دوبله کارتون‌های خارجی و تاثیر بر ادبیات کودکان

گاه دیده می شود، دیالوگ های کارتون های انگلیسی به صورتی ترجمه شده که با ساختار زبان فارسی کاملا فاصله دارد و همان ساختار زبان مبدا است که فقط واژگان آن به فارسی برگردانده شده اند. گرچه این ترجمه ها از لحاظ معنایی اشتباه نیستند ولی به لحاظ کلامی و ساختاری با زبان فارسی سنخیتی ندارند. به عبارت دیگر ترجمه این دیالوگ ها به صورت لغت به لغت و تحت اللفظی است و با کمی آشنایی با عبارات زبان مبدا می توان حدس زد که از چه جملات اولیه ای ترجمه شده اند. به عنوان مثال عباراتی مانند "فکرش را هم نکن"(don’t even think about it)، "این یک موقعیت مهمه"(this is an emergency)، "ببخشید که مایوستان کردم"(Sorry to disappointed you)، "ممکنه به خودش صدمه بزنه"(S/he might heart him/her self) ترجمه لغت به لغت جملات انگلیسی آن است. 

 

در عین حال برای ترجمه جملات دیالوگ ها از واژه هایی استفاده شده است که در دایره لغت زبان اصلی آن معنایی را منتقل می کند که گاه ممکن است طنز، غمگین و ... باشند، ولی با برگرداندن همان لغات به زبان فارسی و عدم استفاده از واژه ای که همان معنی را در زبان فارسی بدهد، باعث می شود که دیالوگ های شخصیت ها برای بیننده جذاب و گویا نباشد. این مسئله در فیلم های سینمایی که مخاطب آنها بزرگسالان هستند نیز خیلی آسیب زا نیست و فقط یک نوع ترجمه نامطلوب را پیش روی بیننده می گذارد. ولی وجود چنین مسئله ای در کارتون های کودکان ممکن است در دراز مدت بر روی زبان آنان تاثیر بگذارد و آنان به جای استفاده از ساختار صحیح زبان پارسی از جملات و واژه هایی که با فرهنگ بومی ما سنخیت ندارد، استفاده کنند. باید توجه داشت که مخاطب کارتون ها بیشتر کودکان و خردسالان هستند و آنان در سنی هستند که سعی در تکمیل زبان خود دارند و تقلید از چنین جملاتی که ریشه در فرهنگ آنان ندارد، می تواند آسیب زا و مخرب باشد.

 

نکته حائز اهمیت دیگر مسئله دوبله انیمیشن های خارجی است. دوبله های کارتون های امروز آن لطافت و دلنشینی سابق را ندارد و متاسفانه دیده می شود که از واژگانی خشن و گاه کلمات نامناسب استفاده می شود. مسئله تعجب برانگیز این است که معمولا کلمات نامناسب و بعضا فحش ها در متن اصلی کارتون وجود ندارد و دوبلورها و مترجمان متن – حتی با علم به اینکه مخاطبان اصلی خردسالان و کودکان هستند- از این واژگان ناپسند استفاد می کنند. بسیار دیده شده است که بعضی والدین ترجیح می دهند که کودکان آنها نسخه اصلی کارتون را ببیند ولی فرزندان آنها دوبله فارسی آن فیلم که دارای واژگان نامانوس و ناشایست است را نبینند. به عنوان مثال گویا تحقیر و توهین جزو جدایی ناپذیر از این ترجمه ها و دوبله ها شده است، کلماتی مانند احمق، کودن، کله پوک، نادان، عوضی، بی شعور و اصطلاحات جعلی و نامانوسی مانند تپه، مخ خراب، گامبالو، آی کیو، و .... که با لحن توهین آمیز مرتب برای انواع شخصیت های فیلم و حتی از جانب قهرمان های داستان به کار می رود، سیر صعودی دارد و متاسفانه تاثیری سوء بر ادبیات گفتاری کودکان و خردسان خواهد داشت. شاید دلیل این امر، وجود مراکز دوبله خصوصی یا به اصطلاح برنامه های تامینی باشد که پس از دوبله توجه چندانی بر آنها نمی شوند و بدون نظارت  بازبینی دقیق بر روی آنتن تلویزیون می روند. در این خصوص توجه و نظارت دقیق کارشناسان بسیار حائز اهمیت است تا آنان با هوشیاری خود مانع از پخش کارتون هایی با دوبله هایی نامناسب شوند.

 

نکته پایانی که والدین باید بسیار به آن توجه داشته باشند این است صرفا به دلیل فارسی بودن کارتون و یا حتی فیلم کودک، دلیل مناسب بودن آن برای فرزندشان نیست. بیشتر دی وی دی ها و حتی کارتون هایی که از صدا و سیما پخش می شوند، نیاز به بازبینی تیزبینانه والدین دارند تا محتوای نامناسب و همچنین کلمات نامربوط آن وارد ذهن کودک نشود. زیرا با این اتفاق ذهن و روح کودکانمان صرف مطالب بیهوده ای می شود که می تواند در آینده بسیار آسیب زا باشد.