را به فرزندآوری تشویق ‌کردند.

ابوترابی افزود: منتها مفهوم چنین مثلی این نیست که در شرایط خاصی کاهش جمعیت مطلوب نباشد. ممکن است در شرایط ویژه تاریخی، اقتصادی یا امنیتی، حکم ثانوی در نظر گرفته شده و کاهش جمعیت مطلوب واقع شود.

شايستگي مردان و زنان از نظر اسلام

وي در ادامه گفت: اما در نگاه اسلام، افزایش جمعیت مورد توجه است و اسلام شایستگی مردان و زنان را در فرزندآوري می‌داند و برکات بسیار زیادی را در مورد فرزند ذكر مي‌كند كه باعث افزایش نعمات الهی مي‌شود و حتي جلوگیری از حوادث مختلف در گرو وجود فرزندان شیرخواره در جامعه ذكر مي‌شود.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی بيان داشت: با این احوال از نگاه اسلام در برخی شرایط خاص، کاهش جمعیت می‌تواند به عنوان یک ضرورت و یک امر مستحب محسوب شود، اما آنچه از مجموعه روایات بدست می‌آید، بقاي جامعه است و بقای جامعه نیز در همین مسائل امنیتی و اقتدار است. یعنی دیدگاه اسلام، ضرورت پایداری، استقامت و استمرار جامعه در تناسب و تکاثر با وجود فرزندان بیشتر است.

اقدام دولت سازندگي براي كاهش جمعيت اقدامي استكباري نبوده است

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به کاهش یا افزایش جمعیت در شرایط خاص و برهه‌های تاریخی متفاوت، ضمن اشاره به برخی اقدامات کنترلی در زمان دولت سازندگی و پس از آن گفت: ممکن است نظام اسلامی در زمانی با چالش‌هایی مواجه شود و تمام کارشناسان تشخیص دهند که باید کاهش جمعیت صورت بگیرد.

وي افزود: این به مفهوم این نیست که مسئولین حسن نیت نداشته باشند یا دستی از طرف دشمن آنها را هدایت کرده باشد، البته به مفهوم این هم نیست که دشمن از این قضیه سوءاستفاده نکرده باشد.

ابوترابي در ادامه گفت: نمی‌توانیم بگوییم تصمیم دولت سازندگی در این باره اقدامی استکباری و صهیونیستی بوده است. به هر حال آن زمان مجلس اين قانون را تصویب و شورای نگهبان هم تایید کرد، حتی از نگاه آسیب‌شناسی هم كه در نظر بگيريم منصفانه‌تر این است که ما ببینیم علی‌رغم حسن نیت آیا می‌تواند آسیب‌هایی در آن وجود داشته باشد؟

روند شيب نزولي افزايش جمعيت

وی ادامه داد: در آن زمان نرخ رشد جمعیت ما افزون بر 6 بود. آنچه که مسئولین در آغاز مطرح کردند پایین آوردن آن درصد تا 5 فرزند بود، ولی پس از آن، سازمان ملل تقاضای 4 فرزند داشت و قوانین محدود کننده کشوری سه فرزند پیش‌بینی می‌کرد، مثلا بیشتر از سه فرزند کوپن مواد غذایی داده نمی‌شد یا حمایت‌های بیمه‌ای با مشکلاتی مواجه می‌گشت.

ابوترابي بيان داشت: اما در ادامه در تبلیغات وزارت بهداشت، داشتن دو فرزند تبلیغ می‌شد و نهایتا آنچه که عملی شد تک فرزندی بود و بسیاری از خانواده‌ها و زوج‌های جوان علی‌رغم گذشت چند سال از زندگی کارشان به جایی رسید که حتی فرزندی نداشته باشند، یعنی یک شیبی که انتها ندارد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی تصریح کرد: نکته جالب این است که در سال 1385 سازمان ملل نرخ رشد جمعیت ما را 1/8 درصد برآورد و پیش‌بینی کرد ما طی 20 سال آینده از نرخ رشد جمعیتی 1/8 به 1/3 يعني يك شيب ملايم تنزل خواهیم یافت. جالب‌تر این است که این اتفاق در طی 5 سال از سال 85 تا 90 رخ داده و نرخ رشد جمعیت ما از 1/8 به 1/29 رسیده است.

