بنده یعنی هر چه خدا بخواهد؛ نه هر چه دلم بخواهد

به گزارش پایگاه خبری 598، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «معنای بندگی و راههای جلب محبت خالق و مخلوقات او» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

امام سجاد علیه‌السلام در دعای مکارم‌الاخلاق می‌فرمایند: «وَانهَج لی إلی مَحَبَّتِکَ سَبِیلاً سَهلَةً أکمِل لی بِها خَیرَ الدُّنیا وَالآخِرَةِ»؛ به سوی محبّتت، راهی آسان برایم بگشا که بدان، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل کنی.

امام سجاد (ع)که خود غرق در خداست، این مطلب را برای استفاده دوستانش بیان کرده است؛ یعنی دوستان اهل بیت علیهم السلام وقتی به خداوند متعال معرفت پیدا کنند، قطعاً محبت به او هم پیدا می‌کنند. اهل بیت علیهم السلام راه‌های مختلفی برای رسیدن به محبت خدا بیان کردند.

در کتب روایی نقل شده است که شخصی محضر نبی اکرم (ص) آمد و عرض کرد: «یا رَسولَ اللّه ِ، عَلِّمنی شَیئا إذا أنَا فَعَلتُهُ أحَبَّنِی اللّه ُ مِنَ السَّماءِ، وأحَبَّنی أهلُ الأَرضِ.

ای پیامبر خدا، به من کاری بیاموز که چون انجامش دهم، هم خدا در آسمان و هم زمینیان، دوستم بدارند.

قالَ: اِرغَب فیما عِندَ اللّه ِ یُحِبَّکَ اللّه ُ، وَازهَد فیما عِندَ النّاسِ یُحِبَّکَ النّاسُ»؛

حضرت فرمودند: به آنچه نزد خداوند است، راغب باش، تا خداوند، دوستت بدارد و به آنچه نزد مردم است، بی‏‌میلی نشان بده، تا مردم، دوستت بدارند.

بنابراین راهش بندگی خداست، ما بنده خدا نبودیم؛ بنده یعنی از خود هیچ اراده‌ای نداشته باشد و می‌گوید هر چه اراده خداست و او می‌خواهد، نه هر چه دلم می‌خواهد.

دل مثل گِل است، ارزشی ندارد؛ اما خدا خالق، مدیر و مدبر انسان است. ما هر لحظه محتاج به خدا هستیم، اگر اراده کند که نفس نکشیم، آیا می‌توانیم نفس بکشیم؟ امکان ندارد.

آیا از خدا بخاطر این همه نعمتی که به ما عنایت کرده است، تشکر می‌کنیم؟ ما از خدا غافل هستیم.

لذا حضرت می‌فرمایند اگر می‌خواهی خدا دوستت بدارد، هر چه او می‌خواهد انجام بده. به واجبات عمل کن و محرمات را ترک کن، در این صورت خدا دوستت دارد، وقتی خدا کسی را دوست داشته باشد، هم در دنیا و هم در آخرت سعادتمند است.

در ادامه روایت پیامبر اکرم می‌فرمایند: «وَازهَد فیما عِندَ النّاسِ یُحِبَّکَ النّاسُ»؛ و به آنچه نزد مردم است، بی میلی نشان بده، تا مردم، دوستت بدارند.

خدا خواسته به مردم مال دنیا داده، حالا به هر دلیلی، یا زرنگ بوده یا کلاهبرداری کرده، وضعش خوب است، ماشین و خانه و ویلا گران‌قیمت دارد، تو را هم خدا اینگونه خواسته است.

بنده خدا بودی و طبق خواسته او عمل کردی، الحمدالله آبرو داری، حال اگر ماشین و ویلا گران قیمت نداشته باشی مهم نیست. بنابراین به آنچه که دست مردم است، طمع نداشته باش. به هر شکل خدا به تو داده راضی باش که در این صورت مردم هم تو را دوست خواهند داشت. این اختلاف‌هایی که بین مردم است به خاطر طمع است، چون نمی‌خواهیم از آنها کمتر داشته باشیم.

مرحوم مجلسی در جلد ۸۲ بحارالانوار نقل کرده است که حضرت امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمایند:

«جاءَ رجُلٌ إلی النَّبیِّ (ص) فقالَ: عَلِّمْنی عَمَلاً یُحِبُّنی اللّه ُ علَیهِ و یُحِبُّنی المَخلوقونَ و یُثْری اللّه ُ مالِی و یُصِحُّ بدَنی و یُطیلُ عُمری و یَحشُرُنی مَعکَ. قالَ: هذهِ سِتُّ خِصالٍ تَحْتاجُ إلی سِتِّ خِصال: إذا أرَدتَ أنْ یُحِبَّکَ اللّه ُ فخَفْهُ و اتَّقِهِ و إذا أرَدتَ أنْ یُحِبَّکَ المَخلوقونَ فأحْسِنْ إلَیهِم و ارفُضْ ما فی أیْدیهِم و إذا أرَدتَ أنْ یُثرِیَ اللّه ُ مالَکَ فَزَکِّهِ و إذا أرَدتَ أنْ یُصِحَّ اللّه ُ بدَنَکَ فأکْثِرْ مِن الصَّدَقَهِ و إذا أرَدتَ أنْ یُطیلَ اللّه ُ عُمرَکَ فَصِلْ ذَوِی أرْحامِکَ و إذا أرَدتَ أنْ یَحْشُرَکَ اللّه ُ مَعی فأطِلِ السُّجودَ بینَ یَدَیِ اللّه ِ الواحِدِ القَهّار»؛

