مراسمات نمایشی در راستای سیاست‌زدایی؛ تبدیل دانشگاه به محلی صرف برای درس خواندن!

به گزارش گروه سیاسی پایگاه تحلیلی خبری 598؛ روز گذشته، مسعود پزشکیان به مناسبت آغاز سال تحصیلی دانشجویان به دانشگاه تهران رفت و سخنرانی کرد. در حالی که برخلاف رویه مرسوم، مسئولان برگزاری مراسم اجازه نطق نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در برابر رییس جمهور را نداده بودند، دانشجویان در ابتدای سخنرانی پزشکیان اعتراض کردند. این اعتراض سرانجام به اجازه نطق یکی از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی منجر شد. این اتفاق حواشی زیادی به همراه داشت و به همین دلیل، خبرنگار 598 با محمد جمشیدی، معاون سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، گفتگو کرد تا ابعاد این مراسم و اعتراضات دانشجویی را بررسی کند. مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:

خبرنگار: سلام و وقت بخیر. امروز می‌خواهیم در رابطه با برنامه آغاز سال تحصیلی در دانشگاه تهران با حضور رییس جمهور و اعتراض دانشجویان نسبت به عدم در نظر گرفتن تریبون برای تشکل‌های دانشجویی صحبت کنیم. حضور آقای پزشکیان در دانشگاه تهران و در نهایت اقدام رییس جمهور برای اختصاص تریبون به نماینده تشکل‌های دانشجویی واکنش‌های زیادی به همراه داشته است. در این رابطه، برخی رسانه‌ها بیان کرده‌اند که جریان‌های دانشجویی قصد داشتند جلسه آقای پزشکیان را برهم بزنند. شما در این مورد چه نظری دارید؟ آیا اعتراضات شما محدود به این جلسه بود یا پیش از آن درخواست‌هایی برای اختصاص تریبون داشتید؟

جمشیدی: سلام عرض می‌کنم. در مورد اتفاقات اخیر باید بگویم که از یک هفته تا ده روز پیش، ما شروع به برنامه‌ریزی برای برنامه آغاز سال تحصیلی کردیم. قبل از برگزاری جلسه، نامه‌ای خطاب به رییس جمهور ارسال کردیم. این نامه شامل مطالبات ما بود؛ از جمله اینکه دانشگاه متعلق به دانشجو است و باید در برنامه‌هایی که در محیط دانشگاه برگزار می‌شود، دانشجو محوریت داشته باشد. همان‌طور که برای سایر اقشار و اصناف احترام قائل می‌شوند، برای دانشجویان هم باید چنین احترامی در نظر گرفته شود و تریبونی را برای تشکل‌های دانشجویی درنظر بگیرند.

تشکل‌های دانشجویی نماینده طیف‌های مختلف دانشجویان هستند و حضورشان در چنین جلساتی ضروری است تا بتوانند مطالبات و چالش‌های خود را مطرح کنند. برنامه‌ای که در دانشگاه برگزار می‌شود و در آن صرفا روسا و وزرا سخنرانی می‌کنند، در نهایت با برنامه‌های وزارت علوم تفاوتی ندارد، چرا که در این برنامه‌ها، محوریت باید دانشجو و جامعه دانشگاهی باشد.

خبرنگار: یعنی شما برای اختصاص تریبون به تشکل‌های دانشجویی از قبل اقداماتی داشتید و تنها به اعتراض در جلسه اکتفا نکردید؟

معاون سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران: بله، درست است. ما از قبل با نامه‌نگاری، توییت، صحبت و گفتگو تلاش کردیم که فرصتی فراهم شود تا تشکل‌های دانشجویی، انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی بتوانند تریبون داشته باشند و مطالبات خود را بیان کنند. رییس جمهور مگر چندبار در سال در دانشگاه حضور پیدا می‌کند و این برای ما اهمیت زیادی دارد که حرف دانشجو در چنین مراسم‌هایی شنیده شود. این برنامه‌ها نباید به روز خاصی مثل ۱۶ آذر محدود شود.

شعاری که ما همواره چهاردهم با آن مواجهیم و حتی در پس‌زمینه برنامه دانشگاه تهران هم عیان بود، شعار «دولت وفاق» است؛ از این رو دولت باید حرف دانشجو رو بشنود تا به آرمان و شعار خود نزدیک شود. البته در این میان خطی برای محصور کردن تریبون دادن به دانشجویان در یک روز تقویمی مثل 16آذر نیز دنبال می‌شود که وزیر علوم هم پس از برنامه اخیر در این باره چندین مصاحبه کرد‌ه‌اند. این درصورتی است که 16آذر روز گرامیداشت دانشجوست!