ابوترابی تاکید کرد: نماینده سازمان ملل قبل ازسال 85 اعلام کرد روند کاهش جمعیت در ایران روند ثابتی نیست و پیوسته کاهش می‌یابد. در واقع، سرعت سقوط ما فراتر از همه پیش‌بینی‌های داخلی و خارجی بود. بنابراین، ما از نرخ رشد 6 درصد به 1/2 درصد تنزل کرده‌ایم.

نرخ رشد جمعيت در ايران از امريكا و انگليس هم پايين‌تر است!

وی در ادامه با اشاره به کاهش جمعیت فعلی کشور نسبت به جمعیت کشورهای آمریکا و انگلستان خاطر نشان کرد: 1/2 درصد، نرخی است که خانواده در آن باقی می‌ماند. میانگین نرخ رشد جمعیت آمریکا و انگلیس 1/8 است، یعنی ما در حال حاضر از نرخ رشد جمعیت‌های کشورهای غربی که در آنها معیارهایی چون آخرت‌مداری، تعالی محوری و ارزش انسان‌های مومن مطرح نیست و بطور کلی رفاه‌زدگی مطرح است، نیز بسیار پایین‌تر هستیم.

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم با تاکید بر اینکه افزایش جمعیت به هیچ عنوان نابود کننده نیست گفت: امروز می‌بینیم کشورهایی مانند آمریکا که برنامه‌هایی برای جمعیت داشتند تقریبا به سطح بقای خانواده نزدیک و از خطر نابودی خانواده ایمن شده‌اند.

وي افزود: البته، آنها در مهاجرت نیز تبعه می‌پذیرند و آنها را جزو جمعیت خود حساب می‌کنند، اما این طور نیست که سیاست‌های تشویقی برای رشد جمعیت نداشته باشند. آنها این را خوب فهمیدند که بیش از آنکه افزایش جمعیت موجب نابودی جامعه شود کاهش آن موجب نابودی جامعه آنها خواهد شد.

تا هشتاد سال آينده جمعيت ايران 31 ميليون نفر خواهد بود

ابوترابی یادآور شد: وضعیت فعلی ما به گونه‌ای است که بر اساس برآوردها و پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه طی دو نسل دیگر يعني در 80 سال بعد، جمعیتی معادل 31 میلیون نفر خواهیم داشت و از این 31 میلیون نفر، بیش از 40 درصد آنها بالای 60 سال سن خواهند داشت.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی خاطرنشان كرد: جمعیت پیر بالای 60 سال نه تنها هیچ‌گونه منافع اقتصادی ایجاد نمی‌کند بلکه هزینه‌بر هم هست و هم اکنون شرکت‌های بیمه از جمله بیمه‌های بازنشستگی اعلام خطر کرده‌اند که در دهه‌های آینده توان بازپرداخت حقوق بازنشستگان را نخواهند داشت و دولت هم بدون اینکه نسل جوانی وجود داشته باشد که بتواند بازدهی را بالا ببرد و ثروت کشور را افزایش دهد از عهده چنین جمعیتی بر نمي‌آيد و توانایی پرداخت هزینه‌هاي آنها را نخواهد داشت.

استمرار كاهش جمعيت و توطئه دشمنان

وی با اشاره به نیت مسئولین وقت در تبلیغ کاهش جمعیت و دخیل بودن دست دشمنان بیان کرد: بسیاری از مسئولین نیت درستی داشتند اما در استمرار کار، نحوه و شدت آن و تغییر هدف و فراموش شدن مصالح کشور اسلامی دچار مشکلاتی شدند که پس از استمرار یافتن موضوع می‌توان دست دشمن را نیز دخیل دانست.

