همه چیز از ماهواره ها،از جنرال الکتریک تا کمپانی CBS

رویداد آنلاین، پس از اختراع سیستم تلگراف و ابزارهای جانبی در سال 1840 میلادی (1219 هجری شمسی)، تحول عظیمی در امر ارتباطات خبری جهان پدیدار شد. بعد از آن با دستیابی بشر به ترانزیستور و درنتیجه آن، اختراع رادیو و تلویزیون، ابعاد جدیدی از ابزارهای ارتباطی ظاهر شدند. با این حال، رشد و توسعه رادیو و تلویزیون تا چندین دهه قبل، به اندازه ای نبود که بتوان ادعا کرد رخدادی در یک نقطه از جهان، پس از چند ثانیه توسط ساکنان سوی دیگر کره زمین مورد رصد و مشاهده قرار گرفته است.

با این وصف، طبیعی است که اطلاع رسانی به صنعتی بدل می شود که توانمندی کنترل آن، قدرت زیادی را به دارنده ابزارهای کنترلی خواهد رساند. به همین دلیل است که شاید بتوان گفت حجم ادغام مالکیت های رسانه ای در دنیای به شدت رقابتی امروز، به نسبت بیشتر شرکت های چند ملیتی از شدت و گستره بالاتری برخوردار است.

موضوع تمرکز رسانه ها، موضوعی نیست که خود به خود واجد بار و تبعات منفی باشد. بسیاری از رسانه ها به دلیل شرایط خاص اقتصادی یا الزامات محیط های تجاری و یا بازارهای خبری در یکدیگر ادغام شده، تلاش می نمایند تا در دنیای رقابتی کنونی با کاهش هزینه ها و سایر کمیات، کیفیت عملکرد خود را ارتقا بخشند. اما موضوع «تمرکز مالکیت رسانه ها» موضوعی است که واجد معضلات و تبعات منفی بسیار هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت برای جریان آزاد و عادلانه رسانه ای خواهد بود. در این حالت، سه تهدید ابتدایی برای اطلاع رسانی بی طرفانه، صحیح و پاک متصور خواهد بود که عبارتند از:

1. از امکان رقابت سالم و مبتنی بر تقاضای حقیقی میان رسانه های کاسته خواهد شد.

2. در این حالت، رسانه ها نه تنها طیف وسیعی از عقاید را پوشش نمی دهند، بلکه احتمالا اخبار و رویدادهایی که به آگهی دهندگان یا حامیانشان ضرر می رسانند و یا باعث کاهش سود آنان می شوند را پوشش نمی دهند.

3. در این حالت، رسانه ها بیش از آنکه به منافع عمومی بیندیشند، تابع دیدگاه و اهداف حامیان خود، چه آگهی دهندگان و چه دولت ها خواهند بود.

جریان یابی اخبار و تحلیل ها از این مسیر، در نهایت سبب می شود تا مفهومی به نام «امپریالیسم رسانه ای» ظهور و بروز یابد. از نگاه تئوری مبتنی بر این مفهوم، امپریالیسم رسانه ای، تمرکز ابزارهای رسانه ای در دست ملل قوی است که سبب آسیب رسانی به هویت و یا حذف آن نزد ملت های کوچک تر می شود.

این دیدگاه در کنار حمایت شدن از سوی نظریه پردازان مطرح همچون نوام چامسکی، یوهان گالتونگ، بن باگدیکیان، ادوارد هرمان و ...، از سوی افراد مطرح دیگری همچون آنتونی گیدنز یا جیمز کوران مورد نقد قرار می گیرد.

در حال حاضر در دنیای رسانه ای شش شرکت بزرگ و ادغام شده اصلی وجود دارند که بخش اعظم نظام تولید و توزیع و پخش اخبار، رویدادها و همچنین صنعت سرگرمی را در سطح بین المللی بر عهده دارند.

