تضمین دلارهای نفتی اعراب با گاز ایرانی

فارس، چاه‌های نفت در اغلب کشورهای نفت خیز جهان رو به پیری می‌روند، بنابراین همه کشورهای تولید کننده نفت به دنبال افزایش ضریب بازیافت نفت هستند تا هر چه دیرتر این طلای سیاه به اتمام برسد و بتوانند از این طریق درآمدهای بیشتری را برای کشورشان جذب کنند.

حتی برخی از این کشورها مانند آمریکا حاضرند تا در چاه های نفتی خود را ببندند و از طریق واردات نفت مورد نیاز خود را تامین کنند که آمار واردات نفتی آمریکا حکایت از این امر دارد.

153 سال از 27 اوت سال 1859 میلادی، زمانی که نفت نخستین چاه در ایالت پنسیلوانیا آمریکا از دل زمین به بیرون فوران کرد،می‌گذرد. نزدیک به 153 سال است از اکتشاف نفت در جهان گذشته و در این مدت مردم کشورهای مختلف به طور مستقیم و غیر مستقیم از این منبع هیدروکربوری استفاده می کنند.

در طول مدتی که از اکتشاف این ماده هیدروکربوری می گذرد،چاه های نفتی در اغلب کشورهای نفت خیز دنیا پیر شده اند و دیگر نمی توانند مانند گذشته نفت تولید کنند، به اصطلاح ضریب بازیافت تولید نفت در حال کاهش است، به تبع آن میزان تولید نفت جهان نیز در حال کاهش است.

به عنوان مثال براساس آمار و اطلاعات اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان تولید نفت کشور مکزیک و دریای شمال کاهش یافته است و از طرف دیگر سازمان کشورهای صادر کننده نفت(اوپک) در جدیدترین گزارش خود از کاهش تولید نفت کشورهای عضو این سازمان خبر داده است.

در این گزارش یکی از علل کاهش تولید نفت پیرشدن چاه های نفتی و کاهش ضریب بازیافت میادین نفتی عنوان شده است.

اگر چه کاهش تولید نفت در جهان موجب افزایش قیمت این طلای سیاه می شود، اما از طرفی برای کشورهای تولید کننده نگرانی هایی را به وجود آورده است تا مبادا این منابع هیدروکربوری به اتمام برسد و جهان با یک بحران انرژی مواجه شود.

البته منبع هیدرو کربوری دیگری نیز در جهان کشف شده است که شاید بتواند در آینده جانشین نفت شود، منبعی که نامش گاز طبیعی است.

درباره تاریخچه اکتشاف گازطبیعی در جهان می توان گفت همانطور که آمریکا در کشف نفت پیش قدم بوده است در کشف گاز نیز همین گونه بوده است، به طوری که کشف مخازن گاز در اواخر قرن 19 در آمریکا رخ داد اما به دلیل مشکلات حمل، استفاده از گازطبیعی تا سال 1930 رونق چندانی نداشت.

اگر چه هم اکنون بیش از 80 سال است که از این منبع هیدروکربوری در جهان استفاده می شود اما به جرات می توان گفت هنوز گاز طبیعی جایگاه نفت را در سبد انرژی جهان پیدا نکرده و به قول برخی کارشناسان انرژی بسیار بعید است تا استفاده از گازطبیعی فراگیر شود.

* کشورهای تولید کننده نفت به دنبال افزایش ضریب بازیافت

همانطور که در بالا گفته شد آنچه که درآینده جهان تاثیر گذار است و می تواند یک کشور را قدرتمند نشان دهد داشتن ذخایر عظیم انرژی است زیرا این ذخایر در آینده اقتصادی و سیاسی یک کشور بسیار موثر است.

به همین دلیل شرکت های بزرگ نفتی که تجارب زیادی در زمینه اکتشاف و توسعه میادین نفتی دارند به دنبال راه کارهایی هستند تا بتوانند ضریب بازیافت مخازن نفتی را افرایش دهند تا وضعیت تولید نفت را در جهان بهبود بخشند و مدت زمان تولید نفت در جهان را افزایش دهند.

*تزریق گاز یکی از روش های افزایش ضریب بازیافت است

هم اکنون از روش های مختلفی برای افزایش ضریب بازیافت نفت در جهان استفاده می شود که یکی از این روش ها تزریق گازطبیعی به میادین نفتی است.تزریق گاز به میدان نفتی عملی است که جهت جلوگیری از کاهش فشار نفت مخزن و در نتیجه تثبیت میزان استخراج نفت از یک مخزن نفتی در طول زمان انجام می‌شود. این روش از دهه 1950 میلادی در سطح بین‌المللی استفاده شده است که به دلیل کم‌هزینه بودن در مقایسه با حفر چاه‌های جدید مورد استقبال قرار گرفته است. در این روش از گازهای هیدروکربن، گازکربنیک و ازت استفاده می‌شود. هدف نهایی از تزریق گاز تامین ضریب بازیافتی بیشتر برای مخازن نفت نسبت به روشهای معمول است.