برژينسكي: نيازي به حمله نظامي نيست، ايران در معرض نابودي جمعيت است

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی با اشاره به مطلبی از خبرگزاری ایسنا، گفت: این مطلب را از ایسنا خواندم که در اخبار اجلاس 5 + 1 در بغداد، برژینسکی نظریه‌پردازکهنه‌کار آمریکایی در خصوص مباحث تهدید نظامی ایران، نظر جالبی دارد و معتقداست: «نیازی به حمله نظامی به ایران و تاسیسات هسته‌ای این کشور نیست، مذاکرات هسته‌ای موضوعی است که هر چه بیشتر کش پیدا کند و دامنه یابد به نفع ماست، چون جمهوری اسلامی ایران در معرض نابودی است و ایران به زودی با کابوس تلخ نابود شدن جمعیت مواجه است».

ابوترابی اضافه کرد: قبل از اشاره برژینسکی، سازمان سیا در خبر محرمانه‌ای نرخ رشد جمعیت ایران را پایین‌تر از جمعیت اسرائیل، آمریکا و انگلیس بیان می‌کند.

طرح‌هايي كه جلوي پيشرفت‌هاي صنعتي را مي‌گرفتند ولي عقيم‌سازي را تشويق مي‌كردند

وي گفت: برخی از طرح‌های جهانی ما را براي كاهش جمعيت تشویق می‌کردند. اگر به خاطر داشته باشید در آن سال‌ها علی‌رغم پیشرفت‌های علمی سعی می‌کردند ما را محدود کنند و پروژه‌های علمی و صنعتی پیشرفته ما را با تخریب مواجه مي‌کردند، اما در زمینه روش‌های کنترل جمعیت و بسیاری از هزینه‌هایی که مربوط به عقیم‌سازی زن و مرد ما می‌شد کمک اقتصادی می‌کردند و پیوسته در مجامع بین‌المللی و سازمان ملل ما را به عنوان یک کشور پیشرفته و فرهیخته تشویق می‌کردند.

ابوترابي افزود: ما در بین 26 کشور منطقه که بسیاري از آنها كشورهاي عربی هستند و بسیاری از آنها دشمنان درجه یک ما محسوب می‌شوند مقام بيست و پنجم باروری را داریم.

مدارسي كه با كمبود دانش‌آموز مواجه هستند!

وی با اشاره به افزایش نرخ رشد جمعیت در سال‌های میانی جنگ تحمیلی عنوان کرد: ما در سال 62 و 63 به همراه هند بالاترین نرخ رشد جوان جامعه را داشتیم ولی امروز، هم پادگان‌های نظام وظیفه ما در حال خالی شدن است و هم سیل عظیمی که در مدرسه‌سازی داشتیم دچار مشکل شده است و مدارس با کمبود دانش‌آموز مواجه هستند.

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم در ادامه گفت: این روندی است که زنگ خطر آن شروع شده و ما وارد بافت جمعیتی پیر شدیم. باید توجه کرد وقتي اعلام می‌شود ما وارد میانسالی شدیم، دو نکته وجود دارد: 1- روند ما همان‌طور که سازمان ملل گفته روند ثابتی نیست و پیوسته کاهش جمعیت ادامه داشته به زودی و از میانسالی خواهیم گذشت 2- اختلاف نرخ رشد جمعیت در مرکز و حاشیه کشور است كه نمی‌تواند بدون تامل و عنایت باشد.