1ـ شرکت جنرال الکتریک

مالک شبکه تلویزیونی NBC به همراه 26 شبکه دیگر در آمریکا، همچنین3 شبکه کابلی در کنار مالکیت 80 درصد کمپانی فیلم سازی NBC Universal است. همچنین شبکه های معروف در آمریکای لاتین همچون Telemondo (شبکه ای که اغلب خریدهای شبکه های فارسی زبان جدید همچون فارسی وان و یا PMC از آن صورت می گیرد)

جنرال الکتریک در کنار مالکیت این تعداد رسانه، نظام نشر، سایت های اینترنتی و همچنین کمپانی های فیلم سازی، یکی از بزرگ ترین تولید کننده های جنگ افزارهای نظامی در جهان نیز می باشد.

2ـ کمپانی والت دیسنی

والت دیسنی از نظر بزرگی، نخستین «ادغام شده» رسانه ای جهان می باشد. این کمپانی در حال حاضر مالک شبکه تلویزیونی ABC (که 99 درصد تمامی خانه های شهروندان ایالات متحده را پوشش می دهد)، شبکه تفریح و سرگرمی A&E ، شبکه SOAPnet ، شبکه ورزشی ESPN ، 277 ایستگاه تولید و پخش برنامه های رادیویی، استودیوهای تولید فیلم والت دیسنی، میراماکس، پیکسار، تاچ استون و پارک ها و مراکز تفریحی دیزنی لند و دیزنی ورلد بوده، میزان درآمد آن در سال 2006 ، 34 میلیارد دلار (با تعداد کارمندان 133 هزار نفر) و در سال 2009، 1/36 میلیارد دلار بوده است.

3ـ شرکت نیوز کورپریشن

مالک کمپانی خبرپراکنی فاکس که غالبا دیدگاه های محافظه کارانه و برتری طلبانه آمریکا را نشر می دهد. مالک این کمپانی، روپرت مرداک استرالیایی است. این کمپانی همچنین مالک 27 شبکه تلویزیونی در آمریکا (از جمله شبکه های SKY )، نشریه معتبر نشنال ژئوگرافیک، روزنامه وال استریت ژورنال، نیویورک پست، انتشارات هارپرکالینز، کمپانی تولید فیلم فاکس قرن بیستم، برنامه پربیننده تلویزیونی بت آمریکایی و همچنین مالک لیگ راگبی آمریکاست.

4ـ کمپانی تایم وارنر

تایم وارنر پس از والت دیسنی، بزرگ ترین ادغام شده خبری جهان است که در سال 2009 به عنوان مالک شبکه های معروفی همچون CNN و CW (سرمایه گذاری مشترک با شبکه CBS) همچنین کمپانی فیلم سازی برادران وارنر، سایت های پربیننده اینترنتی MapQuest و AOL و همچنین 150 نشریه و مجله در سطح بین المللی همچون تایم، People و مجموعه ماری کلر در دنیای رسانه، حضوری موفق دارد.

5ـ کمپانی وایاکام

چهارمین غول رسانه ای جهان (پس از والت دیسنی، تایم وارنر و نیوز کورپریشن) با درآمد 6/13 میلیارد دلار در سال 2009 بیشتر شهرت خود را مدیون مالکیت شبکه های مختلف و متعدد MTV و همچنین کمپانی فیلم سازی پارامونت است. این شرکت غالبا بر روی جوانان سرمایه گذاری نموده، تقریبا تمامی برنامه های تحت پوشش شبکه های MTV آن مربوط به موسیقی، رقص، اتومبیل و سایر جذابیت های خاص برای جوانان می باشد.

6ـ کمپانی CBS

عمده شهرت این ادغام شده بزرگ صحنه رسانه، به دلیل شبکه های خبری و تفریحی CBS و همچنین کمپانی چاپ و نشر مورگان و شوستر می باشد. این غول رسانه ای مالک 40 ایستگاه تلویزیونی، 179 ایستگاه رادیویی، 50 درصد از شبکه تازه تولد یافته CW (50 درصد دیگر برادران وارنر)، کمپانی های تهیه فیلم Tri-Star Picture و چندین بنگاه بزرگ دیگر می باشد.