مردی خدمت پیامبر (ص) آمد و عرض کرد: مرا کاری بیاموز که به سبب آن، خداوند و بندگانش مرا دوست بدارند و خدا ثروتم را زیاد کند و تندرستم بدارد و عمرم را دراز گرداند و با تو محشورم فرماید. پیامبر (ص) فرمود: این شش چیز که بر شمردی، نیاز به شش چیز دارد: اگر خواهی خداوند تو را دوست بدارد، از او بترس و تقوای او پیش گیر؛ اگر خواهی که مردمان دوستت بدارند، به آنان نیکی کن و چشم طمع از دست آنان بر گیر؛ اگر خواهی خداوند دارایی تو را زیاد گرداند، مالت را پاک کن؛ اگر خواهی که خداوند تو را تندرست بدارد؛ زیاد صدقه بده و اگر خواهی که خداوند عمرت را دراز گرداند صله ارحام کن؛ و اگر خواهی که تو را با من محشور فرماید، در پیشگاه خدایِ واحدِ قهّار سجده های طولانی کن.

حضرت فرمودند که شش مطلب از من خواستی که هر کدام از آنها یک وسیله لازم دارد، برای اینکه خدا و مخلوقات دوستت داشته باشند از اعمالت بترس به واجبات عمل کن و محرمات را ترک کن تا بنده خدا باشی و پروندت آلوده به گناه نباشد که به واسطه گناه از عقاب آن بترسی، تبعیت شیطان را نکن و به دنبال هوا و هوس نرو ببین که خدا از تو چه می‌خواهد نه اینکه دلت چه می‌خواهد. به وظیفه بندگی خود عمل کن و ببین مولایت از تو چه می‌خواهد، این عمر سرمایه ماست، حرف حق را از هر کس که می‌شنوی، به آن عمل کن نه اینکه به گوینده بگویی تو خود که عمل نمی‌کنی.

اگر می‌خواهی که مردم تو را دوست بدارند، به آنها احسان کن، احترام بگذار و به آنها اهمیت بده و به مالشان نیز طمع نداشته باش. وقتی به کسی احسان کردی خواه ناخواه دوستت می‌دارد و اگر طمع به مالش نداشته باش که بخواهی چیزی از آنها بگیری و اگر طمع نداشته باشی، محتاج پاداش آنها نمی‌شوی.

اگر می‌خواهی مالت زیاد باشد، زکات مالت را بده. خداوند فقیر و غنی را خلق کرده و حقوق فقرا در مال اغنیاست. اگر مردم زکات خود را طبق شرع پرداخت می‌کردند حتی یک فقیر هم وجود نداشت. خدا با این ثروتی که به تو داده، تو را امتحان می‌کند، پس اضافه مالت را به فقرای خویشان، اقوام و همسایه‌هایت بده، در این صورت مالت زیاد می‌شود.

اگر می‌خواهی که بدنت سالم باشد صدقه بده که صدقه دفع قضا و بلا می‌کند. اگر وضع مالیت خوب است، ماهی یک گوسفند قربانی کن، گوشت آن را به فقرای خویشان و همسایه‌هایت بده. چقدر آنها خوشحال می‌شوند و دعایت می‌کنند، یا به آنها پول بده و یا پول صدقه‌هایت را جمع کن و برای فقیر همسایه یا فامیلت بده و نگو که این پول صدقه است؛ بلکه بگو هدیه است، در این صورت مالت زیاد می‌شود.

اگر می‌خواهی عمر طولانی داشته باشی، صله رحم بکن. صله رحم هم انواعی دارد، اگر فقیر است به او برس و در پی رفع مشکلاتش باش، اگر پول نداری به او سر بزن و حالش را بپرس، اگر نمی‌توانی بروی با او تماس تلفنی بگیر و حالش را بپرس، در هر حال به یک نحوی صله رحم را انجام بده.

اگر می‌خواهی که با من محشور شوی زیاد سجده بکن و بر روی خاک سر بگذار. از نزدیک‌ترین حالات بنده به خدا حالت سجده است. اگر می‌خواهی با خدا راز و نیاز بکنی، سر به مهر بگذار و سجده کن. منتها درجه تواضع سر به سجده گذاشتن است، سر به سجده بگذار و حاجت‌هایت را از خدا بخواه.

شخصی محضر نبی اکرم (ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله از شما سوالی دارم.

حضرت فرمودند: هر سوالی داری بپرس.

عرض کرد: یا رسول الله بهشت را برای من ضمانت بکن.

حضرت فرمودند: بهشت را برای تو ضمانت می‌کنم؛ اما تو هم باید یک کاری بکنی. زیاد سجده بکن و سجده‌هایت را طولانی کن.

بنابراین به این اندازه سجده کردن اثر دارد.

در زمان پیامبر اکرم (ص) شخصی در حال نماز خواندن بود و با عجله سجده می‌کرد. حضرت فرمودند: مثل مرغی که سرش را به زمین می‌زند این مرد نیز سر به سجده می‌گذارد.

این دستورالعملی که نبی اکرم (ص) فرمودند برای همه ماست.

شخصی محضر نبی اکرم (ص) آمد و عرض کرد که من می‌خواهم از دوستان خدا باشم چه کاری باید انجام دهم؟ حضرت فرمودند آنچه را که خدا و پیغمبر دوست دارد، دوست داشته باش و آنچه را که خدا و پیغمبر دشمن می‌دارد، دشمن بدار؛ در این صورت خدا نیز دوستت می‌دارد.