زنان مصری سالهاست که به دنبال احقاق حقوق از دست رفتهی خود هستند. آنها شانه به شانهی مردان در میدان التحریر علیه ظلم قیام کردند. با پیروزی انقلابیون و انتخاب محمد مرسی به عنوان رئیس جمهور، امیدهای زنان مصری برای دستیابی به اهدافشان زنده شده است. برای بررسی اهداف قیام زنان و همچنین انتظارات آنان از رئیس جمهور مصر، با خانم «حنان ابوالغیظ» عضو مجلس ملی مصر از حزب «وفد» گفتوگویی داشته ایم که در ادامه میآید.
زنان تا چه اندازه در انقلاب مصر نقش داشتهاند؟
زنان مصر از ابتدا تا به امروز، نقشی مهم و قدرتمند در انقلاب 25 ژانویه ایفا کردهاند و امروز نیز با حضور خود در اعتراضهایی که برضد شورای نظامی به علت صدور قوانین انحلال پارلمان برگزار میشود، همچنان این نقش را ادامه میدهند. خود بنده روزانه در میدان «التحریر» حضور دارم و در میان خیل عظیم مردم در این میدان، سخنرانی میکنم؛ چراکه مسئله، مسئلهی وطن و مسئلهی انقلاب است که یا باید به جلو گام برداریم و یا اینکه به دوران نظام سابق بازگردیم. ما با هدف تحقق خواستههای انقلاب، به این میدان میآییم. خواستههایی که اکنون میتوانیم موفقیت آنها را به واسطهی انتخاب اولین رئیسجمهور منتخب مردم اعلام کنیم و منتظر تحقق دیگر خواستههای انقلاب مصر باشیم.
دادگاه اداری مصر حکم لغو قانون واگذاری اختیارات افسران قضایی به پلیس انتظامی و سرویس اطلاعات نظامی را که دست آنها را در خیابانهای مصر باز میگذارد، صادر کرد و ما همچنان در میدان باقی خواهیم ماند تا متمم قانون اساسی کاهش اختیارات رئیسجمهوری لغو شود و همچنین میمانیم تا از انحلال مجلس مؤسسان ممانعت کنیم.
میزان تأثیر بیداری اسلامی بر بازگرداندن حقوق سلب شدهی زنان تا چه اندازه است؟
حقوق، تنها از زنان مصر سلب نشده بلکه از همهی جامعهی مصر سلب شده است و زن نیز شهروندی است که حقوق و وظایفی دارد و به عنوان حامی انقلابیون در میدان التحریر حضور داشته و بالاترین نسبت مشارکت رأیگیری در انتخابات پارلمان و ریاست جمهوری را محقق ساخت. زنان مصر از بیداری اسلامی برای رسیدن به حقوق خود و جامعه بیشترین استفاده را کردند. بنابراین زنان مصر، از عوامل اصلی انقلاب ژانویه به شمار میروند و کسانی که گمان میکنند هدف این جریان اسلامی، انزوای زن و خانه نشینی او و کاهش نقش آنان در زندگی سیاسی و اجتماعی است، سخت در اشتباه هستند.
در طول تاریخ و در اسلام، هیچ کس نتوانسته است نقش زنان را نادیده بگیرد و آنها را به انزوا بکشاند؛ چرا که اسلام، از منزلت زن تجلیل کرده است و همهی این نگرانیها، کاذب بوده و دلیل آن، رسانهها هستند و هیچ ارتباطی با واقعیت و اسلامگرایان ندارد. این نوع ترس، حاصل کار اشخاص قبل از انقلاب است که ثروتمند و دارای نفوذ بودند و ترس از این دارند که اکنون ثروت و نفوذ آنها گرفته شود. افزون بر این، نسبت به اعمال فشار و خشونت برضد اسلامگرایان در دورهی نظام سابق برخود میترسند؛ به طوری که در آن زمان از رسیدن هر اسلامگرایی به مناصب رهبری و سیاسی دولت ممانعت میشد. در واقع بدنام کردن چهرهی اسلامگرایان در مصر، به علت داشتن کینه برضد آنان است.
مشارکت زنان در انقلاب 25 ژانویه چگونه بود؟ و آیا این مشارکت، روند صعودی داشت؟
زنان مصر از زمان شروع و شعله ورشدن انقلاب مصر، مشارکت فعال داشته، حتی انگیزهای قوی برای حضور مردان در صحنهی اعتراضها بودند. با مشارکت زنان، تمامی افراد جامعه در میادین حضور به هم رساندند و زمینهی سقوط رژیم و سردمداران آن را فراهم ساختند. حتی در محاکمهی این سران به خاطر جنایتهایی که در دوران حکومتشان در حق ملت مصر مرتکب شدند، نقش فعال ایفا کردند.
