آیا انقلاب مصر فرزندان خود را می خورد

مشرق، پس از گذشت یک و نیم سال از پیروزی انقلاب شکوهمند مردمی در مصر و سرنگونی رژیم وابسته حسنی مبارک، انتخابات ریاست جمهوری در این کشور برگزار شداما این انتخابات نیز بر خلاف تحلیل های کارشناسان نتوانست آرامش را به خیابان های قاهره و شهرهای دیگر این کشور هدیه دهد. کشیده شدن انتخابات به دور دوم ریاست جمهوری غیر قابل پیش بینی نبود اما چیزی که همه را متعجب کرد راهیابی "احمد شفیق" آخرین نخست وزیر دوران مبارک به دور دوم به همراه "محمد مُرسی" نامزد اخوان المسلمین آن هم با تنها 200 هزار اختلاف رأی بود که کسی تصور آن را نمی کرد. بسیاری از پنج میلیون نفری که به احمد شفیق رأی داده اند، همان هایی بودند که روزی در میدان های قاهره و سایر شهرهای این کشور به قیمت خون خود ایستاده و شعارهایی را در رد دولت وی و حاکمیت حسنی مبارک سر می دادند.

حال باید دید در این یک و نیم سال چه اتفاقی افتاده که وی موفق شده بار دیگر این تعداد از آراء مردم را به دست آورد یا اینکه این میزان، نسبت واقعی گرایش مردم به شفیق است یا اینکه مسایلی خارج از اراده مردم در انتخابات مصر دخیل بوده است؟

زندگینامه احمد شفیق و دیدگاه های وی در قبال دوستان و دشمنانش

احمد شفیق متولد 1946 میلادی و دانش آموخته دانشکده هوایی در سال 1964 میلادی است. وی در سال 1991 تا 1996 میلادی، رئیس ستاد نیروهای هوایی مصر بوده است.

شفیق تا سال 2002 میلادی وزیر راه و ترابری کابینه حسنی مبارک بود و پیش از پیروزی انقلاب 25 ژانویه مصر نیز به عنوان سوپاپی برای برون رفت مبارک از بحرانی که دامنگیرش شده بود، به عنوان نخست وزیر از سوی وی منصوب شد.

در انتخابات ریاست جمهوری مصر، جریان‏های رژیم سابق و رؤسای ارتش از وی حمایت کردند. احمد شفیق، تابع گفتمان "حسنی مبارک" دیکتاتور و "احمد ماهر" وزیر خارجه سابق مصر است به گونه ای که مبارک از سلول خود در زندان، پیامی شفاهی برای شفیق فرستاد و او را فرزندخوانده خود نامید و برایش آرزوی پیروزی کرد!

ذوق زدگی آمریکا و صهیونیست ها از راهیابی شفیق به دور دوم

پیش از پرداختن به دیدگاه های شفیق در مورد آمریکا و رژیم صهیونیستی، توجه به برخی مطالب روزنامه های صهیونیستی در مورد وی جالب است، بعد از شکست بزرگ صهیونیست ها در پی انقلاب مردمی در مصر و از دست دادن گنج استراتژیک این رژیم، احمد شفیق به عنوان تنها امید اسرائیل برای باقی ماندن مصر در حلقه دوستی با این رژیم مطرح است. این موضوع با هیجان خاصی از سوی روزنامه های صهیونیست دنبال می شود، یدیعوت آحارونوت روزنامه راست گرای صهیونیستی در این زمینه می نویسد که "معجزه" فقط با رسیدن احمد شفیق به کرسی ریاست جمهوری در مصر روی خواهد داد.

روزنامه‌ صهیونیستی "اورشلیم پست" نیز به نقل از "رافائل ازرائیلی"، کارشناس امور خاورمیانه و استاد دانشگاه العبریه آخرین نخست‌وزیر حسنی مبارک و راهیابی وی به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری این کشور را "تنها امید اسرائیل در مصر" اعلام کرد.

دیدگاه های شفیق درباره رابطه با آمریکا و رژیم صهیونیستی

ذوق زدگی اسرائیل و غرب از موفقیت شفیق در دور اول انتخابات، به دیدگاه های وی در مورد مسائل بین المللی و منطقه ای مربوط می شود. وی درباره آینده روابط مصر و آمریکا معتقد است که بالطبع منافع مشترکی بین طرف آمریکایی و مصری قبل از انقلاب به دلیل رابطه بسیار خوب و عمیقی که حسنی مبارک با رهبران آمریکا در دهه‌های اخیر داشت،‌ بر روابط دو کشور حاکم بود،‌ او می گوید که مصر باید به دریافت کمک‌های غیر نظامی خود از آمریکا ادامه ‌دهد و تلاش خواهد کرد که توافقنامه تجاری و اقتصادی با آمریکا به امضا برساند که از اقتصاد مصر حمایت کند و نه تنها این قرارداد از اقتصاد مصر حمایت استراتژیک به عمل آورد، بلکه اقتصاد نظامی و تسلیحاتی مصر را نیز تحت پوشش خود قرار دهد!

