سکوت اصلاحطلبان
قدس آنلاین - برای تبیین بیشتر این مساله با حجت الاسلام دکتر مهدی بهداروند، جامعه شناس و کارشناس معارف اسلامی گفت و گو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید.
کارکرد اجتماعی روزه چیست؟
-روزه یک ماهه در ماه رمضان، در حقیقت تمرین عبادت اجتماعی است، روزه اختصاص به ماه مبارک رمضان ندارد بلکه ابزاری برای تهذیب اجتماعی افراد جامعه است، چرا که علاوه بر ماه رمضان در ایام رجب، شعبان، و سایر روزهای ممتاز سال مستحب است که روزه بگیریم. اما دو نکته مهم در این زمینه از حیث جامعه شناسی قابل طرح است، اول اینکه روزه عملی فردی نیست - مثل تصوف که دوری از جامعه را می‌طلبد- بلکه تمام اعمال عبادی مسلمانان در هویت خود رویکرد اجتماعی دارند و این گونه نیست که اعمال و تکالیف دینی بدون تاثیر گذاری بر هم، جزایر مستقل باشند بلکه اثر بسیاری در جامعه دارند. نکته دیگر این که مثلا برای نماز خواندن که یک عمل فردی است، سفارش شده که به جماعت خوانده شود، چرا که کارکرد اجتماعی نماز جماعت بسیار گسترده است.
جان روزه، تحمل تشنگی و گرسنگی نیست بلکه تهذیب اجتماعی در جامعه ایجاد می‌کند. مثلا نیروی انتظامی اشاره می‌کند که در ماه رمضان آمار جرم و جنایت کم می‌شود، چرا؟ این کارکرد اجتماعی روزه برای همه آحاد جامعه است. نکته دیگر همدردی با فقرا و مستمندان است.
همدردی با فقرا یعنی درک این که برخی توان خرید کمترین مایحتاج خود را ندارند و این مساله با سفره های رنگارنگ سحر و افطار منافات دارد.
روزه فقط به گرسنگی نیست بلکه همه اعضا و جوارح ما روزه دار است. هر کدام از اعضای بدن ما تک تک باید روزه دار باشند، چرا که تمام چالشهای گناه آمیز در اجتماع به خاطر رها کردن اعضای بدن است. روزه مصونیت آفرین است و مفاسد اجتماعی را کاهش می‌دهد، البته روزه ای که همراه با دروغ و تهمت باشد ارزشی ندارد. روزه مرکبی برای رسیدن به مقام قرب الهی است، چرا به ما گفته اند نخورید و نیاشامید؟ چرا نگفته اند یک ماه در ساعاتی مشخص سکوت کنید؟ به این دلیل که پر خوری انکسار قلبی ایجاد می‌کند و روزه داری و تحمل گرسنگی و تشنگی این شرایط را از بین می‌برد و از این رو انسان را برای پذیرش حق آماده می‌کند. روزه حاصل همدردی با جوامع مسلمانان است، خدا رحمت کند امام راحل را که جمعه آخر ماه رمضان را همبستگی با مسلمانان فلسطین قرار دادند و اینکه آن روز را در ماه رمضان قرار دادند، حس همدردی و همنوایی با سایر مسلمانان است، ضمن اینکه کارکرد اجتماعی برجسته‌ای برای انسجام مسلمانان دارد و اگر چنین کارکردی نداشت، قطعاً رژیم صهیونیستی برای چنین روزی تدبیر نظامی و امنیتی در نظر نمی‌گرفت.
