عدالت فرهنگی؛ رویکرد‌ اصلی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی

به گزارش پایگاه خبری 598، فناوری بدون شک فرهنگ را هم دستخوش تغییر قرار داده است. اگر ما خط مشی و هویت فرهنگی خود را نتوانیم به درستی در عصر فضای مجازی و هوش مصنوعی از طریق ابزار فناوری انتقال دهیم با چالش های فرهنگی رو به رو خواهیم شد. هیچ راهی نیست جز بهره گیری از قابلیتهای فناوری های نوین برای بهبود ساختارهای فرهنگی .یک از رویکردهای اصلی ما به عنوان مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی استفاده از تمام ظرفیت های مجازی برای مردمی سازی و عدالت فرهنگی است.

در ابتدا بدانیم فقر فرهنگی چیست و راهکارهای استفاده‌ از فناوری و فضای مجازی برای بهبود و رفع آن اقدام نماییم.

فقر فرهنگی محصول خرده فرهنگ پس رانده شده و محروم است. پدیده فقر محصول ساختارهای نابرابر است که به تدریج تشدید شده و بخشی را به پایین لایه های اجتماعی رانده اند. پژوهشها در ایران ویژگی کلان و ساختاری فقر را کمتر مورد بررسی قرار داده اند.

مردم، آثار هنری و فرهنگی که اغلب در موزه ها،گالری ها و تماشاخانه هاست بیگانه شده و ناآشنا شده اند. مردم باید در فرایند خلق اثر سهیم باشند و در ساخت آن مشارکت کنند. هنرمند، مردم و اثر بخشی از یک زمینه فرهنگی هستند؛ با برنامه ریزی و مشارکت مردمی است که افراد طبقات مختلف به هم گره میخورند و آن را از آن خود میدانند؛ اما این رویکرد در ایران چقدر تجربه شده است؟ گروه های مختلف مردمی چقدر با فرهنگ مواجه شده اند؟ چه سیاستها و برنامه هایی برای توسعه هنر میتوان در پیش گرفت؟

هنرهای جامعه محور هنرهایی برای توسعه اجتماعی هستند آیا از طریق فضای مجازی میتوان این مهم را انجام داد؟

توزیع اجتماعی فرهنگ و سهم مردم آسیب پذیر در دسترسی به فرهنگ چگونه است؟ توزیع مراکز فرهنگی در کشور در استانها و شهرهای بزرگ عادلانه نیست این گزاره بر شواهد اجتماعی و گزارش های مطبوعاتی مبتنی است اما تاکنون طرح جامع آمایش فرهنگی کشور به اجرا در نیامده است. یکی از راههای دسترسی و مواجهه طبقات پایین جامعه با فرهنگ و آثار هنری برگزاری رویدادهای هنری در بستر فضای مجازی است، با محتوای اجتماعی، فرهنگی و حتی گاها درمانی و تخصصی.

تولید محتوا و نشر در فضای مجازی برای تسهیلگری نمایش به افراد کمک میکند محتوای تخصصی جذاب در فضای مجازی به افراد کمک می شود که مشکل خود را بشناسند و بررسی کنند و با کمک ابزار و تکنولوژی که قسمت اصلی از زندگی امروزی همه ی ما شده است.

اقدام کلان که این مرکز برای گسترش ظرفیت های فرهنگ و هنر ایرانی در عصر هوش مصنوعی؛ تشکیل کارگروه تخصصی نخبگان و اساتید دانشگاهی برای شناسایی مسائل و مشکلات و چشم انداز که روشن خواهد کرد ما به عنوان مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مرجع تخصصی این حوزه درکشور هستیم خود را موظف میدانیم بر حسب ماموریت این مرکز اقداماتی برای پاسخ به این سئوالات: رابطۀ فناوری های نوین با فرهنگ و تمدن ایرانی چیست؟ فناوری‌های هوش مصنوعی چگونه و به چه طریقی و در راستای کدام چشم‌انداز می‌توانند به اعتلای فرهنگ و تمدن ایرانی کمک کنند؟ مردمی سازی و عدالت فرهنگی آیا با بهره مندی از فضای مجازی و فناوری های نوین ممکن است؟انجام دهیم.

