پشت پرده تعیین ولیعهد جدید عربستان

 

پس از مرگ "شاهزاده سلطان بن عبدالعزيز" وليعهد عربستان [حدود هشت ماه پيش]، ملك عبدالله پادشاه اين كشور نگران مواضع چهار تن از برادرانش يعني "مشعل"، "متعب"، "عبدالرحمن" و "طلال" بود. بقيه برادران پادشاه نیز كه از نايف بزرگتر بودند چندان اميدي به رسيدن به رأس هرم قدرت نداشتند.

 

تماسهایی که پس از مرگ ولیعهد با پادشاه گرفته شد

 

پس از مرگ سلطان، ملك عبدالله دو تماس دريافت كرد. اولين تماس اطمينان بخش بود و دقيقا پس از اعلام رسمي مرگ سلطان در روز شنبه برقرار شد. دومين تماس كه تهديد آميز و نگران كننده بود در روز يكشنبه برقرار شد.

 

تماس اول از سوي مشعل بن عبدالعزيز بود كه در آن به ملك عبدالله متعهد شد با هر فردي كه وي انتخاب كند بيعت خواهد كرد. بدين ترتيب پادشاه از دیدگاه مشعل به عنوان رئيس هيأت بيعت آسوده خاطر شد. پادشاه در اين تماس از برادر تني مشعل يعني امير متعب نيز اطمينان يافت. زيرا وي دريافت كه متعب هرگز امري را كه شاهزاده مشعل مطالبه نكند، درخواست نخواهد كرد. علاوه بر اين متعب از نظر روحي و عاطفي به ملك عبدالله نزديك است و هرگز مخالفت خود را اظهار نخواهد كرد.

 

مخالفان سرسخت ولیعهدی نایف

 

تماس دوم از دستگاه اطلاعاتي پادشاهي عربستان بود كه براساس آن اعلام شده بود، عبدالرحمن و طلال برادران ديگر ملك عبدالله در پي طرح ريزي برنامه اي هستند تا پادشاه را وادار كنند كه وليعهد را از ميان افرادي انتخاب كند که از نظر تسلسل سني در صدر نوبت ولايت عهدي قرار دارند؛ مگر آنكه فردي كه در صدر فهرست سني قرار دارد، خودش از اين امر كناره گيري كند.

 

ملک عبدالله به دنبال تماس شاهزاده مشعل دريافت كه عبدالرحمن و طلال تلاش كرده اند تا او را قانع كنند. ولي وي با اين امر مخالفت كرده است و آنها به زودي با اين هدف با پادشاه ديدار خواهند كرد.

 

عملا نيز چنين شد، و عبدالرحمن و طلال به ديدار پادشاه رفتند. در آن زمان ملك عبدالله تازه از بيمارستان ترخيص شده بود. وي مي دانست كه آنها در حضور ديگران اين موضوع را مطرح نخواهند كرد. به همين دليل نيرنگ زيركانه اي به كار برد. بدين ترتيب كه از برخي از نزديكانش خواست كه تا زمان رفتن وي به اتاق خوابش در آن جمع باقي بمانند، و وي در را به روي عبدالرحمن و طلال ببندد.

 

در فاصله ميان دفن سلطان و برگزاري نشست هيأت بيعت، اين حيله مؤثر واقع شد.عبدالرحمن و طلال چنين برنامه ريزي كرده بودند كه در نشست هيأت بيعت ابتدا عبدالرحمن موضوع را مطرح كند سپس طلال وارد موضوع شود تا بدين وسيله پادشاه را تحت فشار قرار دهند.

 

پادشاه از اين برنامه ريزي عبدالرحمن و طلال اطلاع يافت. به همين دليل خود را براي نقش بر آب كردن برنامه آنها آماده كرد و از برخي از برادرانش خواست تا پس از آنكه موضوع بيعت با نايف را مطرح كرد، آنها از وي حمايت كنند.

 

ماجرای بیعت نایف

 

نشست هيأت بيعت برگزار شد و پادشاه شروع به سخنراني كرد. وي با لحن دلسوزانه اي به ذكر فضايل امير سلطان وليعهد متوفي پرداخت و سپس به خطرات بزرگي كه نيازمند اصرار بر توافق كامل و جلوگيري از به وجود آمدن اختلافات هستند اشاره كرد. آنگاه گفت: امير نايف را به عنوان وليعهد انتخاب كرده ام. نظر شما چيست؟ پس از اين جمله لحظه اي سكوت بر جلسه حاكم شد و كساني كه ملك عبدالله با آنها هماهنگ كرده بود تا از پيشنهاد وي دفاع كنند دير به سخن آمدند.

 

به همين دليل عبدالرحمن رشته كلام را به دست گرفت. عبدالرحمن به وصيت ملك عبدالعزيز اشاره کرد، مبنی بر اینكه بايد پادشاهي در ميان بزرگترين افراد شما باشد؛ مگر آنكه فرد بزرگتر از پذيرش آن كناره گيري كند. آنگاه قدرت به بزرگترين فرد از نظر سني پس از وي واگذار مي شود. اين امر در جریان به حكومت رسيدن ملك سعود و ملك فيصل نیز اتفاق افتاد. پس از آن زماني با ملك خالد بيعت شد كه برادر بزرگترش محمد از پذيرش قدرت سر باز زد. پس از ملك خالد نيز با ملك فهد بيعت شد. عبدالرحمن تأکید کرد، پس از درگذشت ملك فهد، شاهزاده ها زماني با ملك عبدالله بيعت كردند كه از كناره گيري بندر و مشعل اطمينان يافتند؛ حال از نظر سني نوبت به ما رسيده است.