تجمل گرایی آفت ماه رمضان است، گسترش این پدیده چه تأثیری بر روابط اجتماعی مردم جامعه دارد؟
- این مسأله نقش بسیار مهمی در تعاملات مردم دارد و یکی از بلاهایی است که گریبانگیر جامعه امروزی است، چرا که این امر باعث کمرنگ شدن صله رحم شده و آثار مخرب آن بین خویشاوندان و دوستان عینیت پیدا می‌کند. باید توجه داشت؛ سفارش اسلام به مومنین روزه دار این است که برای کسب حسنات افطاری نیازی به پهن کردن سفره افطاری به صورت تجملی نیست، بلکه با یک دانه خرما و شربتی از آب، این عمل الهی محقق می‌شود و خدا به حداقل عمل از روی اخلاص، حداکثر پاداش را می‌دهد و چه بسا که سفره حداکثری، پاداش حداقلی را نداشته باشد. روزه داران حقیقی افرادی هستند که در نهایت سادگی و دور از تجملات تعاملات اجتماعی خود را دنبال می‌کنند.
در بخشی از صحبتتان به توسعه امنیت فردی و اجتماعی در ماه رمضان اشاره کردید، این مسأله در ماه رمضان چگونه محقق می‌شود؟
- کارکرد روزه فقط به رشد و تکامل معنوی انسان منجر نمی‌شود، بلکه کارکرد اجتماعی روزه ابعاد مختلفی دارد، زیرا با کاهش فاصله فقیر و غنی از میزان جرایم اجتماعی می کاهد و در نتیجه فضایی معنوی و روحانی بر جامعه حاکم می شود. امنیت فردی و اجتماعی، مهم ترین ثمرات اجتماعی روزه در جامعه است و به استناد آیه 96 سوره اعراف باید گفت: «چنانچه مردم شهر و دیاری ایمان آورده و پرهیزگار شوند؛ همانا درهای برکات آسمان و زمین را روی آنها می‌گشودیم» بنابراین پرهیزگاری زمینه نزول برکات الهی را برای جامعه فراهم می‌کند، چرا که با رعایت تقوا، امنیت اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در ابعاد مختلف در جامعه گسترش می‌یابد.
نکته دیگر این که کنترل و شکسته شدن نفس سرکش در برابر اراده فرد روزه دار در امساک از خوردن و شهوات رانی یکی دیگر از کارکردهای معنوی روزه است که در اجتماع امنیت دیگران را تثبیت می‌کند. اگر نفس انسان خوار و زبون شود در برابر خدا آرام و خاشع خواهد بود و با این صفت حسنه ، اجتماع انسانی از تندروی ها و شرارتها دور و آمار جرم و بزه در ماه مبارک رمضان بشدت کاهش پیدا می‌کند.
یکی از مهمترین کارکرد های روزه«همدلی» است، روحیه خودداری و چشمپوشی از خطای دیگران هم مصداق همین مساله است؟
- بله همین طور است و از آنجایی که در شب قدر مقدرات یکساله ما ثبت می‌شود، بنابراین خرج سال خود را باید از ماه رمضان دربیاوریم و معلوم است که تغافل و چشمپوشی از خطای دیگران یکی از آداب اجتماعی است که از ستاریت خدا نشأت می‌گیرد و روزه تمرین چشمپوشی از خطای دیگران است و باید این رویه را از ماه رمضان تا سال دیگر در شخصیت و زندگی خود تثبیت کنیم.
تقویت عدالت اجتماعی را از دیگر کارکردهای اجتماعی روزه می‌دانند، این مهم چطور محقق می‌شود؟
- روزه شروعی برای تثبیت و شکل گیری جامعه عدالت خواه است، زمانی عدالت از بالا به پایین انجام می‌شود یعنی از طرف حکومت و زمانی از سمت ما باید عدالت تدوین شود. اسلام مساله دادن وجوه شرعی، خمس، زکات و ... را در همین راستا مطرح کرده است. وقتی زندگی ما تامین است با اعطای وجوه شرعی عدالت را در جامعه ایجاد می‌کنیم و فاصله بین «من و ما» پر می‌شود و نیازمندان هم با مشکلات کمتری روزگار می‌گذرانند. اینکه می‌گویند یک پنجم مال خود را به صورت خمس بپردازید، برای پر کردن خلأ های جامعه و حل مشکلات فقراست. ماه رمضان کانون ترویج رویکردهای اجتماعی و تثبیت روحیه جمع گرایی در جامعه است.