آخرین نخست وزیر حسنی مبارک درباره طرح های خود پیرامون روابط آینده قاهره با تل آویو پس از انقلاب گفت: باید اعتراف کنیم که موجودیتی به نام اسرائیل در جهان وجود دارد، خواه این موضوع باب خواست و میل ما باشد، خواه نباشد. وی می افزاید: روابط ما با اسرائیل تا زمانی ادامه دارد که بر اساس احترام متقابل و احترام به حاکمیت ارضی مصر باشد! وی تا جایی پیش می رود که حتی از سفر به اسرائیل هم سخن می گوید و می افزاید که روابط بین مصر و اسرائیل مانند رابطه مصر با دیگر کشورهای جهان خواهد بود!

شفیق درباره توافقنامه کمپ ‌دیوید هم ابراز عقیده می‌کند که این توافقنامه برای مصر الزام‌آور است و کسانی که از اصلاح و تعدیل این توافقنامه سخن می‌گویند، از حقوق و سیاست‌ بین‌الملل بی‌خبرند و مصر بر اساس قوانین بین‌المللی باید به اجرای توافقنامه پایبند باشد و هرگونه تلاش برای تعدیل و اصلاح بندهای توافقنامه نقض آن به شمار می‌رود!

با این دیدگاه ها مشخص است که بهترین گزینه برای تعامل غرب و رژیم صهیونیستی با مصر انقلابی، روی کار آمدن "احمد شفیق" خواهد بود.

دلایل نامنتظره بودن پیروزی شفیق در دور اول انتخابات

1- نقش دلارهای غربی و عربی در آرای شفیق

دلارهای نفتی عربی و حمایت های مالی غرب نقش عمده ای در موفقیت احمد شفیق در رقابت های انتخاباتی دور اول داشت، این دلارها علاوه بر هزینه کرد در تبلیغات مشروع و قانونی انتخاباتی، در موارد غیرقانونی نظیر خرید رأی مردم نیز مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به اینکه 30 درصد ملت مصر تحت خط فقر قرار دارند، پرداخت دلارهای نفتی به فقرا و تهیدستان به منظور رأی دادن به احمد شفیق پدیده ای بود که به وفور در این انتخابات مشاهده شد و نمایندگان و ناظران سایر نامزدهای انتخابات ریاست جمهور مصر هم در اظهارات خود از رشوه های کلان و هدایای مالی ستادهای شفیق به رأی دهندگان خبر دادند. به همین علت بود که شفیق در بیشتر استان های فقیرنشین آرای بالایی را به دست آورد و در استان هایی که در سطح نسبی بالایی از رفاه و فرهنگ قرار دارند، توفیق چندانی نداشت.

"محیی‌الدین الغندور" از رهبران انقلابیون در میدان التحریر و نماینده سابق پارلمان مصر با اشاره به اینکه آمریکا و صهیونیست‌ها از طریق مزدوران عرب خود در کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال تحمیل رئیس جمهور مد نظر خود به مصر هستند، گفت: دخالت‌های سیاسی صهیونیست‌ها و آمریکا و اموال سعودی و قطری، نقش چشمگیری در نتایج دور نخست انتخابات ریاست جمهوری مصر داشتند.

در همین راستا منابع مطبوعاتی اعلام کردند که شب یکشنبه 20 می ماه جاری یعنی سه روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در دور اول، "احمد ضیف" مدیر اطلاعات قطر با چمدان هایی پر از پول در فرودگاه قاهره گرفتار نیروهای امنیتی این کشور شد.

"مصطفی الغنیمی" از اعضای دفتر ارشاد جماعت اخوان المسلمون در مصاحبه با روزنامه المصری الیوم تأکید کرد: نمی‌توان حتی میزان اموال هزینه شده در حمایت از احمد شفیق را حدس زد اما اطمینان داریم که دهها میلیارد دلار برای حمایت از وی و تلاش برای پیروزی اش وارد مصر شده است.

