چگونه احمدی نژاد حیاط خلوت آمریکا را فتح کرد‌؟

598، محمود احمدی نژاد رییس جمهور اسلامی ایران برای چندمین بار درطول ریاست جمهوری خودبه کشورهای آمریکای لاتین از جمله کشورهای برزیل، بولیوی و ونزوئلا سفر می کند.

کشورهایی که هم اکنون تبدیل به متحدانی جدی برای جمهوری اسلامی شده اند و از آن ها به عنوان سنگرهای ایران در آمریکای لاتین نام برده می شود، منطقه ای که به حق تا چند سال پیش به عنوان حیاط خلوت آمریکا شناخته می شد و به نظر می رسد سرزمینی که تا به امروز برای مردم ایران ناشناخته بود،تبدیل به متحدینی قدرتمند برای ایران شده است.

*از "هیگوئیتا" تا چاوز

سال های سال ایرانیان جز فوتبال، جنگ های آمازون، انسان های نیمه عریان و البته بوی قهوه شناختی از آمریکای لاتین و کشورهای مربوط به آن نداشتند و تنها در صفحه های تلویزیون شاهد دریبل های زیبای پله و شیرین کاری های "هیگوئیتا" دروازه بان افسانه ای کلمبیا بودند وانگار آمریکای لاتین در همان فوتبال برای مردم ایران خلاصه می شد.

*چشم آبی های موبور یا سرخپوست های محلی

اما به تدریج اوضاع فرق کرد، سید محمد خاتمی که برای شرکت در یک اجلاس بین المللی به ونزوئلا سفر کرده بود با هوگو چاوز ، رییس جمهوری روبه رو شد که در مواضع ضد آمریکایی به ایران بسیار نزدیک بود. گرچه چاوز و خاتمی چندین بار به دیدار هم رفتند اما این دیدارها ثمره ای در عرصه های مختلف برای دو کشور نداشت چرا که دست اندرکاران سیاست خارجی ایران بیشتر حواسشان به چشم آبی ها موبور بود تا مردمی که خیلی بیشتر به ایرانی ها در آمریکای لاتین شبیه بود.

*ریاست جمهوری احمدی نژاد

با به قدرت رسیدن احمدی نژاد تغییر شگرفی در سیاست خارجی ایران روی داد و با اراده وی دیپلمات های ایران بار دیگر آمریکای لاتین را کشف کردند.

فرصتی بی نظیر برای سیاست خارجی، اقتصادی و دفاعی ایران که هیچ کس به آن توجهی نداشت، از آن زمان تاکنون  هوگو چاوز چندین بار از تهران بازدید کرده است و احمدی نژاد نیز پذیرای سیاستمدارانی همچون رافائل کوریا، لولا دا سیلوا، اوو مورالس و دانیل اورتگا بوده است که به ترتیب رئیس جمهور اکوادور، برزیل، بولیوی و نیکاراگوئه بودند.

ایران در بولیوی، شیلی، کلمبیا، نیکاراگوئه و اروگوئه سفارتخانه های جدیدی را بازگشایی و این سفارتخانه‌ها را به آنچه که در حال حاضر در آرژانتین ، برزیل، کوبا، مکزیک و ونزوئلا وجود داشت، اضافه کرد. حتی بولیوی نیز تصمیم گرفت تا تنها سفارت خود در خاورمیانه را از قاهره به تهران منتقل کند و دستاورد این دیدارهای چیزی بیشتر از روابط تشریفاتی دیپلماسی برای ایران بود

*رقص سفارتخانه های ایرانی را تانگوی دلارها همراهی می کند

در سال ٢٠٠٤، تجارت دو جانبه بین ایران و ونزوئلا کمی بیشتر از ١ میلیون دلار بود اما پنج سال بعد این رقم پنجاه برابر شد.

در این بین، ایران مراکز تولیدی مختلفی را برای شریک خود ایجاد کرده است: دوچرخه سازی، تراکتورسازی، خودرو سازی وکارخانه های سیمان. در شرایطی که کاراکاس از کمبودمزمن مهارت و نوآوری رنج می برد، تهران این کشور را در تلاش هایش برای صنعتی سازی خود، به ویژه در فرآوری شیر و محصولات پتروشیمی، همراهی می‌کند.

اگرچه به دلیل بحران بین المللی، تجارت بین دو کشور افتی برابر با ٨/٣٣ درصد را در سال ٢٠٠٩ ثبت کرد اما کاراکاس و تهران بر سر ایجاد یک بانک مشترک توسعه توافق کرده اند و نزدیک به هفتاد توافقنامه جدید را به امضا رسانده اند (که در مجموع تعداد آنها به سیصد قرارداد می‌رسد). از طرف دیگر این دو پایتخت در سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) تلاشهای خود را بر افزایش دوباره قیمت نفت خام، متمرکز کردند، که بودجه هر یک وابستگی زیادی به آن دارد. پروازهای هفتگی حرکتی نمادین در جهت نزدیکی دو ملت است، که از سال ٢٠٠٧ ارتباط بین تهران و کاراکاس را تضمین می‌کنند.