 

شاهزاده عبدالرحمن با اشاره به اهميت سن، اظهار داشت: پس از امير سلطان، ترتيب صحيح، عبدالرحمن، طلال و تركي است. در صورتي كه اين افراد از پذيرش ولايت عهدي شانه خالي كنند مي توان با امير نايف بيعت كرد.

 

وی افزود: ما هيچ نقطه ضعفي نداريم كه از رسيدن به قدرت محروم شويم. ما مي توانيم نظام را اداره كنيم. ما مناصب مهم را به عهده گرفته و مسئوليت هاي دشواري را پذيرفته و از عهده آن برمي آييم؛ سپس با لبخند گفت: ما دزد و راهزن نيستيم.

 

پس از آن حاضران سخنان عبدالرحمن را قطع كرده و عليه وي موضع گرفتند. برخي از آنها از پادشاه حمايت مي كردند و برخي نيز خواستار رأي گيري درباره اين موضوع شدند و ادعا كردند اكثريت جلسه از نايف حمايت مي كنند.

 

در اين هنگام امير طلال اجازه خواست سخن بگويد. پادشاه مي دانست كه وي خواستار اجراي كامل روند بيعت است، و وي بوده است كه نامزدهايي را براي اين پست به پادشاه معرفي كرده و خواستار برگزاري جلسه هيأت با رياست امير مشعل و بدون حضور پادشاه شده است.

 

پادشاه بي درنگ به وي پاسخ داد: ساكت باش و هيچ حرفي نزن. در اين هنگام امير تركي و سلمان با نايف بيعت كردند. شاهزاده هاي كم سن تر نيز با اشاره ضمني پادشاه و به پيروي از آنها بيعت كردند. بدين ترتيب اكثريت قريب به اتفاق حاضران با امير نايف بيعت كردند و طرح امير طلال  شكست خورد و به تحقير وي انجاميد.

 

پس از آن شاهزاده نايف به طرف پادشاه رفت و دستش را بوسيد. بعد از این ماجرا، مسأله غير قابل انتظاري اتفاق افتاد .. نايف به سوي مشعل رفت و سر وي را بوسيد. مشعل نيز با وي بيعت كرد. پس از آن به سوي عبدالرحمن رفت. عبدالرحمن گفت: از من دور شو. و با خشم مجلس را ترك كرد.

 

نايف سپس به سوي متعب رفت و با وي بيعت كرد. پس از آن امر غافلگير كننده ديگري اتفاق افتاد .. بدين ترتيب كه نايف به طرف طلال رفت و مي خواست با وي دست بدهد و سلام كند. طلال قبل رسيدن نايف برخاست و در حالي كه با خود حرف مي زد از مجلس بيرون رفت. از سخنان وي چنين فهميده شد كه تهديد مي كرد با رسانه ها مصاحبه خواهد كرد. نايف به سوي امير بدر رفت. وي نيز با نايف بيعت كرد.

 

پس از اعلام بيعت با نايف در داخل خاندان سلطنتي غوغايي به پا شد. اين امر نه تنها از طرف عبدالرحمن و طلال بلكه از سوي شاهزادگان ديگر مورد اعتراض قرار گرفت. آنها اظهار مي داشتند هيأت بيعت به شيوه خنده داري تشكيل جلسه داده، و پادشاه نظام داخلي آن را رعايت نكرده است.

 

با اين وجود خاندان سلطنتي توانست مشكل مذكور را مسكوت بگذارد و همگان را در زمينه خودداري از ادامه بحث و جدل بيهوده و عدم توجه به اظهارات امير طلال در رسانه هاي قانع كند.

 

تعیین سلمان بدون مشورت با هیأت بیعت

 

بحث و جدل در جریان ولیعهد شدن نایف درسي براي پادشاه بود. يعني وي يا بايد هيأت بيعت را براساس آئين نامه داخلي آن برگزار كند، يا اينكه به طور كامل از برگزاري آن خودداري كند.

 

وي در اين باره با التويجري رییس دیوان پادشاهی مشورت كرد. وي معتقد به عدم برگزاري نشست هيأت بود. عملا نيز ملك عبدالله با شتابزدگي [و بدون تشكيل جلسه هيأت بيعت] امير سلمان را به وليعهدي تعيين كرد تا بدين وسيله از به وجود آمدن هر گونه توطئه اي خودداري كند.

 

بهانه وي نيز در اين زمينه حضور مشعل رئيس هيأت بيعت در مسافرت درمانی بود. از سوي ديگر تأخير در اين زمينه به صلاح نيست. بلكه حتي ملك عبدالله در پاسخ به اظهارات كساني كه درباره عواقب اين اقدام هشدار مي دادند با بي توجهي به نظر اعضاي هيأت بيعت گفت: من وليعهد را انتخاب مي كنم نه آنها .. هيچ دليلي براي تكرار حوادث جلسه قبل وجود دارد.

 

عبدالرحمن پس از بازگشت از مسافرت فقط به گفتن تسليت به فرزندان امير نايف اكتفا كرد و گفته مي شود وي به امريكا برگشته است.

 

برادر ملک عبدالله درگذشت نایف را تسلیت نگفت

 

طلال در مراسم نماز بر نايف و دفن وي حضور نيافت. بلكه حتي به پادشاه و فرزندان نايف نيز تسليت نگفته است.

 

نكته جالب ديگر در زمينه بيعت نايف در چند ماه گذشته اين است كه ملك عبدالله، مشعل و متعب را به قصر خود فراخوانده و از آنها به خاطر موضعشان در زمينه بيعت با نايف تشكر كرد، و به نشانه تقدير از موضع آنها به هر كدام از آن دو، مبلغ يك ميليارد ريال پرداخت كرد.