2- تخلف های گسترده انتخاباتی

صعود ناگهانی احمد شفیق با وجود مخالفت مردم و نهادهای قانونی برای نامزد شدن وی در انتخابات به عنوان یکی از عناصر رژیم مبارک اتفاقی عجیب بود و ثابت کرد که باید دست های پشت پرده را در این ماجرا بیش از اصل آرای مردمی به وی جست. بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که اگر انتخابات به شکل طبیعی و سالم برگزار می شد هرگز شفیق نمی توانست آراء قابل توجهی را به دست آورد، چرا که اساساً انقلاب مصر برای رهایی از دست قشر وابسته به حسنی مبارک انجام شده بود. به هر حال روند اوضاع نشان از تخلفات گسترده انتخاباتی به نفع شفیق دارد که به برخی از موارد آن اشاره می کنیم:

با توجه به اینکه 30 درصد از مصری ها را اقشار فقیر تشکیل می دهند، روند خرید آراء در انتخابات قابل مشاهده بود، تا جایی که با توجه به حمایت تجار و سرمایه داران و عناصر رژیم سابق و مخالفت قشر مستمند با شفیق ملاحظه شد که در استان های فقیر نشین وی بیشترین رأی مردم را به دست آورده است.

ولید الحداد، یکی از سخنگوهای محمد مرسی در این زمینه به تقلب های نامحسوس دیگر در انتخابات اشاره و تصریح کرد: مسأله دیگر حمایت های مغرضانه مالی در این انتخابات بود که ستاد حمایت از محمد مُرسی در روزهای آینده، آن را فاش خواهد کرد. وی با اشاره به ماجرای خرید 100 هزار رأی از سوی یکی از جریان های سیاسی در استان المنوفیه به نفع یکی از نامزدها، از مردم مصر خواست که برای نجات انقلاب با یکدیگر متحد شوند.

مسؤولان ستاد انتخاباتی حمدین صباحی نیز اعلام کرده اند که شورای نظامی این کشور که مهم ترین حامی داخلی شفیق به شمار می رود، با جعل بیش از 900 هزار کارت شناسایی برای افراد ارتش و نظامیان آنها را مجبور کرده که به احمد شفیق رأی دهند، این در حالی است که بر اساس قانون اساسی مصر رأی دادن افراد نظامی ممنوع است.

نور عبدالصمد، عضو ارشد حزب کارگران مصر نیز عوامل احمد شفیق را به جعل سه میلیون برگه رأی به نفع شفیق متهم می کند و از دادستانی کل می خواهد که در این باره فوری تحقیق کند.

3- استفاده ابزاری از امنیت

یکی از مهمترین برگه هایی که حامیان حسنی مبارک و بویژه شخص احمد شفیق در این انتخابات روی آن تبلیغات کردند، ادعای قدرت بالای آنها برای برگزاری امنیت در این کشور بود. شفیق ایجاد امنیت را به عنوان محوری ترین شعار تبلیغاتی خود انتخاب کرد، چرا که یک و نیم سال ناامنی و هرج ومرج در مصر بعد از انقلاب، مردم را خسته کرده و شورای نظامی با استفاده از این حربه و  ایجاد فضای باز برای ناامنی های فرمایشی به ویژه پس از انتخابات پارلمانی سعی کرد تا مردم را نسبت به حاکمیت اسلامگراها در این کشور بدبین کند و این گونه وانماید که آنها قادر به تأمین امنیت مصر نیستند.

از سوی دیگر به گفته محمدصادق الحسینی با توجه به تهدید ملت مصر از سوی آمریکا، کشورهای اروپایی و کشورهای مرتجع عربی نسبت به تحریم و محاصره کشورشان در صورت رأی دادن به اسلام گرایان، ملت مصر نگران اقتصاد و امنیت خویش شدند و به همین علت بخشی از ملت مصر احمد شفیق را که مورد تأیید کشورهای بیگانه است، برگزیدند.

در همین راستا عمر سلیمان، معاون حسنی مبارک در اقدامی مشکوک تنها سه روز مانده به انتخابات تهدید کرد رئیس جمهوری مصر نباید از اسلام گرایان باشد و اگر مردم مصر نامزد اسلام گرا را انتخاب کنند، کودتا رخ خواهد داد. این نشان می دهد که وی دراتاق عملیات برای بازگرداندن رژیم سابق از دریچه کودتای انتخاباتی همچنان فعال است، اما بدون شک، مردم مصر که رژیم سابق را سرنگون کرده اند مواضع خود را با این تهدیدات عوض نمی کنند.

استفاده از این حربه حتی در دور دوم نیز به صورت گسترده دنبال می شود، ایجاد سناریوی ساختگی حمله به ستاد انتخاباتی احمد شفیق در اسکندریه بخشی از همین اقدام بود. نظامی ها سعی کردند به این ترتیب اسلامگراها را گروه هایی خشن و به دور از دموکراسی نشان دهند و برای مظلوم نمایی خود کسب آراء مردمی خودزنی کردند.

