شهرسازی و معماری ، مساله تمدنی

پایگاه خبری 598: مدل های مادی توانسته اند تا حدودی به نیازهای فردی واجتماعی انسان پاسخ دهند اما در پاسخ گویی به نیازهای فطری بشر مستاصل بوده اند. امروزه نحله های سکولاریسم و کانون قدرت وثروت به این نتیجه رسیده اند که ایدئولوژی نباید درعمل اجتماعی دخالت داشته باشد منظور آنان ازایدئولوژی چیزی نیست جز مکتب اسلام و آموزه های دینی،ایدئولوژی الهی قدرت ساماندهی رفتاراجتماعی را دارد و غرب ازاین قدرت هراس دارد. یکی از جلوه های تمدنی که محصول  ارزش ها و بینش های مکاتب بوده،شهر است.شهر محل بروز رفتارهای اجتماعی است. امروزه شهروندان که زیست شهری غربی را تجربه کرده اند،روحشان ازشعارها وجلوه های تمدن مادی اشباع شده ولذا شعارهایی که تادیروز از جذابیت زیادی برخوردار بود تنزل پیدا نموده ازاین رو همزمان با گام دوم انقلاب و با عبرت گیری از اشتباهات انجام شده در دهه های اخیر در حوزه شهرسازی باید به سمت نظام سازی عمران شهری حرکت کرد.در چند سال اخیر تلاش های علمی متعددی در حوزه شهرسازی ومعماری اسلامی انجام شده اما به دلایلی اثرگذاری این اقدامات بسیارکم بوده به گونه ای که واکنش سلبی آن بیش تر از  کنش ایجابی بوده است .مشکل اصلی در عمران شهری  بارویکرد اسلامی این است که درکنار تولید علم به عملیات و ارائه محصول نمی رسد. نظام مادی غرب بخوبی توانسته است مفاهیم،ساختار و محصول مور نظر را تولید کند.ازچالش های مهم درحوزه عمران شهری،عدم تبدیل مفاهیم کلی به مفاهیم عملیاتی درعرصه دینی است. به بیانی دیگر مادامی که مفاهیم نظری،امکان تبدیل به ضرایب کمی را پیدا نکنند،نمی توان از کارآمدی مدل سازی شهرسازی ومعماری دینی دفاع کرد.صرف بیان و تولید علم شهرسازی ومعماری اسلامی کافی نیست،اثبات کارآمدی آن در نظام مقایسه با الگوهای غربی جهت بسترسازی تمدن الهی لازم است.اگرکارآمدی نظام شهرسازی ومعماری درعرصه عینی اثبات نشود،انسان شهری مسلمان دغدغه مند نیز برای جریان دادن دستورات دین درنظام زیست شهری احساس وظیفه نخواهد کرد.برای امت اسلامی زیبنده نیست که دراعمال فردی به سان یک مسلمان معتقد عمل کند اما در رفتارهای اجتماعی الگوهای غرب را سرلوحه قرار دهد. به دلیل تفاوت اساسی دوران پیش از انقلاب با انقلاب اسلامی نمی توان از تناسبات و ساختار قبل انقلاب بهره جست و ضرورت طراحی تناسبات جدید رانادیده گرفت اگر چنین شود دوران فعلی به دوران رجعت به کژی های قبل از انقلاب تبدیل می شود. درحال حاضر  مع الاسف شاخصه هایی ازاین رجعت نامیمون را می توان در ساختار ها،قوانین شهرسازی ومعماری و در قالب طرح های توسعه شهری مانند طرح جامع وتفصیلی یافت.تولیدات علمی دربخش عمران شهراسلامی به ثمر نخواهد نشست مگر شاهد تغییرات در ساختار،قوانین و طرح ها باشیم. درمورد زیبایی شناسی جمعی در مقیاس بنا وفرا تک بنا نیز درحال نوعی دگردیسی هستیم که بیشتر متناسب بانظام سرمایه سالاری تناسب دارد.مسلمان شهروند طی سال های متمادی زیست شهر غربی را تجربه و زیبایی شناسی دینی ارائه نشده تا بتواند زیبایی شناسی در شهر اسلامی را درک کند،سیما ومنظر شهری فعلی نیز نتیجه نفوذ تفکر  و محصول  تمدن مادی است، علی رغم تاکید مقام معظم رهبری بر سیما ومنظرشهر،زیبایی شناسی مورد تایید نظام سرمایه داری در شهرها پیاده سازی و اجرا می شود.باتوجه به وضعیت موجود پاشنه آشیل برای ساخت نظام عمران شهری اسلامی خلا ساماندهی نظام فکری منسج و روزآمد و عدم داشتن نرم افزار لازم برای تبدیل شدن ایده به محصول است.شاخصه های کلی شهرسازی ومعماری اسلامی در سطح کلان،خرد و در حوزه های گرایش،بینش ودانش باید تبیین گردد تا بتوان با ارائه مدل گذار از رویکردهای لیبرالی به سمت نظام عمران شهری اسلامی برپایه تمدن دینی حرکت کرد.