کارکرد اجتماعی روزه چیست؟
-روزه یک ماهه در ماه رمضان، در حقیقت تمرین عبادت اجتماعی است، روزه اختصاص به ماه مبارک رمضان ندارد بلکه ابزاری برای تهذیب اجتماعی افراد جامعه است، چرا که علاوه بر ماه رمضان در ایام رجب، شعبان، و سایر روزهای ممتاز سال مستحب است که روزه بگیریم. اما دو نکته مهم در این زمینه از حیث جامعه شناسی قابل طرح است، اول اینکه روزه عملی فردی نیست - مثل تصوف که دوری از جامعه را می‌طلبد- بلکه تمام اعمال عبادی مسلمانان در هویت خود رویکرد اجتماعی دارند و این گونه نیست که اعمال و تکالیف دینی بدون تاثیر گذاری بر هم، جزایر مستقل باشند بلکه اثر بسیاری در جامعه دارند. نکته دیگر این که مثلا برای نماز خواندن که یک عمل فردی است، سفارش شده که به جماعت خوانده شود، چرا که کارکرد اجتماعی نماز جماعت بسیار گسترده است.
جان روزه، تحمل تشنگی و گرسنگی نیست بلکه تهذیب اجتماعی در جامعه ایجاد می‌کند. مثلا نیروی انتظامی اشاره می‌کند که در ماه رمضان آمار جرم و جنایت کم می‌شود، چرا؟ این کارکرد اجتماعی روزه برای همه آحاد جامعه است. نکته دیگر همدردی با فقرا و مستمندان است.
همدردی با فقرا یعنی درک این که برخی توان خرید کمترین مایحتاج خود را ندارند و این مساله با سفره های رنگارنگ سحر و افطار منافات دارد.
روزه فقط به گرسنگی نیست بلکه همه اعضا و جوارح ما روزه دار است. هر کدام از اعضای بدن ما تک تک باید روزه دار باشند، چرا که تمام چالشهای گناه آمیز در اجتماع به خاطر رها کردن اعضای بدن است. روزه مصونیت آفرین است و مفاسد اجتماعی را کاهش می‌دهد، البته روزه ای که همراه با دروغ و تهمت باشد ارزشی ندارد. روزه مرکبی برای رسیدن به مقام قرب الهی است، چرا به ما گفته اند نخورید و نیاشامید؟ چرا نگفته اند یک ماه در ساعاتی مشخص سکوت کنید؟ به این دلیل که پر خوری انکسار قلبی ایجاد می‌کند و روزه داری و تحمل گرسنگی و تشنگی این شرایط را از بین می‌برد و از این رو انسان را برای پذیرش حق آماده می‌کند. روزه حاصل همدردی با جوامع مسلمانان است، خدا رحمت کند امام راحل را که جمعه آخر ماه رمضان را همبستگی با مسلمانان فلسطین قرار دادند و اینکه آن روز را در ماه رمضان قرار دادند، حس همدردی و همنوایی با سایر مسلمانان است، ضمن اینکه کارکرد اجتماعی برجسته‌ای برای انسجام مسلمانان دارد و اگر چنین کارکردی نداشت، قطعاً رژیم صهیونیستی برای چنین روزی تدبیر نظامی و امنیتی در نظر نمی‌گرفت.
تجمل گرایی آفت ماه رمضان است، گسترش این پدیده چه تأثیری بر روابط اجتماعی مردم جامعه دارد؟
- این مسأله نقش بسیار مهمی در تعاملات مردم دارد و یکی از بلاهایی است که گریبانگیر جامعه امروزی است، چرا که این امر باعث کمرنگ شدن صله رحم شده و آثار مخرب آن بین خویشاوندان و دوستان عینیت پیدا می‌کند. باید توجه داشت؛ سفارش اسلام به مومنین روزه دار این است که برای کسب حسنات افطاری نیازی به پهن کردن سفره افطاری به صورت تجملی نیست، بلکه با یک دانه خرما و شربتی از آب، این عمل الهی محقق می‌شود و خدا به حداقل عمل از روی اخلاص، حداکثر پاداش را می‌دهد و چه بسا که سفره حداکثری، پاداش حداقلی را نداشته باشد. روزه داران حقیقی افرادی هستند که در نهایت سادگی و دور از تجملات تعاملات اجتماعی خود را دنبال می‌کنند.