4- حمایت شورای نظامی مصر و بقایای رژیم سابق از شفیق

سابقه احمد شفیق به عنوان یک فرد نظامی و از هواداران رژیم سابق در این کشور و همچنین حمایت های غرب و اسرائیل باعث شد تا شورای نظامی نیز حداکثر حمایت های خود را از این فرد داشته باشد. این حمایت در اجرای قانون انزوای سران دوران مبارک خود را نشان داده و با وجودی که این شورا مجبور شد تحت فشارهای داخلی عمر سلیمان را از کاندیداتوری در این انتخابات خط بزند اما این قانون را در مورد احمد شفیق اجرا نکرد. جالب اینجاست که قانون فوق به صورت دقیق بر احمد شفیق نیز حکم می کرد و وی نیز به عنوان نخست وزیر مبارک می بایست تا 10 سال از حضور در عرصه سیاسی منع می شد که نشد.

عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه القدس العربی در این رابطه از تلاش های پشت پرده رئیس دستگاه اطلاعاتی رژیم مبارک برای احیای این رژیم از طریق به قدرت رساندن احمد شفیق پرده برداشت. وی در سرمقاله این روزنامه می نویسد: دست های پنهانی در حال احیای رژیم سابق و تجمیع هواداران رژیم سابق و ایجاد نوعی مصالحه میان آنها و جریان لیبرال مصر است تا مانع سلطه اسلام گرایان بر تمام پست های حساس کشور شوند.

عطوان می افزاید: تلاش های پنهانی در اتاق عملیات ویژه ای برای به قدرت رساندن احمد شفیق در جریان است که یکی از بازیگردان های اصلی این تلاشها عمر سلیمان است.

"سامح راشد" کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام نیز گفت: شورای نظامی، دستگاه های دولتی و مراکز نظامی همه کارمندان خود را موظف به رأی دادن به نفع شفیق کردند. درست است که تقلبی انجام نشد اما دیدگاه مردم را به سوی شفیق سوق دادند؛ اگر گروهای اسلام گرا و انقلابی بر روی نامزد واحدی توافق می کردند نتیجه در دور اول به نفع آنها رقم می خورد.

الغنیمی نیز در این مورد می گوید:  ما اسناد و مدارکی در اختیار داریم که ثابت می‌کند، دستگاه امنیتی مصر همه امکانات خود را برای پیروزی شفیق در مقابله و رقابت با محمد مرسی به کار گرفته است.

شورای نظامی همچنین حداکثر تلاش خود را برای حضور بالای مردم در این انتخابات به کار برد، چرا که می دانست که حضور پایین مردم در انتخابات باعث پیروزی اسلامگراها در انتخابات خواهد شد، به همین علت بر خلاف انتخابات گذشته تمام امکانات را برای حضور مردم در انتخابات مهیا کرد، تبلیغات گسترده و تعطیلی دو روزه بعد از انتخابات از جمله این اقدامات بود.

5- فساد مالی شفیق

دادگستری مصر یک قاضی را مأمور تحقیق در باره شکایت هایی کرد که احمد شفیق، آخرین نخست وزیر دوران حسنی مبارک و نامزد انتخابات ریاست جمهوری مصر را به فساد مالی و سیاسی متهم می کند.

اتهام ها مربوط به زمانی است که شفیق ریاست یک انجمن را در دهه 80 قرن گذشته میلادی بر عهده داشت. شاکیان، شفیق را متهم می کنند در آن زمان اراضی زیادی را به دو پسر حسنی مبارک اختصاص داده است. اتهام های فساد دیگری هم به دوران وزارت هواپیمایی مصر از سوی شفیق باز می گردد. در شکایات یاد شده، شفیق همچنین متهم است در حوادث معروف به "موقعه الجمل" در جریان انقلاب اخیر مصر نقش داشته است.

در این حوادث که اوباش با اسب به تحصن کنندگان در میدان 'التحریر" حمله کردند، عده زیادی از مردم معترض کشته یا مجروح شدند. به این ترتیب احمد شفیق، همزمان با پیروزی در دور اول انتخابات به اتهام فساد مالی به دادگاه فرا خوانده شد.

