گشایش فصلی نوین در مناسبات ایران با امارات

به گزارش پایگاه خبری 598،  ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ بود که حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به منظور انجام سفری کوتاه و برای شرکت در مراسم یادبود رئیس فقید امارات به این کشور سفر کرد و پس از این سفر در توئیتی نوشت که صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شده است. سعید خطیب‌زاده سخنگوی سابق دستگاه دیپلماسی همان روز در نشست خبری با خبرنگاران با اعلام این سفر درباره روی کار آمدن محمد بن زاید در امارات و رویکرد ایران و روابط بعد از جابه جایی در قدرت در امارات گفت: روابط ایران و امارات به عنوان دو همسایه فارغ از رفت و آمدها و اتفاق ناگوار در امارات یعنی از دست دادن رئیس این کشور و روی کار آمدن رئیس جدید، می‌تواند مسیر خودش را طی کند. فرصت‌ها و فضای جدیدی در روابط ایجاد شده و امیدواریم این فرصت ایجاد شده در روابط در دوران محمد بن زاید به مرحله جدیدی برسد.

پس از گذشت یک سال و یک ماه از آن سفر، حسین امیرعبداللهیان پنجشنبه اول تیر ماه ۱۴۰۲ در نخستین سفر رسمی دوجانبه حضوری یک روزه در امارات عربی متحده داشت، چهارمین مقصد سفرش به حاشیه جنوبی خلیج فارس. وی پیش از آن به قطر، عمان و کویت نیز سفر کرده بود. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در مدت حضورش در امارات با «محمد بن‌ زاید آل‌ نهیان» رئیس امارات متحده عربی و همچنین با «عبدالله بن زاید آل نهیان» همتای اماراتی دیدار و گفت‌وگو کرد.

امیرعبداللهیان چهارشنبه شب ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ پیش از عزیمت به سمت امارات و در کویت در توئیتر نوشت: پس از تکمیل گفت‌وگوها و پیگیری آخرین وضعیت مسائل دوجانبه، بین‌المللی و منطقه‌ای در قطر و عمان اکنون به کویت سفر کردم و سپس عازم امارات متحد عربی خواهم بود.همگرایی و حل چالش‌ها با مشارکت دسته‌جمعی کشورهای منطقه‌، مطلوب‌ترین مسیر برای تحقق پیشرفت ملت‌ها و تامین امنیت در خلیج‌ فارس است.

ناصر کنعانی سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم که امیرعبداللهیان را در سفر اخیرش به حاشیه خلیج فارس همراهی می‌کرد در توئیتی نوشته بود: منطقه شاهد پویایی مثبت از مسیر ارتباط و گفت‌وگوی بیشتر کشورها با یکدیگر است. سفر وزیر خارجه عربستان به ایران، از سرگیری فعالیت‌های سفارت‌های امارات و قطر و سفر منطقه‌ای دکتر امیرعبداللهیان به حوزه خلیج فارس، نوید بخش آینده‌ای روشن مبتنی بر همکاری سازنده کشورهای منطقه با یکدیگر است.

فیصل به فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی ۲۷ خرداد ماه ۱۴۰۲ سفری یک روزه به تهران داشت.

* در سفر اخیر امیرعبداللهیان به امارات چه گذشت؟

بامداد روز پنجشنبه اول تیر ماه نیز امیرعبداللهیان و هیأت همراه وارد فرودگاه ابوظبی شدند و مورد استقبال خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور دولت امارات قرار گرفتند. رایزنی‌های امیرعبداللهیان در ابوظبی پیش از ظهر روز پنجشنبه اول تیر ماه با دیدار با شیخ محمد بن زاید آل نهیان رئیس دولت امارات آغاز شد.

رئیس دولت امارات عربی متحده در دیدار امیرعبداللهیان ضمن اعلام آمادگی برای سفر به ایران، از آیت‌الله رئیسی برای سفر به این کشور دعوت کرد. طرفین ضمن ابراز خرسندی از روند گسترش روابط دو کشور، در خصوص هماهنگی، برنامه‌ریزی و اقدام مشترک برای ارتقای همکاری‌های دوجانبه بویژه در زمینه تجاری و اقتصادی توافق نظر داشتند.دو طرف همچنین درباره به کارگیری ابتکاراتی برای تقویت همکاری منطقه‌ای در چارچوب منافع مشترک کشورها و ملت‌های منطقه اتفاق نظر داشتند.