*کشورهای عربی دارنده نفت هم از گاز استفاده می کنند 

به گزارش سازمان کشورهای عربی دارنده ذخایر نفتی (OAPEC) حدود 60 درصد از ذخایر نفتی جهان در اختیار کشورهای عربی است.

چندی پیش یک روزنامه عربی گزارش جالبی از آمار و نحوه مصرف گاز در کشورهای عربی دارنده ذخایر نفتی منتشر کرد.

در گزارش این روزنامه آمده است: کشور عربستان درمیان کشورهای صادر کننده نفت جایگاه نخست مصرف کننده گاز را در اختیار دارد و پس از آن کشورهای امارات، قطر و مصر جایگاه های بعدی را به خود اختصاص داده اند.

این گزارش اضافه می کند:کشورهای الجزایر،بحرین، لیبی،عراق و کویت نیز دیگر مصرف کنندگان گاز طبیعی در جهان هستند، علی رغم اینکه حجم زیادی از نفت را در اختیار دارند.

این روزنامه مدعی است کشورهای عربی که دارنده ذخایر نفتی هستند در سال 2011 حدود 53 میلیارد متر مکعب گاز مصرف کردند که بیشترین مورد استفاده نیز تزریق به میادین نفتی‌شان بوده است و در مرحله بعد از این منبع هیدرو کربوری در بخش انرژی و سوخت استفاده می کنند.

پس از انتشار این گزارش برخی از رسانه های عربی در گزارش های مشابهی مدعی شدند کشورهای عربی می توانند از منابع عظیم گازی که در اختیار دیگر کشورهای جهان از جمله روسیه و ایران است استفاده کنند.

*تزریق گاز ایران به چاه‌های نفت عربی و مرگ تدریجی چاه‌های وطنی

هم اکنون کشورهای عربی که از نعمت گازطبیعی بی بهره هستند با واردات گاز از دیگر کشورها و تزریق آن به میادین نفتی خود دوباره حجم زیادی نفت را زنده کرده و از طرفی نیز در آینده می توانند گاز تزریق شده را برای مصرف برداشت کنند که به نوعی به یک سود دو طرفه دست پیدا کرده اند.

از سوی دیگر به گفته مسئولان صنعت نفت و گاز کشور، ایران دارای 27 تریلیون متر مکعب گاز از ذخایر کشف شده کنونی است که احتمال دارد با کشف میادین جدید حجم این ذخایر افزایش یابد.

بر اساس قرارداهای گازی که قرار است در آینده امضا شود، حجم قابل توجهی از گاز ایران به کشورهایی همچون امارات، کویت و چند کشور دیگر عربی صادر خواهد شد.

اما نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که چه مقدار از این گاز که مالکش خودمان هستیم به میادین نفتی وطنی تزریق می شود؟

مسئولان شرکت ملی نفت ایران در پاسخ به این پرسش می گویند: در بهترین حالت ممکن هم اکنون میزان تزریقی گاز به میادین نفتی افزایش یافته و به روزانه حدود 100 میلیون متر مکعب رسیده است.درصورتی که وضعیت وخیم چاه های نفتی ایران نیازمند بیش از این مقدار تزریق گاز است و این درحالی است که مسئولان صنعت نفت ایران ترجیح می دهند هر متر مکعب گاز را به میزان 35 سنت به فروش برسانند، حال آنکه در ازای آن میلیارد ها دلار در اعماق زمین برای همیشه مدفون شود و در عوض کشورهای عربی با پرداخت بهای کمی در آینده صاحب میلیارد ها دلار می شوند.

* علت آنکه گاز به میادین نفتی تزریق نمی شود چیست؟

شاید به نظر برسد که پاسخ به این سوال می تواند راه گشا باشد و بسیاری از ابهامات را حل کند، اما در واقع کارشناسان مسائل انرژی و نفتی در پاسخ به این سوال جواب های گوناگونی را می دهند.

عده ای می گویند مسئولان وزارت نفت متوجه نیستند که چه منبع عظیمی از سرمایه درحال از بین رفتن است و به همین دلیل باید آنها را نسبت به این موضوع آگاه کرد.

عده ای دیگر از کارشناسان می گویند بی توجهی به این گونه مسائل در خصوص صنعت نفت عادی است و نباید زیاد از مسئولان انتظار داشت، آنها می گویند دولت ها که تغییر می کنند سعی دارند وجهه خوبی را از خود بر جای گذارند بنابر این به دنبال حل مسائل زود گذر هستند و اصلا به دراز مدت و توسعه نمی اندیشند.

جواب این سوال هر چه باشد مهم این است که یک سهل انگاری در حال به جای گذاشتن خسارت جبران ناپذیری برای کشور است که اگر بیش از این ادامه پیدا کند در تاریخ ایران ثبت خواهد شد.

گزارش از محمد حسین سیف الهی مقدم