ما نیاز دارد که دعوت کنیم از اهالی فناوری و حوزه های رسانه و هنری از سازمان های متوالی فناوری برای همراهی تدوین سیاست های و شناسی ظرفیت های برای توسعه و به ویژه کمک به هویت نسل جوان فردای کشور. نخبگان فکر و ایده های خود را در قالب طرح ارائه دهند و یا به مرکز مشاوره دهند برای اجرایی سازی، تصمیم گیری و تاثیرگذاری بهتر.

این مرکز با راهکارهای متخصصان و نخبگان در کنار سایر دستگاه ها و دانشگاه های کشور برای توسعه و همگانی کردن هوش مصنوعی با همکاری خواهد داشت. این مرکز با همراهی ستاد عالی هوش مصنوعی و رباتیک و مرکز ملی فضای مجازی برای ایجاد زیر ساخت ها مورد نیاز همکاری لازم را خواهیم داشت.

ماموریت مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی که دستگاهی فرهنگی، پیشران و تنظیم‌گر است؛ برای ارتقای ظرفیت‌های حکمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و  اعتلا و صیانت امر فرهنگ در فضای مجازی، کار ویژه‌های را عهده‌دار است، از جمله برنامه های که این مرکز براساس ماموریت خود برای اعطلای فرهنگ و هنر و ایجاد هم افزایی با نسل جوان و متخصصان در حوزه هوش مصنوعی و سواد فضای مجازی در دست انجام دارد به شرح ذیل است:

1- مقررات‌گذاری به منظور تسهیل و تقویت حضور کسب و کارهای فرهنگی و هنری در فضای مجازی؛ حمایت و هدایت از طرح های نخبگان این حوزه با این رویکرد که چگونه می شود این علم را در اختیار جامعه قرار داد.

2- شبکه‌سازی و کمک به جریان‌سازی فرهنگی فعالان و ظرفیت‌های فضای مجازی؛ تشکیل کارگروه تخصصی اساتید فرهنگ و رسانه برای تدوین و تنظیم دستورات العملهای اجرایی و پاسخ به این سئوالات:

- اقدامات فرهنگ و هنر کشور به کدام نقطه باید هدایت شود؟

- با چه شاخص‎هایی می توان این حرکت ملی را ارزیابی و حمایت کرد؟

- فناوری های هوش مصنوعی، چه راه میان بُری برای رسیدن به اعتلای فرهنگ و هنر، قرار خواهد داد و چگونه باید از آن استفاده کنیم؟

3- گسترش ادبیات کسب وکارهای فرهنگی و هنری در مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی؛ از جمله برنامه ها در این حوزه:

1-ایجاد بستر اقتصادی برای اصحاب هنر و امکان نشر و صادر کردن هنرهای ایجاد شده با فناوری های نوین

2- ایجاد بستر گفتگو و آموزش برای انتقال و آگاهی فرهنگ ایرانی به نسل جوان برای شناخت تمدن و فرهنگ ایرانی از طریق تولید محتوا با کمک فناوری های نوین

4- شناسایی و انتقال فناوری‌های نوین در حوزه فرهنگ و هنر در عرصه ماموریتی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ از جمله برنامه های این مرکز در این راستا:

1-برگزاری نشست های تخصصی در حوزه ی هوش مصنوعی و فناوری های نوین،

2-راه اندازی جشنواره مجازی مشاهیر ایران زمین

3-راه اندازی موزه مجازی هنرهای معاصر ایران

4- طراحی و ساخت App تخصصی برای تولید محتوا  فرهنگی از سوی مردمی

5- راهبری و هماهنگی رشد تولید محتوا و خدمات فرهنگی ایرانی اسلامی در فضای مجازی؛

1-تدوین و اجرایی سازی ۵۰۰ محتوای چندرسانه ای برای گسترش شناخت مفاخر ایران در فضای مجازی

2-فراخوان جذب ایده ها از سوی اهل فن و دانش با محوریت درخشندگی فرهنگ و هنر ایرانی در فضای مجازی

6- همکاری با دانشگاه های علوم انسانی و هنر برای ایجاد گروه چند رسانه ای

7- ایجاد دبیرخانه دائمی همایش سواد فضای مجازی.