تاثيرپذيري استان‌هاي مرزي از كشورهاي همسايه

ابوترابي با اشاره به تاثیرپذیری استان‌های حاشیه‌ای کشور از کشورهای همسایه، ضمن توضیحاتی در خصوص وضعیت جمعیتی این استان‌ها اذعان کرد: با توجه به اینکه بسیاری از مردم خوب کشورمان در استان‌های مرزی هستند باید به این نکته توجه داشته باشیم که به هر حال مناطق مرزی ما مناطقی هستند که از لحاظ امنیتی، سیاسی و فرهنگی تحت تاثیر کشورهای منطقه و همسایه‌ها قرار دارند.

تفاوت نرخ رشد جمعيت در استان‌هاي مركزي و حاشيه‌اي

ابوترابی ادامه داد: سرمایه‌گذاری‌های جمعیتی آنها در استان‌های مرزی ما تقریبا با نرخ رشدی حدود 5 برابر جمعیت مرکزی است. با توجه به اختلاف‌های قومیتی، دینی و مذهبی بین استان‌های مرکزی و استان‌های حاشیه‌ای کشور این مساله می‌تواند نگاهی جدید داشته باشد.

وي افزود: بنابراین، رشد نرخ جمعیتی که اعلام شد بین 1/2 و 1/3 است، در واقع نرخ رشد میانگین کل کشور است و وضعیت در استان‌های مرکزی ما به گونه‌ای است که اگر سطح معیار 5 برابر را محاسبه کنیم در برخی مناطق بلوچستان خانواده بین 10 تا 20 نفره داریم و این در حالی است که در استان تهران بسیاری از خانواده‌های جوان فاقد فرزند هستند.

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم در ادامه گفت: بطور میانگین یک فاصله چند برابری در آن استان‌ها داریم و این مساله می‌تواند بزودی تبدیل به یک معضل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شود و از سوی دیگر می‌توانیم بگوییم بسیاری از استان‌های کشور وارد رشد جمعیت منفی شده‌اند.

وی با تاکید بر جایگاه اهل تسنن در کشور، به بیان تاثیرپذیری آنها پرداخت و گفت: به هر حال، اهل سنت و جماعت کشور ما هم جزو تابعین کشور و ملت ما و بسیاری از آنها مدافع نظام ما هستند، اما سیاست‌های حاکم بر آنها و کسانی که برای آنها تصمیم می‌گیرند و بدنبال تنش‌زایی در این مناطق هستند باعث می‌شود این برداشت را داشته باشیم که نمی‌توان به رویکردها و تفکرات آنها در این زمینه‌ها خوش بین بود.

سیاست‌های دوگانه مسئولان، زمينه‌ساز اختلاف بین شیعه و سنی است

ابوترابی با اشاره به اشتباهات مسئولین در گذشته در خصوص اقدامات جمعیتی، ضمن تاکید بر دوگانه بودن سیاست‌ها خاطرنشان کرد: ما فکر می‌کنیم در این مسائل جای سوال است که چرا سیاست دو گانه در کشور اعمال شده، این مساله جدای از بروز اختلاف مذهبی به وجود یک نوع واگرایی و اختلاف در همه زمینه‌ها منجر می‌شود. بحث سرانه عدالت، بحث هدفمندسازی یارانه‌ها، سرمایه‌گذاری اقتصادی، بحث آموزش و پرورش و بحث رفراندوم‌ها، موضوعاتی هستند که می‌توانند زمینه اختلاف و بدبینی را بین مردم کشور ایجاد کنند.

این کارشناس مشاوره، یکی از دلایل تاثیر نداشتن تبلیغات کاهش جمعیت در استان‌های حاشیه‌ای را عملکرد روحانیون این مناطق دانست و افزود: دليل احتمالي این مساله که بعضی از روش‌های ترویج کاهش جمعیت در آن استان‌ها اعمال نشده را می‌توان در این دانست که یا روحانیون آنها به جهت اهداف فرهنگی و سیاسی مانع جا افتادن تفکر کاهش جمعیت در آن مناطق شدند یا اين كه بیرون بودن از تاثیر تبلیغات کشور باعث این اتفاق شده است.