در بخشی از صحبتتان به توسعه امنیت فردی و اجتماعی در ماه رمضان اشاره کردید، این مسأله در ماه رمضان چگونه محقق می‌شود؟
- کارکرد روزه فقط به رشد و تکامل معنوی انسان منجر نمی‌شود، بلکه کارکرد اجتماعی روزه ابعاد مختلفی دارد، زیرا با کاهش فاصله فقیر و غنی از میزان جرایم اجتماعی می کاهد و در نتیجه فضایی معنوی و روحانی بر جامعه حاکم می شود. امنیت فردی و اجتماعی، مهم ترین ثمرات اجتماعی روزه در جامعه است و به استناد آیه 96 سوره اعراف باید گفت: «چنانچه مردم شهر و دیاری ایمان آورده و پرهیزگار شوند؛ همانا درهای برکات آسمان و زمین را روی آنها می‌گشودیم» بنابراین پرهیزگاری زمینه نزول برکات الهی را برای جامعه فراهم می‌کند، چرا که با رعایت تقوا، امنیت اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در ابعاد مختلف در جامعه گسترش می‌یابد.
نکته دیگر این که کنترل و شکسته شدن نفس سرکش در برابر اراده فرد روزه دار در امساک از خوردن و شهوات رانی یکی دیگر از کارکردهای معنوی روزه است که در اجتماع امنیت دیگران را تثبیت می‌کند. اگر نفس انسان خوار و زبون شود در برابر خدا آرام و خاشع خواهد بود و با این صفت حسنه ، اجتماع انسانی از تندروی ها و شرارتها دور و آمار جرم و بزه در ماه مبارک رمضان بشدت کاهش پیدا می‌کند.
یکی از مهمترین کارکرد های روزه«همدلی» است، روحیه خودداری و چشمپوشی از خطای دیگران هم مصداق همین مساله است؟
- بله همین طور است و از آنجایی که در شب قدر مقدرات یکساله ما ثبت می‌شود، بنابراین خرج سال خود را باید از ماه رمضان دربیاوریم و معلوم است که تغافل و چشمپوشی از خطای دیگران یکی از آداب اجتماعی است که از ستاریت خدا نشأت می‌گیرد و روزه تمرین چشمپوشی از خطای دیگران است و باید این رویه را از ماه رمضان تا سال دیگر در شخصیت و زندگی خود تثبیت کنیم.
تقویت عدالت اجتماعی را از دیگر کارکردهای اجتماعی روزه می‌دانند، این مهم چطور محقق می‌شود؟
- روزه شروعی برای تثبیت و شکل گیری جامعه عدالت خواه است، زمانی عدالت از بالا به پایین انجام می‌شود یعنی از طرف حکومت و زمانی از سمت ما باید عدالت تدوین شود. اسلام مساله دادن وجوه شرعی، خمس، زکات و ... را در همین راستا مطرح کرده است. وقتی زندگی ما تامین است با اعطای وجوه شرعی عدالت را در جامعه ایجاد می‌کنیم و فاصله بین «من و ما» پر می‌شود و نیازمندان هم با مشکلات کمتری روزگار می‌گذرانند. اینکه می‌گویند یک پنجم مال خود را به صورت خمس بپردازید، برای پر کردن خلأ های جامعه و حل مشکلات فقراست. ماه رمضان کانون ترویج رویکردهای اجتماعی و تثبیت روحیه جمع گرایی در جامعه است.
اخبار ویژه
پشت پرده و واقعیت سفر پزشکیان به مصر چیست؟
عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
وارونهنمایی تهدیدات آمریکا؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