اقدامات انجام شده: 1- انتشار فصلنامه تخصصی با عنوان " مطالعات سواد فضای مجازی و فناورین های نوین" 2- برگزاری ششمین همایش سواد فضای مجازی با محوریت"فرهنگ و سواد فضای مجازی در عصر هوش مصنوعی" 3- برگزاری نشست ملی فعالان فضای مجازی با محوریت"کودک و خانواده، هوش مصنوعی، خلاقیت های نوین" 4- برگزاری جشنواره مجازی کارتون با عنوان"سواد فضای مجازی و فناوری های نوین" 5- برگزاری جشنواره مجازی حکیم ابوالقاسم فردوسی در4 بخش: شاهنامه خوانی، نقالی، تصویرسازی و متون مکتوب. 

آسیب ها و چالش های هوش مصنوعی در جامعه ایرانی

یوسف خجیر قائم مقام دانشگاه بین المللی سوره در چهارمین نشست علمی ششمین همایش سراسری سواد فضای مجازی که در محل این دانشگاه برگزار شد، با اشاره به اهمیت و نقش هوش مصنوعی در حوزه ارتباطات و تهدیدها و فرصت های پیش روی آن، اظهارداشت: هوش مصنوعی نوعی از فناوری است که مبتنی بر تقلید از هوش انسانی بنا شده که با قابلیت ایجاد تغییرات، قدرت تفکر بر اساس الگوریتم های کاربردی دارد که برگرفته از هوش انسان هاست و با ویژگی مکانیسم بازتولید محتوا و تنوع مطالعاتی وسیع در زندگی امروز ما نقشی اساسی ایفا می کند. 

وی ادامه داد: هوش مصنوعی از سال ۱۹۴۳ تاکنون عالیت‌های انسانی زیادی را بر عهده گرفته و امروزه پیشرفته‌تر از قبل در عرصه های زندگی ما حضور ملموس دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه سوره با اشاره به کاربردهای متعدد هوش مصنوعی در زندگی بشر، گفت: امروزهوش مصنوعی این توانمندی را دارد که ساختارهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را تغییر داده و حتی تا سال 2030 قابلیت ساختار سازی را نیز دارا می شود تا مسیر انسان ها را جهت دهد.

وی افزود: اصل پردازش داده ها باعث شده روز به روز با بهره گیری از استدلال ها، پیشنهادهای گسترده ای در عرصه های مختلف ارائه شده و به دلیل تازه و بدیع بودن این پیشنهادات اقدامات جدیدتری تعریف و اجرا شود. 

استاد دانشگاه سوره با تبیین رویکردهای چهارگانه در مواجهه با هوش مصنوعی در جوامع بشری، خاطرنشان کرد: در این عرصه نسبت به هوش مصنوعی و ضرورت بهره گیری از آن با خوشبین ها، بدبین ها، عمل گراها و منتقدان مواجه هستیم که نگاه این 4 دسته در پارادایم مطالعاتی برپایه هوش مصنوعی استوار شده است. 

خجیر با برشمردن فرصت ها و تهدیدات هوش مصنوعی و چالش هایی که می توان در این حوزه به آن توجه داشت، گفت: حوزه های کسب و کار، سرعت و مداومت درپاسخگویی، کاهش مهارت انسانی و کاهش حس همدلی و اعتماد از جمله فرصت ها و تهدیداتی حضور هوش مصنوعی در عرصه های مختلف است، علاوه بر اینکه در این موارد ارتباطات اجتماعی خشک و بی روحی را ایجاد می کند لذا در تحلیل های بازار و عرصه تبلیغات در پلتفرم اینستاگرام. 