ابوترابي در ادامه گفت: ما خیلی به بحث‌های مذهبی کاری نداریم ولی ضرورت دارد که برنامه‌های اجتماعی کشوری که می‌خواهد برنامه‌های جامعی در مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی داشته باشد همسان باشند.

كمي جمعيت غير مسلمانان ايران را با مشكل مواجه نمي‌كند

وی اضافه کرد: باید یک برنامه واحد در کشور وجود داشته باشد. معمولا اقلیت‌های مذهبی غیر اسلام درصد بسیار کمی از جمعیت کشور را شامل می‌شوند و نمی‌توانند چندان در مسائل اجتماعی ما تاثیرگذار باشند، اما استان‌های پیرامونی برعکس، ازشمال شرق تا جنوب غرب، ما این مشکل را داریم و این، جای تفکر و تامل دارد.

ابوترابی در ادامه با اشاره به آماری از وضعیت جمعیتی کشور در سال 90، ضمن تاکید بر افزایش جمعیت در استان‌های حاشیه‌ای نسبت به استان‌های مرکزی، تصریح کرد: آنچه مطابق سرشماری سال90 اعلام شد، نرخ رشد جمعیت حدود 1/25 است.

وي افزود: البته، باید توجه داشت که این مقدار، میانگین کل کشور است و اگر بخواهیم آمار استان‌های مختلف را بررسی کنیم باید به آمارهای ریز مرکز آمار مراجعه کنیم. البته، با یک نوع برآورد معمولی، با توجه به احتساب چند برابری استان‌های پیرامونی، احتمالا استان‌های مرکزی حدود جمعیتی 0/5 درصد را داشته باشند و استان‌های حاشیه‌ای بعضا بالای 2 درصد هستند که مجموع اینها بطور میانگین عدد 1/25 را به ما می‌دهد. این نرخ رشد از سال 68 تا کنون پیوسته سیر نزولی داشته، یعنی آنچه در تبلیغات بوده هیچ‌گاه معیار ثابتی نداشته است.

ترس روانشناختي از بچه‌دار شدن

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش جمعیت درکشور بیان کرد: افزایش فرزند و بچه‌دار شدن بصورت یک فوبیا و هراس روانشناختی در آمده و نهاده شده است.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی افزود: قابل پیش‌بینی بود كه بسیاری از شیوه‌های تبلیغات افسار گسیخته به چنین جایی منتهی می‌شود. تمسخر کسانی که دارای سه فرزند هستند یا نشان دادن خانواده کم فرزند در کتاب‌های دبستان، به استهزا گرفتن خانواده‌هایی که دارای چند فرزند هستند با تصاویر کاریکاتوری یا القای تفکرات قالبی و تشویق به عقیم‌سازی، برخی از مواردی است که برای کاهش جمعیت انجام می‌شد.

سي‌دي‌هاي آموزشي كه آموزش غلط مي‌دهند

وی ضمن تاکید بر مناسب نبودن آموزش‌های پیش از ازدواج گفت: هم اکنون هم در بعضی مراکز خاصی که به خانواده‌ها آموزش می‌دهند، چیزهایی ترویج می‌شود که صحیح نیست. در بعضی از سی‌دی‌ها هشدار داده می‌شود که احتمال اینکه فرزندی بوجود بیاید موجب مي‌شود رابطه جنسی زوجین محدودیت پیدا کند در صورتی‌که مهمترین نیاز یک زوج جوان محسوب می‌شود.

ابوترابی ادامه داد: گاهی در همین بسته‌های آموزشی خانواده‌ها را به عقیمی ترغیب می‌کنند، چیزی که حتی درکشورهای خارجی هم انجام نمی‌شود. در کلاس‌های پیش از ازدواج به جای تشویق به فرزندآوری و لذت بردن از هم و ارائه سفارشات دینی، تابوي فرزندآوری و ضرورت پیشگیری از افزایش جمعیت ترویج می‌شود.