بعد از آن امیرعبداللهیان به همراه شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات و در خودروی وی راهی وزارت خارجه امارات شدند و بعد از امضای دفتر یادبود مذاکرات دو وزیر آغاز شد.رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در ضیافت ناهار همتای خود شرکت کرد. وزیر امور خارجه در دیدار همتای اماراتی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران محدودیتی برای گسترش روابط با امارات قائل نیست، درباره مسائل مربوط به ایرانیان مقیم این کشور گفت‌وگو کرد.

شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات عربی متحده نیز ضمن ابراز خرسندی از این دیدار، بر آمادگی وزارت خارجه کشورش برای کمک به پیشبرد روابط دوجانبه و تحقق نیات خوب رهبران دو کشور تأکید کرد.

در این دیدار ایده تشکیل کمیته‌های مشترک تخصصی برای آماده سازی اسناد لازم به منظور امضا در چارچوب دیدار روسای دو کشور و کمک به پیشبرد روابط دوجانبه بویژه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری مورد تاکید مشترک قرار گرفت.همچنین توافق شد تیم‌های مشترک دو کشور متون اسناد اولویت دار در حوزه همکاری‌های اقتصادی و تجاری را تدوین و تکمیل کرده و برای امضا در برنامه دیدار روسای دو کشور آماده کنند.

امیرعبداللهیان همچنین در جمع خبرنگاران درباره همکاری‌های منطقه‌ای تصریح کرد: «در خصوص همکاری‌های منطقه‌ای بین کشورهای حاشیه شمالی و جنوبی خلیج فارس، ایده تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری‌های منطقه‌ای مطرح شد و مورد استقبال یکایک این چهار کشور قرار گرفت. ما در شهریور ماه به ابتکار دبیرکل سازمان ملل اولین نشست وزرای خارجه همسایه هشت کشور را داریم، یعنی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به اضافه جمهوری اسلامی ایران و عراق».

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین به دبی رفت و از سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دبی بازدید کرد و در جریان مشکلات کارکنان این مجموعه قرار گرفت. وی در آخرین برنامه حضورش در امارات در باشگاه ایرانیان در دبی نیز حضور یافت و با روسا و مدیران نهادهای ایرانی مستقر در امارات دیدار و در جریان مشکلات آنها قرار گرفت.

* مناسبات ایران و امارات در دولت سیزدهم

پس از آنکه در دی ماه ۱۳۹۴ عربستان سعودی در پی حمله به سفارت و سرکنسولگری این کشور در ایران اقدام به قطع یک طرفه رابطه با ایران کرد، چند کشور نیز به تبع عربستان اقدام به قطع رابطه یا تقلیل در سطح روابط با جمهوری اسلامی ایران کردند. در این میان امارات عربی متحده به کاهش سطح روابط اقدام کرد و سفیر خود را به ابوظبی بازگرداند و سطح روابط دیپلماتیک را به سطح کاردار تقلیل داد. در همان زمان نیز ایران اقدام به بازگرداندن محمدرضا فیاض سفیر خود از امارات کرد - البته ماموریت سفیر ایران در اوایل بهمن به پایان می‌رسید- و در این مدت مناسبات دو کشور در سطح کاردار ادامه یافت. تعداد دیپلمات‌های ایرانی حاضر در دبی و ابوظبی نیز به ۱۵ نفر کاهش یافت و مقرر شد ۸ نفر در سرکنسولگری دبی و ۷ نفر در سفارت ایران در ابوظبی به فعالیت خود ادامه دهند.

پس از آنکه آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد، امارات عربی متحده اقدام به اعزام فرستاده ویژه برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید ایران کرد. آیت‌الله رئیسی ۱۵ مرداد ماه ۱۴۰۰ در دیدار این مقام اماراتی گفت: برای تسریع در روند توسعه روابط، مناسب است سازوکار مشترکی ایجاد شود تا ظرفیت‌ها و راه‌های تحکیم مناسبات و همکاری‌های دو کشور را در زمینه‌های مختلف عملیاتی کند. جمهوری اسلامی ایران دوست واقعی و صادقی برای امارات و سایر کشورهای منطقه است. نسبت به مردم امارات احساس علاقه قلبی داریم و ارتباط نزدیک دو دولت می‌تواند زمینه ساز برقراری روابط برادرانه و همکاری‌های نزدیک‌تر بین دو ملت باشد.