وی با اشاره به تهدیدات امنیتی که هوش مصنوعی می تواند فراهم کند، اظهار داشت: بسیاری زمینه سازی ها برای جذب نیرو در تشکیلات تروریستی داعش در فضای مجازی با کمک هوش مصنوعی شکل گرفت و این نقض آشکار حریم خصوصی و تهدید این فناوری نوین محسوب می شود، همچنین در سرچ های گوگل در مواردی خاص، حباب های خاصی ارائه شده و سعی دارد به مرور با تلقین به فرد، انسان را کانالیزه می کند. 

خجیر با معرفی تهدیدی دیگر از هوش مصنوعی، یادآور شد: تسهیل در ارتباطات و ترجمه متون قابلیت خوبی از هوش مصنوعی است اما در عوض انگیزه ها برای یادگیری را از بین می برد و یا بعضا فرهنگ های غنی را با ورطه فراموشی مواجه کرده و یا آن را تغییر می دهد.

وی اضافه کرد: در آموزش و ارتباطاتی که توأم با هوش مصنوعی است، رابطه انسانی بین افراد مثل روابط معلم و دانش آموز، یا استاد – دانشجو و فرایند اخلاقی آموزشی و پرورشی دیده نمی شود که این امر موجب توسعه بی عدالتی در این حوزه ها خواهد شد؛ در برنامه نتفلیکس نیز در نگاه اول شاهد رضایت مندی ظاهری هستیم اما تهدید آن، حباب فیلترکردن در ارائه فیلم هاست که فرهنگ بصری – تصویری و در پی آن حریم خصوصی را بین می برد.

عضو هیات علمی و قائم مقام دانشگاه سوره با بیان اینکه هوش مصنوعی در فرایند تولید محتوا و اخبار در رسانه ها قدرت اثرگذاری داشته و تسهیل گری دارد، گفت: هوش مصنوعی برای رسانه به لحاظ فرم و ساختار و محتوا تغییراتی را ایجاد می کند و قدرت تحلیل و پردازش آمار و داده ها را ارائه می نماید؛ در این مدل از ارائه خدمت، هوش مصنوعی امکان صحت سنجی و مدیریت محتوا در فرآیند خبر را می دهد که امری مهم و اثرگذا محسوب می شود. 

وی با برشمردن تهدیدات و معایب بهره گیری از هوش مصنوعی در رسانه، تصریح کرد: در چالش ها و تهدیدات پیش رو در رسانه خطای بالا، هزینه های روزافزون، عدم شفافیت در الگوریتم ها، عدم درک انسانی، امکان شکل گیری اخبار جعلیو افزایش تهدیدات سایبری از جمله مواردی هستند که نیازمند برنامه ریزی و توجه خاص است.

خجیر با ذکر نمونه ای ازعدم درک انسانی هوش مصنوعی در اطلاع رسانی اخبار، گفت: اتفاقات اخیر در حوزه مقاومت و به خصوص جنایات ضدبشری صهیونیست ها درغزه و لبنان و نحوه پوشش خبری این اخبار در رسانه های غربی از احساسات انسانی و اخلاقی به دور است و موجب به وجود آمدن خبرهای جعلی می شود. 

قائم مقام دانشگاه سوره با اشاره به نقش مهم دولت ها، دانشگاه ها رسانه ها و متولیان امردر حوزه فضای مجازی و سواد رسانه، اظهارداشت: دولت ها باید در تدوین و اجرای مقررات این عرصه و توسعه زیرساخت ها و آموزش و فرهنگ سازی، نقشی سازنده و تسهیل کننده در این راستا را ایفا کنند. 

وی در خصوص وظایف مردم در قبال تهدیدات و فرصت های موجود در فضای مجازی، یادآور شد: مردم هم در مقابل تهدیدات پیش رو در فضای مجازی باید مسئولانه حضور یافته و مشارکت در تصمیم گیری ها و بازخوردها را مورد اهتمام ویژه خود قرار دهند، همچنین دانشگاه نیز می تواند در تربیت متخصصان مجرب ، توسعه و تحقیق و پژوهش، ایجاد و تعریف چارچوب های اخلاقی و ارتباط با صنعت برای ارتقای سواد فضای مجازی و توسعه ارتباطات سهیم باشد.