این کارشناس مشاوره با اشاره به ضعیف شدن روابط زناشویی، پس از گذراندن برخی از دوره‌های آموزشی پیش و پس از ازدواج عنوان کرد: این مساله دو بعد دارد؛ یک بعد بصورت مستقیم به خود جمعیت مربوط مي‌شود و بعد دوم به پیامدهای روانشناختی آن اشاره دارد.

وي افزود: وقتي بحث داشتن حتی یک فرزند در آغاز زندگی یک خطر و ترس مفروض تلقی می‌شود روابط همسران هم دچار خدشه خواهد شد، یعنی رابطه همسران و نیازهای شخصی زوجین از هم نیز یک خاطره تلخ تلقی خواهد شد، چون این‌گونه به آنها القا شده که احتمال دارد فرزندی بوجود بیاید و هیچ خطری و مزاحمتی بدتر از فرزند نیست. بنابراین، این موضوع روابط همسران را مخدوش می‌کند یا آنها را به عقيمی تشویق می‌کند یا باعث می‌شود آنها به روابط غلط و غیر طبیعی روی ‌آورند.

چگونه نگرش‌ها را تغییر دهیم؟

ابوترابی تغییر نگرش مردم را یکی از مهمترین کارهایی دانست که باید در راه اصلاح این فرهنگ نادرست انجام شود و تصریح کرد: تغییر نگرش‌های مردمی کار آسانی نیست. مساله این است که اگر بخواهیم به طور کلی یک چیزی را غلط بدانیم، نه از لحاظ بنایی صحیح است و نه از لحاظ مبنایی.

وي در ادامه گفت: یعنی سیاست کاهش جمعیت در زمانی خاص امري پسندیده است و اگر بخواهیم از یک تفکر القایی كه با شیوه‌های رسانه‌ای صورت می‌پذیرد احتراز کنیم باید در زمینه جمعیت بحث علمی داشته باشیم و از آخرین دیدگاه‌های دانشمندان کشورهای مختلف استفاده کنیم.

ابوترابي خاطرنشان كرد: بايد واقعا بدانیم که آیا جمعیت موجب رشد اقتصادی است یا کاهش آن؟ آیا افزايش جمعيت قحطی می‌آورد یا اینکه بیشتر کشورها از جمعیت خود به عنوان یک سکوی پرش استفاده می‌کنند؟ همچنين بدانیم که در رتبه‌بندی قدرتمندی کشورها، وجود جمعیت یک نوع امتیاز است.

سه نوع خانواده متفاوت در كتاب درسي غربي‌ها

وی با اشاره به متن کتابی از عملکرد دشمن در مقوله کنترل جمعیت سخن گفت و افزود: کتابی با نام the family in all sizes (خانواده در سایزهای مختلف)، كه یک کتاب درسی معمولی حساب می‌شود و ترویج فرهنگ جمعیت به عنوان یک بحث معمولی در آن مطرح است، سه نوع خانواده را تشریح کرده و تصویر آنها را نیز زده بود.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی در ادامه گفت: يكي از اين خانواده‌ها یک خانواده آمریکایی با دو فرزند بود كه در ماه بعد 8 فرزند داشتند چون خانم خانواده 6 قلو بدنیا آورده بود. در تصویر این خانواده پدر و مادر، خوشحال و لبخند بر لب هستند و پدر خانواده می‌گوید که من عاشق خانواده‌ام هستم. همسرش هم می‌گوید همسرم به من خیلی کمک می‌کند و بعد نشان می‌دهد که این فرزندان بزرگ شده و بخشی از امورات خانه را بر عهده گرفته‌اند و خیلی خوشحال هستند.