ششم شهریور ماه ۱۴۰۰ حسین امیرعبداللهیان در سفر به عراق برای شرکت در نشست بغداد یک با «شیخ محمد بن راشد آل مکتوم» نخست وزیر امارات و حاکم دبی گفت‌وگویی کوتاه داشت و نخست وزیر امارات هم در توئیتی در این خصوص نوشت: «امروز در حاشیه نشست همکاری بغداد، با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جدید ایران دیدار کردم. برای وی در مسؤولیت جدیدش در توسعه روابط مثبت با کشورهای همجوار و تقویت روابط بر اساس حکمت و منافع ملت‌ها، آرزوی موفقیت می‌کنم و درود همیشگی بر مردم ایران که همسایه و دوست هستند».

دو روز بعد حسین امیرعبداللهیان در هشتم شهریور ماه ۱۴۰۰ در گفت‌وگویی تلویزیونی عنوان کرد: امارات برای مراسم تحلیف آقای رئیسی سه نفر از وزرای خود را به کشور ما اعزام کرد، ملاقات خیلی خوبی با رئیس جمهور داشتند و گفت‌وگوهای سازنده و رو به جلو برای توسعه همه جانبه همکاری‌های دو کشور را داشتیم، فرصتی بود تا در حاشیه اجلاس بغداد با آقای شیخ محمد بن راشد گفت‌وگوهایی را داشته باشم و ایشان به گرمی از ایده‌های ما و توسعه همکاری‌ها و این‌که در حوزه تجاری و اقتصادی دو طرف از ظرفیت‌های موجود استفاده کنند، استقبال کرد. یکی دو ساعت بعد از ملاقات توئیت مثبتی را در این رابطه داشت. (اینجا بخوانید)

۱۸ شهریور ۱۴۰۰ نیز نخستین تماس تلفنی وزرای خارجه برقرار شد و عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات عربی متحده در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان بر تقویت مناسبات دوجانبه تأکید کرد. وی ضمن تبریک به مناسبت انتصاب امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه، بر روابط خوب دو کشور همسایه تأکید کرد. ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ هم خبرگزاری رسمی امارات گزارش داد که «خلیفه بن زاید آل نهیان» رئیس این کشور پیامی از رئیس‌جمهور ایران دریافت کرده که در آن درباره توسعه روابط دو کشور به‌ویژه در زمینه اقتصادی ابراز امیداوری شده است.

۲۰ آبان ۱۴۰۰ نیز وزیر امور خارجه امارات در گفت‌وگوی تلفنی با همتای ایرانی از وی برای سفر به این کشور دعوت کرد و گفت که تلاش برای رفع مشکلات در تبادلات تجاری دو کشور در جریان است.

اول آذر ماه ۱۴۰۰ نیز سعید خطیب‌زاده سخنگوی سابق وزارت امور خارجه درباره سفر یک هیأت اماراتی به تهران خاطرنشان کرد: روابط ایران و امارات عربی متحده به رغم برخی پرونده‌های اختلافی در سطح سیاسی و منطقه‌ای، با فهم مشترک و سیاست حسن همسایگی در مسیر خوبی است. روابط تجاری و اقتصادی به سطح قابل توجه و بی سابقه‌ای در چند ماه اخیر رسیده است. طبیعی است این روابط خوب اقتصادی، تجاری، سیاسی و دیپلماتیک، رفت و آمدهای دیپلماتیک را هم لازم و ضروری می‌کند و اینها در دست انجام و طراحی است.

بعد از آن علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه به امارات سفر کرد. علی باقری سوم آذر ماه ۱۴۰۰ در امارات عربی متحده با انور قرقاش دیدار و گفت‌وگو کرد و در توئیتی در این باره نوشت: در ادامه سفر به کشورهای منطقه، امروز در دبی، در نشست دوستانه و صمیمانه‌ با دکتر انور قرقاش مشاور عالی سیاست خارجی جناب شیخ خلیفه بن زاید رئیس کشور امارات و خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات توافق کردیم تا صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود.

هشتم آذر ماه سال ۱۴۰۰ نیز امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با همتای اماراتی از وی برای سفر به تهران دعوت و بر مشورت مستمر دو کشور تأکید کرد. وزیر امور خارجه روابط دوجانبه ایران با امارات رو به گسترش خواند و افزود: دولت جدید جمهوری اسلامی ایران مصمم است با دوستان و همسایگان به مشورت‌ و همکاری‌های مؤثر خود ادامه دهد.

