زائران چه زمانی حاجی می‌شوند؟

به گزارش پایگاه خبری 598، سه روز آخر مناسک حج را ایام تشریق می نامند. حاجی ها پس از قربانی کردن در عید قربان که روز دهم ذی حجه است، در صحرای منا اقامت نموده و روزهای یازدهم و دوازددهم و بعضی‌ نیز روز سیزدهم به سنگسار شیطان در جمرات سه گانه مشغول می شوند. برخی مفسران می گویند منظور از ایام معدودات در آیه ۲۰۳ سوره بقره و ایام معلومات در آیه ۲۸ سوره حج همین ایام تشریق است.

برخی مفسران با استناد به برخی روایات می گویند منظور از ایام معلومات ۱۰ روز آغاز ذی حجه است و ایام معدودات، همان ایام تشریق است ولی برخی دیگر می گویند هر دو به ایام تشریق اشاره دارد و این روزها را گاهی همان سه روز گرفته اند و گاهی روز دهم، یعنی عید قربان را نیز بر آن افزوده اند و استناد این مفسران قسمت دوم آیه ۲۰۳ سوره بقره است که می فرماید «کسی که در دو روز مراسم، ذکر خدا را بجا آورد گناهی بر او نیست» و این آیه نشان می دهد که ایام تشریق بیش از سه روز نیست. زیرا تعجیل در آن، سبب می شود که یک روز از آن کاسته و تبدیل به دو روز شود ولی با توجه به اینکه در آیات سوره حج بعد از ذکر «ایام معلومات» مسأله قربانی آمده و می دانیم قربانی در روز دهم انجام می گیرد.

آنگونه که از واژه تشریق مشخص است، منظور روزهایی روشنی بخش است که روح و جان انسان در پرتو آن مراسم نورانی می شود. البته برخی علت نامگذاری تشریق را از آن جهت دانسته اند که در این ایام گوشت های قربانی را زیر نور آفتاب، خشک می کردند.

یکی از مهمترین اعمال زائران در این روزها رمی جمرات و سنگباران نمادین شیطان است. زائران در دهم ذی حجه و عید قربان به جمره عقبه سنگ می زنند و در روزهای یازدهم و دوازدهم به سوی هر یک از جمره اولی، وسطی و عقبه، هفت سنگ پرتاب می کنند.

جمره در لغت به معنای آتش برافروخته و گداخته و هم چنین به معنای ریگ می باشد و جمع آن جمار است. عرب به سنگریزه‌ها جمار می گوید و محل جمع شدن ریگ‌ها در منا را جمرات می گویند و به هر پشته ای از ریگ نیز جمره می گویند و از این جهت محل سنگریزه ها را در منا جمره گفته اند که با ریگ‌ها زده می شود و یا از این جهت که محل جمع شدن ریگ هایی است که به آن زده می شود.

تا قبل از حج سال ۱۳۸۳ هجری شمسی هر یک از جمرات به صورت ستون چهارگوش بود که از سنگ های بر روی هم چیده شده با ملاطی از سیمان ساخته شده و چهار طرفش باز بود، به جز جمره عقبه که در گذشته فقط یک طرف آن باز و آزاد بوده است. زیرا به کوه متصل می شد و در سال های اخیر که کوه برداشته شده، در جانب کوه، دیواری سیمانی، آن سمت را پوشانیده است ولی در موسم حج ۱۳۷۲ مشاهده شد که دیوار آن را برداشته اند و آن نیز شکلی چون دو ستون دیگر پیدا کرده است.

در حج سال ۱۳۸۳ تغییرات اساسی در جمرات ایجاد شد و طول هریک از جمرات به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرد، به گونه ای که امکان حضور هم زمان تعداد زیادی از حجاج در رمی جمرات فراهم شده و خطرات ناشی از حضور انبوه زائران را در این مکان کاهش داده است، ضمن آنکه دولت سعودی تصمیم دارد طبقات جمرات را به پنج طبقه افزایش دهد.

«رمی» به معنای انداختن چیزی و پرتاب کردن سنگ و انداختن تیر آمده است. امام صادق (ع) فرمود: علت رمی جمرات آن است که نزدیک آن محل، شیطان بر حضرت ابراهیم (ع) نمایان شد. جبرئیل به آن حضرت دستور داد که با آن هفت سنگریزه، شیطان را بزند و با هر سنگ تکبیر بگوید. او هم چنان کرد و سنت بر این جاری شد.

در برخی روایات، سابقه این عمل تا زمان حضرت آدم کشانده شده و برخی دیگر سابقه تاریخی آن را تا حضرت ابراهیم (ع) می رساند. در مورد حضرت ابراهیم (ع) نیز سخن به اختلاف است، پاره ای روایات آن را از تعالیم جبرئیل به ابراهیم هنگام آموزش مناسک حج می داند و پاره ای دیگر ظهور شیطان به ابراهیم و سنگ انداختن ابراهیم به او را آغاز پیدایش این عمل معرفی می کند.