نقدی بر یازدهمین دوسالانه عکس قم (تصویر ماندگار شهر کریمه)

پایگاه خبری 598-محمدعلی جلالی: برگزاری جشنواره‌های هنری، به‌ویژه در حوزه عکاسی، همواره فرصتی ارزشمند برای تقویت جریان‌های فرهنگی و هنری در یک منطقه به‌شمار می‌رود. نمایشگاه دوسالانه عکس استان قم با عنوان "تصویر ماندگار شهر کریمه" یکی از این تلاش‌های ارزشمند بود که توانست پس از وقفه‌ای چندساله، عکاسان استان را گرد هم آورد و بستری مناسب برای ارائه روایت‌های تصویری فراهم کند. این رویداد گامی بزرگ در راستای نمایش هویت قم به‌عنوان شهری فرهنگی و مذهبی به‌شمار می‌آید. با این حال، در کنار تلاش‌های قابل‌تقدیر برگزارکنندگان، این دوره از جشنواره نقدهایی را به همراه داشت که بررسی آن‌ها می‌تواند به ارتقاء کیفیت این رویداد در آینده کمک کند.

یکی از این نکات تمرکز بیش‌ازحد بر تکنیک‌های خاصی مانند مونوکروم یا سیاه‌وسفید بوده است ،گرچه این نگاه زیبایی‌شناسانه گاهی جذابیت بصری آثار را افزایش می‌دهد، اما در برخی موارد به نظر می‌رسد که تکنیک بر محتوا اولویت یافته است. در نتیجه، برخی تصاویر از پیام‌های عمیق و مفاهیم غنی تهی شده‌اند. جشنواره‌ای با عنوان دوسالانه عکس استان قم، نیازمند آثاری است که نه‌تنها از نظر بصری چشم‌نواز باشند، بلکه بتوانند روایت‌گر تاریخ، فرهنگ و معنویت این شهر نیز باشند.

از دیگر چالش‌های این دوره، عدم جذابیت در طراحی فراخوان و ترکیب هیئت انتخاب و داوران برای ترغیب هنرمندان به مشارکت گسترده‌تر بود. این کمبود باعث شد تا بخش قابل‌توجهی از عکاسان استان قم از حضور در این رویداد بازبمانند. برای دوره‌های آینده، ضروری است که فراخوان‌ها با نگاهی خلاقانه‌تر و حرفه‌ای‌تر طراحی شوند و ترکیب هیئت داوران به‌گونه‌ای انتخاب گردد که اعتماد و انگیزه بیشتری در هنرمندان ایجاد کند.
نکته دیگری که قابل‌تأمل است، تکرار در انتخاب آثار از یک سوژه، یک فضا و حتی از یک عکاس بود. این مسئله یکنواختی و شباهت در کلیت نمایشگاه را به همراه داشت و از تنوع بصری و مفهومی آثار کاست. تنوع در سوژه‌ها، نگاه‌ها و تکنیک‌ها می‌تواند به غنای بیشتر نمایشگاه کمک کرده و تجربه‌ای متنوع‌تر برای مخاطبان فراهم آورد.

یکی دیگر از جنبه‌های قابل‌نقد، شیوه ارائه آثار در نمایشگاه بود. استفاده از تخته‌شاسی به‌عنوان قالب نمایش، همراه با کیفیت پایین چاپ، از جلوه بصری نمایشگاه کاسته بود. این شیوه ارائه، نه‌تنها به درک بهتر آثار لطمه زد، بلکه با انتظارات از یک رویداد هنری حرفه‌ای نیز در تناقض بود. توجه به جزئیاتی مانند کیفیت چاپ و انتخاب شیوه‌های خلاقانه‌تر برای ارائه آثار، می‌تواند در افزایش تأثیرگذاری نمایشگاه و نمایش ارزش هنری آثار مؤثر باشد.

از دیگر نکات قابل‌تأمل در این دوره از دوسالانه، غیبت بخش غیررقابتی ویژه عکاسان پیشکسوت استان بود. هنرمندان باتجربه و صاحب‌نظر در عرصه عکاسی، به‌ویژه آنانی که سال‌ها در راستای ثبت لحظات تاریخ‌ساز و فرهنگی کوشیده‌اند، باید جایگاهی ویژه در اینگونه رویدادها داشته باشند. عدم حضور آثار این عزیزان، خالی از احترام به میراث فرهنگی عکاسی استان و به نوعی نادیده‌گرفتن نقش ارزشمند آنان در رشد و ارتقاء هنر عکاسی در قم به نظر می‌رسد. شایسته است که در دوره‌های آتی، بخش ویژه‌ای به آثار این هنرمندان اختصاص یابد، تا نه‌تنها از تجربیات گرانبهای آنان بهره‌مند شویم، بلکه فضای جشنواره از غنای بیشتری برخوردار شده و پاسداشت تاریخ هنر عکاسی در استان به‌درستی صورت گیرد.

با این وجود، این دوسالانه نقاط قوت قابل‌توجهی نیز داشت. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این جشنواره، ایجاد فرصتی برای دیده شدن استعدادهای جوان و نوظهور بود. حضور عکاسان جوان و پرانرژی در این نمایشگاه، نویدبخش آینده‌ای روشن برای عکاسی در استان قم است.

یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این جشنواره، تأکید بر برگزاری یک رویداد منسجم و حدودا حرفه‌ای بود که توانست توجه هنرمندان و مخاطبان را به خود جلب کند. این امر مرهون تلاش‌های خالصانه دبیر محترم جشنواره، خانم دکتر معصومی، و زحمات هیئت داوران است که به انتخاب و داوری آثار پرداختند. بدون شک، برگزاری چنین رویدادهایی نقش مؤثری در تقویت جایگاه فرهنگی قم و ارتقای سطح هنری عکاسی در این استان دارد.

برای دوره‌های آینده پیشنهاد می‌شود که در انتخاب آثار، ارتباط مستقیم با هویت فرهنگی و مذهبی قم به‌عنوان اولویتی جدی مدنظر قرار گیرد. همچنین تقسیم‌بندی موضوعی آثار به بخش‌هایی مانند معماری، مستند اجتماعی، طبیعت،خبری ، آیین‌ها و مراسمات مذهبی می‌تواند به انسجام و جذابیت بیشتر نمایشگاه کمک کند. نگاه به فرم و تکنیک نباید جایگزین توجه به محتوا شود؛ بلکه باید توازنی میان این دو برقرار باشد تا آثار ارائه‌شده بتوانند هم چشم مخاطب را مجذوب کنند و هم ذهن او را درگیر نمایند.

در مجموع، دوسالانه عکس استان قم "تصویر ماندگار میراث کریمه"، گامی ارزشمند در راستای معرفی ظرفیت‌های هنری استان قم بود. اگرچه این جشنواره نیازمند بازنگری در برخی جنبه‌هاست، اما تلاش‌های برگزارکنندگان آن شایسته قدردانی است. امید می‌رود که در دوره‌های آینده، این رویداد به یک جشنواره برجسته‌تر و اثرگذارتر تبدیل شود.