"علاء الاسوانی" نویسنده مصری با دعوت کردن شفیق به مناظره علنی، تعداد پرونده های فساد وی را بیش از 35 مورد اعلام و تأکید کرد: چگونه ملت مصر می‌تواند، رئیس جمهوری را بپذیرد که متهم به فساد باشد؟

6- حمایت قبطی ها از شفیق

برای مسیحیان و قبطی های مصر که حدود هشت تا 9 میلیون نفر از جمعیت آن را تشکیل می دهند، انقلاب این کشور همواره با نگرانی هایی همراه بوده است. این نگرانی ها ناشی از القائات غلط رسانه های غربی در مورد حاکمیت اسلامگراها دراین کشور است. توطئه های داخلی نیز بر سطح این نگرانی ها افزوده و عوام فریبی ها و وعده های پوچ و توخالی شفیق نیز در این راه بی تاثیر نبوده است.

المصریون نوشت که احمد شفیق پس از راهیابی به دور دوم در وعده‌های جدیدی به قبطی‌ها برای جلب آرای آنها مدعی شده در صورتی‌ که با قرار دادن متونی از انجیل در کتب آموزشی و تدریس موافقت نشود، آیاتی از قرآن کریم را از داخل این کتاب‌ها حذف خواهد کرد.

شفیق که با شبکه ماهواره‌ای "سی تی وی" مصاحبه می‌کرد، گفت که برخی از متون انجیل یا تاریخ قبطی‌ها همچون آیات قرآن کریم در کتاب‌های آموزشی جای خواهد داد تا دانش‌آموزان مصری از دین اسلام و مسیحیت آگاهی و اطلاعی به یک اندازه داشته باشند و گرنه آیات قران کریم را از این کتاب‌ها حذف خواهد کرد.

این وعده ها و عوام فریبی ها که با توجه به ساختار مصر اقدامی غیر عملی است به همراه القائات نادرست غرب از سختی های قبطی ها در صورت روی کار آمدن اسلامگرایان باعث شد تا در دور اول بیشتر استان های مسیحی نشین شامل دو و نیم میلیون قبطی به نفع احمد شفیق رأی دهند و همین موضوع تاثیر زیادی در بالا آمدن آراء وی داشت.

7- تفرقه و تشتت آرای اسلامگرایان

یکی از مسائلی که در این انتخابات نباید آن را نادیده گرفت، این است که اگر نیروهای اسلامگرا می توانستند در این انتخابات به توافقی برای معرفی یک نفر برای ریاست جمهوری دست یابند. به رغم همه تلاش های انجام شده برای بالا کشیدن شفیق، این انتخابات به دور دوم کشیده نمی شد و نامزد اسلامگرا در همان دور اول می توانست خود را به عنوان رئیس جمهور توافقی مصری ها معرفی کند.

نگاهی به آمار و آرای کاندیداهای انتخاباتی این نکته را تأیید می کند، چرا که مجموع آرای محمد مُرسی و حمدین صباحی و عبدالمنعم ابوالفتوح به عنوان سه نامزد اسلامگرای این انتخابات بالغ بر 14 میلیون رأی بود که اگر توافقی در میان این سه نفر صورت می گرفت، انتخابات قطعاً می توانست در دور اول به نفع اسلامگراها به پایان برسد.

انتخابات مصر، نبرد برای بودن یا نبودن

مهم ترین موضوعی که حامیان شفیق روی آن فکر می کنند، این است که اکنون که شفیق را تا این مرحله از انتخابات بالا کشیده اند، نمی توانند او را به حال خود رها کنند، به ویژه اینکه در مقابل وی فردی مانند محمد مرسی با پشتوانه قوی مردمی قرار دارد. حالا دیگر جنگ، جنگ بین بودن یا نبودن است؛ اگر در دور دوم انتخابات کاری نکنند، یعنی هیچ کاری نکرده اند و بدترین گزینه به نظر آنها روی کار خواهد آمد.

از سوی دیگر نظامیان و عناصر حاکمیت قبلی می دانند که آخرین فرصتشان برای حضور در عرصه سیاسی مصر در دوره آینده همین انتخابات است و اگر در این انتخابات موفق نشوند، دیگر باید با دنیای سیاست  خداحافظی کنند. چیزی که مرحله بعدی انتخابات در مصر را سخت، نفس گیر و نگران کننده می کند، همین است. همین نکته است که آینده ای سخت تر از گذشته را برای مصر قابل پیش بینی می کند، آینده ای که اگر شفیق در آن به مردم تحمیل شود، نیازمند انقلاب مجدد در این کشور است و اگر مرسی بتواند بر حریفش غلبه کند، جریان مقابل از هر کاری در براندازی وی کوتاه نخواهند آمد، حتی اگر این کار ایجاد اقدامات تروریستی و تلاش برای بروز جنگ داخلی در این کشور باشد.