این کارشناس مشاوره اضافه کرد: خانواده بعدی یک خانواده اروپایی ساکن استرالیا هستند كه ابتدا سه فرزند داشتند و الان 9 فرزند دارند. در تصویر، بعضی از بچه‌ها شبيه چینی‌ها هستند، بعضی‌ها هم پوست‌های رنگی دارند. اینها خانواده‌ای مهاجرت‌پذیر هستند و خوشحالند از اینکه خانواده‌شان شلوغ است و هر کس نقشی را ایفا می‌کند.

وي گفت: اما خانواده سوم یک خانواده چینی هستند كه فقط یک فرزند دارند. همین فرهنگی که برای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها جمعيت بيشتر را تشويق مي‌كند، خانواده چینی را به تک فرزندی توصیه می‌کند چون این پدر و مادر می‌دانند که اگر فرزند کمتري داشته باشند پول بیشتری بدست می‌آورند.

ابوترابی تاکید کرد: چه برداشتی از این کتاب می‌توان داشت؟ این یعنی در کشور خودشان فرزند بیشتر بهتر است و باید ترویج شود ولی در کشوری که رقیب آمریکاست این حق وجود ندارد و جالب است که برای آنها دلسوزی هم می‌کنند.

 

امام خمینی(ره) فرمودند اگر تردید کردید صحیح و غلط کاری چیست، ببینید دشمن با کدام مخالف است شما همان را انجام دهید.

وازکتومی و توبکتومی از نظر اسلام حرام است

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی با اشاره به بحث‌های فقهی برخی درمان‌های جلوگیری کننده از بارداری مانند وازکتومی و توبکتومی خاطر نشان کرد: مردم ما مسلمان هستند و فقه و احکام را به عنوان باید و نباید زندگی خود تلقی می‌کنند. بسیاری از افرادی که وازکتومی یا توبکتومی کرده‌اند در مشاوره‌های فردی از این کار ابراز پشیمانی کردند.

ابوترابي در ادامه افزود: تقریبا همه آنها نمی‌دانستند که این کار از لحاظ فقهی حرام است مگر در مواردی که برای فردی خطر جانی وجود دارد. بنابراین، بطور عام اینها روش‌های عقیم سازی است.

وی انجام این گونه عمل‌ها را از نظر اسلام کاملا حرام دانست و ضمن بیان دلایلی در این باره گفت: جالب است که در این سال‌ها خیلی‌ها مایل بودند وازکتومی یا توبکتومی را به عنوان عقیمی تلقی نکنند. یعنی می‌گفتند هر زمان بخواهید بر می‌گردانید.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی تاكيد كرد: اولا از لحاظ فقهی این موضوع تحریم شده است، یکی این که فردی باید به آن قسمت از بدن کسی که مورد وازکتومی قرار می‌گیرد نگاه بکند و این نگاه کردن حرام است. ثانیا برگرداندن آن عمل آسانی نیست.

نظر پزشكان متخصص در خصوص وازكتومي

ابوترابي بيان كرد: جمعی از پزشکان متخصص حدود 10 سال پیش نامه‌ای به محضر آیت الله فاضل نوشتند و گفتند بصورت معمولی برگرداندن وازکتومی کار معمولی نیست و امکان علمی دارد آن هم با هزینه‌های سنگین.

وي گفت: اگر مردم احکام فقهی این مسايل را بدانند و متوجه باشند كه با اين كار جامعه اسلامی در معرض خطر قرار می‌گیرد کما اینکه اخیرا آیت الله سبحانی اعلام کردند کنترل جمعیت حرام است، به سراغ این‌گونه اقدامات نخواهند رفت.

سیاست‌های تنبیهی عامل اصلی کاهش جمعیت کشور بود

ابوترابی با اشاره به مشکلات تک فرزندها، بیان کرد: خانواده‌های تک فرزندی با تجربه دریافته‌اند جدای از مباحث روانشناختی این بحث یک بحث مسلم است که تک فرزند‌ها از لحاظ هوش هیجانی بسیار پایین‌تر هستند. آنها خلاقیت ندارند و معمولا بچه‌هایی با مشکلات خاص روانشناختی هستند که درمان آنها باید با حضور یک خواهر و برادر انجام پذیرد.

