اعداد گمشده در فوتبال ایران/ روزنه های فساد مالی و تاکتیکی

سایت گل- در سال هایی که لیگ ایران به حرفه ای شدنش فخر می فروخت، ناصر حجازی در توصیف فوتبال حرفه ای ایران گفت: «این فوتبال با گذشته فرقی نکرده، فقط شماره پیراهن ها خارجی شده». حجازی راست می گفت. فوتبال حرفه ای ملزوماتی دارد، از جمله اطلاع رسانی شفاف. امروز همه می دانیم لوکا مودریچ با قراردادی به ارزش 33 میلیون پوند از تاتنهام به رئال مادرید پیوسته. در این قرارداد، سهم تاتنهام، مودریچ، وکیل و مدیر برنامه اش کاملاً دقیق و شفاف به رسانه ها منتقل می شود و یا بازی عصر یکشنبه لیورپول و منچسترسیتی در ورزشگاه آنفلید که 45362 نفر گنجایش دارد، 44942 نفر تماشاگر داشته. اما در فوتبالی که سهم ما شده، اعداد و ارقام معمولاً قابل اتکا نیستند.

* ظرفیت ورزشگاه ها

بیش از 40 سال است که از افتتاح ورزشگاه آزادی می گذرد. ورزشگاهی که از همان سال ها پسوند «یکصد هزار نفری» را همراه داشته ولی هیچ کس به طور دقیق نمی داند بزرگترین استادیوم ایران چند نفر گنجایش دارد. بعضی ها معتقدند این ورزشگاه در فشرده ترین حالت 90 هزار نفر تماشاگر را در خود جای می دهد، برخی دیگر از 110 هزار نفر صحبت می کنند و غلامرضا بهروان رئیس سازمان لیگ، ظرفیت آن را 85 هزار نفر می داند. در دنیایی که بشر ایده سفر به کره مریخ را در سر می پروراند، معلوم نیست تعیین دقیق ظرفیت ورزشگاه ها، چقدر کار دشواری است؟

این اتفاق در دومین ورزشگاه بزرگ ایران، ورزشگاه یادگار امام تبریز نیز مصداق دارد. استادیومی که گفته می شود بیش از 66 هزار نفر گنجایش دارد، ولی اگر مصاحبه های فراز کمالوند، مربی اسبق تراکتورسازی را معیار قرار دهیم، ظرفیت این ورزشگاه تا 120 هزار نفر هم قابل افزایش است! همینطور در ورزشگاه فولاد شهر که وقتی میزبان یک بازی حساس است، گزارشگران بازی معمولاً تعداد حاضران را 15 هزار نفر اعلام می کنند، در حالی که گفته می شود در بررسی های یک هیات ژاپنی، این ورزشگاه، ظرفیت پذیرایی بیش از 8 نفر را ندارد.

* آمار بلیت فروشی

متاثر از فقدان آمار شفاف درباره ظرفیت ورزشگاه ها، آمار بلیت فروشی هر بازی هم غیرمستند جلوه می کند و کمتر پیش می آید که بعد از هر بازی فوتبال، به طور دقیق اعلام شود چند بلیت فروخته شده و درآمد تیم میزبان و میهمان از عواید این بلیت فروشی، چه عددی بوده است.

یک نگاه بدبینانه آن است که در هر بازی، تعداد بلیت های فروخته شده کمتر اعلام می شود تا سهمی که به باشگاه ها تعلق می گیرد، کاهش یابد! بهرحال تا وقتی که ظرفیت ورزشگاه ها به طور دقیق تعیین نشود، نمی توان با قاطعیت گفت آمارهایی که درباره بلیت های فروخته شده ارائه می شود، واقعی است یا نه.

* قرارداد بازیکنان

موضوع قرارداد فوتبالیست ها هم مصداق دیگری از آمار و اطلاعات غیرشفاف در فوتبال ایران است. طبق توافقی نانوشته، از مدیر عامل باشگاه تا مربی و بازیکن و دلال، هیچ کس کوچکترین اطلاعاتی درباره ارقام پرداختی و دریافتی در یک تیم ارائه نمی کند. فقط این ارقام وقتی فاش می شود که مدیر یا مربی برکنار شده یا بازیکن اخراجی، قصد افشاگری داشته باشد. وگرنه وقتی که همه چیز گل و بلبل است، به طور کلی موضوع «درآمد اهالی فوتبال» مسکوت می ماند. جالب اینجاست که تقریباً تمام تیم های لیگ ایران، دولتی هستند و نهادهای نظارتی باید در جریان کوچکترین دریافتی و پرداختی باشگاه ها باشند، ولی معمولاً رسانه ها به جز اخبار درگوشی، راه دیگری برای دسترسی به آمار و ارقام مستند ندارند.

* مالکیت جنجالی

از هفته سوم لیگ بود که مالکیت 69 درصدی استقلال در بازی با ذوب آهن، بحث هایی را در رسانه ها برانگیخت اما این موضوع چندان مورد توجه واقع نشد تا جمعه گذشته که در پایان بازی آمار تلویزیون نشان می داد استقلال 55 درصد مالکیت توپ را در اختیار داشته است. آماری که با توجه به اتفاقاتی که در بازی افتاد، دور از ذهن به نظر می رسید. بعد از آن بود که روابط عمومی باشگاه پرسپولیس از صدا و سیما خواست، نام نرم افزاری که با آن بازی را آنالیز می کنند، اعلام کند. گویا صدا و سیما چنین نرم افزاری را در اختیار ندارد و با کرنومتر به چنین ارقامی می رسد، اما نکته ای که باید به آن اشاره شود، آن است که در همه این سال ها که گزارشگران بازی، توجه «بینندگان عزیز» را به آمار بازی جلب می کردند، بخشی از این اطلاعات از جمله مالکیت توپ و میزان گردش توپ در سه منطقه زمین، غیرمستند بوده و به نوعی، همه ما سر کار بوده ایم!

* فوتبال حرفه ای؟

بیش از یک دهه است که حرف از فوتبال حرفه ای می زنیم، ولی واقعیت آن است که هنوز با پله های اول و دوم حرفه ای شدن در حال کلنجار هستیم. تا وقتی دریچه های شفافیت را به این فوتبال باز نکنیم، واژه «حرفه ای» صرفاً پسوندی طعنه آمیز برای این فوتبال است.