*ونزوئلا دروازه فتح آمریکای لاتین

از طریق ونزوئلا، نفوذ ایران در آمریکای لاتین تشدید می‌شود. در بین سالهای ٢٠٠٧ و ٢٠٠٨، اکوادور از هفتمین شریک تجاری ایران در منطقه به سومین طرف معاملاتی(بعد از برزیل و آرژانتین) تبدیل شد. کیتو در سال ٢٠٠٨ به اولین بازار محصولات ایرانی تنها به فروش اکتفا نمی کند بلکه وعده سرمایه گذاری نیز می‌دهد. این سرمایه گذاری مخصوصا در بخش نیروگاه آبی و پتروشیمی است. هنگام ملاقات رئیس جمهور اکوادور از تهران در تاریخ ٨ دسامبر ٢٠٠٨، او بیست و پنج توافقنامه دوجانبه را امضا کرد.

سرمایه گذاری ایران در آمریکای مرکزی، یک میلیارد دلار اعلام شده است و همچنین ایران بندری در آب عمیق ساخت که بشدت مورد نیاز نیکاراگوئه بود و سرمایه لازم برای احداث یک نیروگاه تولید برق آبی را برای این کشور تامین می کند.در بولیوی، تهران پیشنهاد کمک برای بهینه سازی استخراج گاز را داده است و همچنین می تواند در تحقیقات ابتدایی مربوط به منابع وسیع لیتیوم این کشور در رشته کوههای آند شرکت کند.

*برزیل هم سهم خود را می گیرد

گرچه در این میان بررزیل با توجه به جمعیت خود سهم کمتری از روابط دو جانبه خود دارد، اما، در ماه دسامبر ٢٠٠٩، در زمان ملاقات رئیس جمهور ایران از برازیلیا، احمدی نژاد و لولا دا سیلوا متعهد شدند تا حجم تبادلات تجاریشان را تا سال ٢٠١٤ به ١٠ میلیارد دلار برسانند، با تراز تجاری که به شدت به نفع ایران است.

* تهدید آمریکای لاتین توسط هیلاری کلینتون

این همکاری نزدیک آمریکایی ها را نگران کرده است، به گونه ای که در ١١ دسامبر سال ٢٠٠٩، وزیر امور خارجه آمریکا، هیلاری کلینتون اعلام کرد که هر گونه نزدیکی با ایران به نظر او «ایده بسیار بدی است»، زیرا که تهران به «حمایت، ترویج و صادرات تروریسم» می‌پردازد.

کلینتون هشدار داد که: «اگر کسانی می خواهند با ایران لاس بزنند، باید به عواقب آن هم بیاندیشند. آمریکا امیدوار است آنها در این در رابطه عمیق تر فکر کنند"

اما در آمریکای لاتین همه مانند کلینتون فکر نمی کنند، هوگو چاوز رییس جمهوری که یکبار با کودتای آمریکایی ها تا مرز برکناری پیش رفته بود به فکر همکاری جدی تر نظامی با ایران بود.

*نظامیان ایرانی هم وارد گود می شوند

آمریکا برای مقابله با این وضعیت ناوگان چهارم خود را دوباره فعال کرده و در طول سواحل اقیانوس اطلس در آمریکای لاتین در حال گشت زدن است.

کاراکاس با آگاهی از این مسئله و به انتخاب خود به گسترش برنامه های همکاری نظامی با تهران می پردازد.

این برنامه ها شامل آموزش پرسنل و تولید مهمات می شود. در آوریل ٢٠٠٩، وزیر دفاع ایران،مصطفی محمد نجار، متعهد شد تا در رابطه با توسعه ظرفیت های نظامی ونزوئلا در چارچوب توافقنامه های دفاعی متقابل، حمایت کامل خود را ابراز دارد.

امروز پرواز هواپیماهای بدون سرنشین که با همکاری ایران  و ونزوئلا ساخته شده است، تنها بخشی از این همکاری دو جانبه است.

*میراثی برای ایران و آمریکای لاتین

مدت ها است که بسیاری از مخالفان احمدی نژاد و برخی از کارشناسان  با انتقاد از گسترش روابط ایران و آمریکای لاتین آن را بی فایده شمرده و خواستار گسترش روابط با غرب و به خصوص ایالات متحده هستند.

آنها از این مسئله غافل هستند که بی شک سرمایه گذاری‌های اقتصادی ایران در آمریکای لاتین به این کشور اجازه می دهد، تا علی‌رغم تحریم های اقتصادی تحمیل شده، از اقتصاد خود و بویژه بخشهای صنعتی پیشرفته از قبیل حمل و نقل هوایی، نفت و گاز، تولید خودرو حمایت کنند.

دریچه ای تازه که میلیاردها دلار سود اقتصادی برای ایران به همراه آورده است و این توان را دارد که آمریکا برای اولین بار در نیم کره غربی جهان از سوی ایران مورد تهاجم قراربگیرد.

احمدی نژاد سال آینده از ریاست جمهوری ایران کنار می رود، یکی از میراث های ماندگار آن برای سیاست خارجی ایران سرزمین فتح شده ای به نام آمریکای لاتین برای حضور ایران است که زمانی حیاط خلوت آمریکا بود.

فارس/ مهدی پورصفا