خبرنگار: شما به نظرتان آیا در مراسم آغاز سال تحصیلی باید علاوه بر دانشجویان، به اساتید و کارکنان هم تریبون داده شود؟

فعال دانشجویی: بله، دانشگاه یک نهاد گسترده است که دانشجویان، اساتید و کارکنان آن را شکل می‌دهند. اگرچه محوریت دانشگاه با دانشجو است، اما تشکل‌های اساتید و کارکنان هم باید در این برنامه‌ها حضور داشته باشند و نظرات و مطالبات خود را بیان کنند. اما اصل موضوع این است که دانشجو محور دانشگاه است و باید اولویت با دانشجو باشد. متأسفانه در سال‌های اخیر، حتی در مراسم‌هایی مانند آغاز سال تحصیلی، محدودیت‌هایی برای دانشجویان وجود داشته که باعث نارضایتی شده است.

خبرنگار: به نظر شما علت این محدودیت‌ها چیست؟ چرا در چند سال اخیر تریبون کمتری به دانشجویان داده شده است؟

جمشیدی: این روند از چند سال پیش شروع شد، از سال ۹۹ به‌طور خاص. یکی از دلایل اصلی این موضوع، شیوع کرونا بود. اما حتی پس از پایان بحران کرونا، این روند ادامه پیدا کرد. دولت‌ها و مسئولان به‌طور کلی خواسته یا ناخواسته به سمت «سیاست‌زدایی» از دانشگاه‌ها حرکت می‌کنند، و در مسیری گام برمی‌دارند که دانشگاه فقط محلی برای درس خواندن باشد. از این رو این اتفاق باعث شده که حضور مسئولان در بین دانشجویان کمرنگ‌تر شود و برنامه‌ها به شکلی طراحی شوند که بیشتر نمایشی و فرمایشی به نظر برسد تا اینکه دانشجویان بتوانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند.

خبرنگار: در مورد برنامه اخیر و حضور آقای پزشکیان هم اشاره کردید که تریبونی به دانشجویان داده نشد، ولی در نهایت رئیس جمهور تریبون را به نماینده دانشجویان دادند. آیا شما فکر می‌کنید که این تصمیم ناشی از فشار اعتراضات بود؟

معاون سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران: بله، درست است. در ابتدا هیچ تریبونی به دانشجویان داده نشد و برنامه طوری تنظیم شده بود که اصلاً فرصتی برای بیان نظرات دانشجویان وجود نداشت. با این حال، آقای پزشکیان در نهایت موافقت کردند که نماینده‌ای از دانشجویان صحبت کند. این اقدام قابل تقدیر است، اما در کل روند برگزاری چنین برنامه‌هایی نشان می‌دهد که تمایل به محدود کردن صدای دانشجویان وجود دارد.

گفتنی است که وقتی با عدم تخصیص تریبون به تشکل‌های دانشجویی مواجه شدیم، همزمان با مراسم، تریبونی در بیرون محوطه حفاظت شده برپا کردیم و دانشجویان مختلف با نگاه‌های متفاوت توانستند نظراتشان را بیان کنند. حتی نماینده تشکل‌های دانشجویی از رییس جمهور دعوت کردند که در این تریبون شرکت کنند و نظرات مختلف دانشجویان را بشنوند.

خبرنگار: شما به دعوت از رئیس جمهور برای شرکت در این تریبون اشاره کردید. آیا ایشان به این دعوت پاسخی دادند؟

فعال دانشجویی: خیر، متأسفانه با وجود دعوت رسمی ما از رئیس جمهور برای شرکت در این تریبون و شنیدن نظرات دانشجویان، ایشان به هر دلیلی این دعوت را نپذیرفتند.

خبرنگار: به نظر شما دلیل اصلی این ترس یا نگرانی مسئولین از شنیدن صدای دانشجویان چیست؟

جمشیدی: همان‌طور که اشاره کردم، مسئولان همواره توجیحاتی را همچون نامساعد بودن شرایط کشور مطرح می‌کنند یا در برخی زمان‌ها مثل ایام شیوع کرونا، بهانه‌هایی بوجود می‌آید. اما به صورت کلی این خطی است که خواسته یا ناخواسته دولت‌ها در مسیر سیاست زدایی از دانشگاه و تبدیل آن به محلی صرفاً برای «درس خوندن» قدم برمی‌دارند.

از این رو اگرچه در گذشته حضور مسئولان در میان دانشجویان مطلوب نبوده، اما در سال‌های اخیر محدودتر و کم‌رنگ‌تر شده است. این درحالی است که مقام معظم رهبری در دوران ریاست جمهوری‌شان هرهفته در مسجد دانشگاه حضور داشتند و با دانشجویان صحبت و تخاطب می‌کردند. این یک الگوی مثبت است که امروز کمتر به آن توجه می‌شود.

خبرنگار: بسیار ممنونم از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. آیا حرف نهایی یا پیشنهادی دارید؟

نماینده تشکل‌های دانشجویی: من هم از شما تشکر می‌کنم. حرف نهایی ما این است که دانشگاه باید به‌عنوان مرکز اصلی برای بیان نظرات و مطالبات دانشجویان حفظ شود. محدودیت‌هایی که در سال‌های اخیر ایجاد شده، مانع از این تعامل سازنده می‌شود. امیدوارم که در آینده، مسئولین دانشگاه و دولت این مسیر را اصلاح کنند و فضای آزادی بیان در دانشگاه‌ها را گسترش دهند.