با روند فعلي در آينده عمو، خاله،‌ عمه و دايي وجود نخواهد داشت

این کارشناس مشاوره تاکید کرد: با این اتفاقاتی که در زمینه جمعیتی در کشور در حال رخ دادن است، ما دیگر در فرهنگ پیش روی خود مفهومی به نام خواهر و برادر، عمه و عمو و خاله و دایی نخواهیم داشت.

این عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره مجدد به اشتباهات گذشته در زمینه کنترل جمعیت تصریح کرد: اگر مقداری عنایت ‌داشتیم به اینکه حرف‌های دشمن چیست زودتر متوجه آسیب‌های درونی خودمان می‌شدیم.

غفلت ما از توطئه‌هاي دشمن

ابوترابي گفت: ما به این مسائل توجه نداشتیم که سازمان ملل چه می‌کند، سازمان سیا چه می‌خواهد و کهنه‌کاران سیاست آمریکا در مورد ما چه خواب‌هایی دیده‌اند. ما توجه نداشتیم كه بیشتر زمینه فرهنگ‌سازی که در کشور شد این آمار را بوجود خواهد آورد، فرهنگی که القاء شد فرهنگ رفاه‌زدگی و ترس بود.

وی به بیان برخی عوامل و اقداماتی پرداخت که در مسیر کاهش جمعیت تاثیر فراوانی داشتند و یادآور شد: در اختیار گذاشتن بسیاری از وسایل جلوگیری بصورت آسان و رایگان، عدم حمایت‌های اقتصادی، وجود مولفه‌های جدید اجتماعی و اقتصادی در جامعه و فکر نکردن برای آنها، افزایش روزافزون اشتغال بانوان بدون آنکه برای آنها حمایت‌هایی در زمان بارداری و فرزندآوری در نظر گرفته شود عواملی است که باعث شد روند کاهش جمعیت سرعت پیدا کند.

تك فرزنداني كه به واسطه فشارهاي اجتماعي به دنيا مي‌آيند

ابوترابی وجود سیاست‌های تنبیهی را موثرترین عامل برای کاهش جمعیت دانست و تاکید کرد: نه تنها سیاست‌های تشویقی در بسياري از ساختار‌های اجتماعی صورت نگرفت بلکه سیاست‌های تنبیهی هم وجود داشت.

عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم گفت: خود شکل قانون تنبیه کننده، فرهنگ‌‌آور است، اگر معیاری را برای مردم ترویج کنند آن معیار سرایت می‌کند، یعنی اگر قرار باشد چهارمین فرزند مزاحم باشد، سه فرزند و دو فرزند هم مزاحم هستند. بنابراین، می‌رسند به تک فرزندی و حتی بسیاری از افراد در زمینه تک فرزندی هم نیت فرزندپروری ندارند، بلكه به واسطه فشار اجتماعی، فشار والدین و اینکه اعلام کنند عقیم نیستند یا ترس از عقیم شدن یا اختلافات بین زن و شوهر فرزند به دنیا می‌آورند.

در آخرالزمان مردم به كمي جمعيت مباهات مي‌كنند

وی در پایان ضمن بیان این روایت که در آخرالزمان مردم به کمی جمعیت به هم مباهات می‌کنند یعنی افتخار می‌کنند که فرزندی ندارند یا یک فرزند دارند اذعان کرد: بنابراین، بحث ایجاد فرهنگ و سیاست‌های تشویقی - تنبیهی و وجود سیاست‌های تنبیهی شفاف یا سیاست‌های تنبیهی پنهان مانند سرزنش‌های اجتماعی، موجب تنزل تشدید جمعیت و رکود جمعیت در کشور ما شد.