بیم و امیدها در آستانه سفر‌سرزده آمانو

دیپلماسی ایرانی، آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس در یک سفر از پیش تعیین نشده و غافلگیر کننده وارد ایران می شود. سفری که در آستانه مذاکرات هسته ای بغداد انجام می شود و  گمانه زنی ها در خصوص اینکه ایران عاقبت با بازرسی از سایت نظامی پارچین موافقت کند را تقویت کرده است.

این در حالی است که آمانو پیش تر سفر برنامه ریزی شده خود به ایران را لغو و تاکید کرده بود تا زمانی که ایران همکاری های لازم را به عمل نیاورد، به تهران سفر نمی کند. هرچند وی به جزئیات دستور کار خود در جریان نخستین سفر به ایران اشاره نکرده است اما دیپلمات ها انجام این سفر را نشانه ای مثبت در پیشرفت مذاکرات ایران و آژانس ارزیابی می کنند.

اما در مقابل برخی مقامات آمریکایی و اروپایی ابراز نگرانی می کنند که جمهوری اسلامی از این سفر سرزده برای فرافکنی در جامعه بین المللی استفاده کرده و مذاکرات هسته ای روز چهارشنبه در بغداد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

روزنامه وال استریت ژورنال، به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد، ایران باید جدیت خود را برای رفع نگرانی های آژانس نشان دهد. البته نگرانی بیشتری در مورد برنامه سوخت هسته ای در ایران نیز وجود دارد و تردیدی وجود ندارد که ایرانیان از سفر آمانو برای بهره برداری برخی امتیاز ها استفاده می کنند.

مقامات آمریکایی و اروپایی بر این باورند که سفر آمانو به طور حتم مذاکرات بغداد به منظور محدود کردن برنامه های هسته ای ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان به همراه مقاماتی از ایران در این نشست حضور خواهند داشت.

آمانو، روز یکشنبه وین را به مقصد تهران ترک می کند و هرمان نکائرتس، مذاکره کننده ارشد آژانس با هیات هسته ای ایران وی را در جریان این سفر همراهی خواهد کرد. گفتنی است که بنا بود ایران و آژانس روز دوشنبه در وین تشکیل جلسه دهند اما اکنون سفر آمانو به تهران ، جایگزین نشست وین شده است.

این در حالی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از انتشار گزارش نوامبر گذشته در خصوص ماهیت نظامی برنام های هسته ای ایران وارد یک بن بست با جمهوری اسلامی شد. مقامات آژانس سپس در ماه های فوریه و ژانویه به ایران سفر کردند اما با درخواست آنها برای بازرسی از پارچین و گفت و گو با دانشمندان هسته ای مخالفت شد.

برخی افراد نزدیک به آمانو در خصوص سفر وی به ایران اظهار داشتند که مذاکره کنندگان آژانس امیدوارند که این دیپلمات ژاپنی بتواند در مذاکرات خود با سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، روند دسترسی به اطلاعات، دانشمندان هسته ای و سایت نظامی پارچین را تسهیل کند.

آنها همچنین می گویند سفر آمانو به تهران به منظور اطمینان از این نکته صورت می گیرد که آژانس بین المللی انرژی اتمی با افرادی در ایران در حال مذاکره است که از اختیار توافق از جانب ایران برخوردارند. به گفته این افراد در مذاکرات پیشین، هیات ایرانی از مقامات رده دو و سه تشکیل شده بود که به طور کامل از اختیار توافق برخوردار نبودند.

برخی منابع آگاه از روند مذاکرات ایران و آژانس می گویند که مذاکرات هفته گذشته در وین پیشرفت خوبی داشته است. البته ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی هنوز اختلافات زیادی دارند. برای مثال درخواست ایران برای تحویل نسخه هایی از اسنادی که بر مبنای آنها آژانس ادعای نظامی بودن برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی را مطرح می کند، با مخالفت آژانس مواجه است. آژانس می گوید که می تواند برخی از این اسناد را به ایران نشان دهد اما امکان ارائه نسخه هایی از این اسناد وجود ندارد.

همچنین ایران از آژانس می خواهد که در هر زمان تنها یک موضوع را ورد بازرسی قرار دهد و پیش از ورود به موضوع دیگر، پرونده های قبلی را ببندد. اما آژانس می خواهد به طور همزمان روی چند موضوع کار کند و موضوعات قبلی را نیز پیش بکشد.

مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند که مذاکرات بغداد به طور عمده ای روی تعلیق عملیات غنی سازی 20 درصدی در ایران معطوف است. همچنین مساله انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده به خارج از کشور و تعطیلی سایت فوردو در نزدیک قم نیز مطرح است. در مقابل به ایران مشوق های اقتصادی و دیپلماتیک و کمک به تامین سوخت ارائه خواهد شد. اما در صورتی که ایران پیشنهاد امتیاز های اساسی را بدهد، آنگاه در بلوک بین المللی شکاف ایجاد خواهد شد.

در حال حاضر آمریکا و فرانسه به ادامه اعمال تحریم ها علیه ایران حتی تحریم ها در بخش نفت و بانکداری اعتقاد دارند و تنها نسبت به تعلیق تحریم های جدید روی خوش نشان داده اند.

اما دیپلمات ها می گویند، چین و روسیه به دنبال انعطاف بیشتر در مورد تعدیل تحریم ها یا دست کم به تاخیر انداختن آنها هستند و چنین موضعی واشینگتن و بروکسل را ناگزیر می کند تا در مواضع خود تجدید نظر کنند.

به گفته یک مقام اروپایی، درصورتی که ایرانیان با درخواست های غرب موافقت کنند آنگاه غرب باید مساله دشوار و زمان بر تحریم ها را بررسی کند. این در حالی است که آمریکا و اروپا از سوی اسرائیل در مورد مساله ایران تحت فشار قرار دارند و مقامات اسرائیلی همواره در خصوص دستاورد مذاکرات ابراز تردید می کنند.