نقش زنان در انقلاب تنها منحصر به دختران و زنانی که در تظاهرات شرکت میکردند، نبود بلکه نقش اصلی را مادران حکیمی داشتند که فرزندانشان را به بهترین نحو تربیت کردند و در وجود آنها اخلاق، وابستگی و حب وطن را قرار دادند و آنها را نسبت به رفتن به تظاهرات برای احقاق حقوق سلب شده از نظام سابق ترغیب کردند. پس اهمیت نقش زنان خانهدار نسبت به دختران و زنانی که در تظاهرات و اعتراضها شرکت داشتند، کمتر نبوده است.
حقوق، تنها از زنان مصر سلب نشده بلکه از همهی جامعهی مصر سلب شده است و زن نیز شهروندی است که حقوق و وظایفی دارد و به عنوان حامی انقلابیون در میدان التحریر حضور داشته و بالاترین نسبت مشارکت رأیگیری در انتخابات پارلمان و ریاست جمهوری را محقق ساخت.
محمد مرسی رئیسجمهور منتخب مردم در طرح انقلابی و ریاست جمهوری خود تا چه اندازه انتظارات زنان را مبنی بر بازگرداندن حقوق مشروعشان در نظر گرفته است؟
برنامه های مرسی در مورد زنان را می توان در میان اظهارات ایشان یافت. اولین سخنرانی ریاستجمهوری دربارهی زنان، سخنرانی خوب و اطمینان دهندهای برای آنان بود. مرسیدر تبلیغات انتخاباتی خود دربارهی اوضاع زنان در برنامههای انتخاباتیاش بر معیار لیاقت و شایستگی برای رسیدن زنان به مناصب بالا منجمله پست نخستوزیری تأکید داشته است. همانطور که میدانیم مرسی وعده اعطای یکی از معاونتها به زنان را داده است، مرسی اشاره کرده که؛ زن به عنوان یک شهروند مصری همانند مرد، نقشی دارد که همه آن را احساس میکنند، زنان نقش فعال و تأثیرگذاری در جامعه دارند که کمتر از نقش مردان نیست و همانند آنها داری حقوق و وظایفی هستند، زنان مصر، شهروندانی تمام عیار و تأثیرگذار در جامعه محسوب میشوند و از همهی حقوق برخورداراند و هیچ کسی نمیتواند آن را زیرپا بگذارد.
همانطور که میدانید محمد مرسی پیش از این اعلام کرده که زنان مصری از مشکلات فراوانی رنج میبرند و بر همین اساس هم خواستار تصویب قانونی مبنی بر بیمهی بهداشتی برای زنان سرپرست خانوار شده است. وی بارها بر مشکلات ازدواج جوانان مصری تأکید کرده و خواستار حل مشکلات اقتصادی و ازدواج جوانان شده است. مرسی تأکید کرده که زنان مصر، حقوق خود را با کرامت و احترام بیشتری نسبت به زنان غرب، میگیرند.
وی حتی یک بار با صراحت اعلام کرد که کشورهای غربی با زنان رفتاری پست و رذیلانه دارند در حالی که جامعهی مصر و دولت، با زنان رفتاری محترمانه و خوب خواهند داشت و حقوقشان را بدون تعرض به کرامتشان اعطا میکنند و نسبت به آنها ارزش والایی قائلاند چرا که آنها همان مادر، همسر و خواهری هستند که مورد احترام همگان است.وی همینطور در ادامهی اظهارنظرش با بیان اینکه زن به توجه بیشتری در شرایط کنونی نیازمند است، خطاب به آنها اعلام کرد: «به مبارزات خود به عنوان زنان ادامه دهید و آرام ننشینید. مشارکت، خواسته شده است و ما قوانین اجتماعی داریم که زن را در همهی زمینهها بدون اینکه مخالف عرف مصر باشد، مشارکت میدهد.»
آیا به زنان در دولت آینده، پستهای وزارتی داده میشود؟
به طور قطع به آنان پستهای وزارتی داده میشود چرا که این موضوع، یکی از حقوق آنها محسوب میشود و زن باید مشارکت بیشتری در زندگی سیاسی داشته باشد تا از توجه کامل برخوردار باشد. نقشهایی که بر دوش زنان است، چندگانه و پیچیده است و به همین خاطر باید تعادل مطلوب بین آنها رخ دهد تا یک نقش، از نقش دیگر تجاوز نکند و به ویژه در سایهی نبود نظام قانون «الکوتا» (سهمیهبندی) که فرصت نمایندگی در پارلمان را به زنان میدهد، فعالسازی نقش سیاسی آنها در جامعه به صورت آشکار و بارزی خواستهی همهی آنان است.
محمد مرسی همینطور اشاره داشت به اینکه طرحی برای بیداری سیاسی و فرهنگی زنان و انگیزه دادن به آنها برای مشارکت در زندگی سیاسی در کنار آموزش آنها برای مشارکت در حکومت، احزاب و انتخابات دارد.