چندی بعد هم مشاور امنیت ملی امارات به تهران سفر کرد. «شیخ طحنون بن زاید» مشاور امنیت ملی امارات ۱۵ آذر ماه به دعوت رسمی علی شمخانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی به تهران آمد. همان روز نیز سعید خطیب‌زاده درباره این سفر و روابط دو کشور گفت: در حوزه روابط اقتصادی و تجاری با امارات سطح همکاری‌های بسیار جدی را داریم و یکی از ممتازترین روابط تجاری و اقتصادی باشد. ایرانیان و شرکت‌های ایرانی در این کشور فعالند و به رغم مشکلات سیاسی و دیپلماتیک توانستیم این بلوغ را در روابط نشان دهیم که سعی کنیم روابط مردمی و در ابعاد مختلف کمترین آسیب را ببیند. سفر علی باقری هم حاکی از این اهمیت برای ارتقای روابط به سطح جدیدی بود. سفر مشاور امنیت ملی امارات نیز در همین چارچوب است و موضوعات قابل توجهی را برای گفت‌وگو داریم که در این سفر برخی از آنها گفت‌وگو خواهد شد.

علی شمخانی در دیدار با همتای اماراتی ابراز امیدواری کرد این سفر سرآغاز دور جدیدی از روابط فیمابین و بسترساز تحکیم و گسترش همه جانبه مناسبات بین دو کشور باشد و این مقام اماراتی هم ایران را کشوری بزرگ و قدرتمند در منطقه دارای موقعیت منحصر به فرد ژئوپولیتیکی و شاهراه ارتباط شرق و غرب جهان خواند و افزود: توسعه روابط گرم و برادرانه بین امارات و ایران جزو اولویت‌های امارات است.

این مقام اماراتی همچنین به دیدار آیت‌الله رئیسی رفت و در این دیدار گفت: «ما فرزندان این منطقه هستیم و یک سرنوشت داریم؛ لذا توسعه روابط دو کشور در دستورکار ما قرار دارد. آماده توسعه همکاری‌ها هستیم و امیدواریم با سفر آیت الله رئیسی به امارات فصل تازه‌ای از روابط دو کشور آغاز شود.» در این دیدار مشاور امنیت ملی امارات دعوت رسمی رئیس امارات را برای سفر آیت الله رئیسی به این کشور به اطلاع رئیس جمهور رساند.

امیرعبداللهیان هم همان روز (۱۵ آذر ۱۴۰۰) در نشست خبری مشترک با فیصل المقداد همتای سوری درباره سفر مشاور امنیت ملی امارات به تهران بیان کرد:‌ اولویت سیاست خارجی دولت سیزدهم کار و توسعه همکاری‌ با کشورهای همسایه است. در مراسم تحلیف آقای رئیسی، هیأت عالیرتبه‌ای از امارات حضور یافت و در دیدار آن هیأت با رئیس جمهور توافق شد که همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین دو کشور توسعه یابد و در سایر زمینه‌ها به مصداق روابط همسایگی، همکاری‌ها را توسعه دهیم. رفت و آمدهای مقامات دو کشور به تهران و ابوظبی در همین چارچوب است و امیدواریم در روزهای آینده شاهد توسعه هر چه بیشتر مناسبات در حوزه همسایگان از جمله با امارات باشیم.

این سفر واکنش «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا را به همراه داشت و گفت:‌ «از تحرکات دیپلماتیک که به کاهش تنش‌ها منجر شود، حمایت می‌کنیم. ما به دیپلماسی باور داریم، ما به گفت‌وگو باور داریم. ما به دیپلماسی و گفت‌وگویی که هدف آن کاهش تنش‌هاست باور داریم».

امیرعبداللهیان هشتم آذر ماه ۱۴۰۰ نیز در گفت‌وگوی تلفنی با همتای اماراتی از وی برای سفر به تهران دعوت و بر مشورت مستمر دو کشور تأکید کرد.

۲۵ دی ماه ۱۴۰۰ ساینس مانیتور در تحلیلی در خصوص بهبود روابط ایران با کشورهای عرب حاشیه جنوب خلیج فارس نوشت: برای ایران، فرصت‌های مالی و اقتصادی تعامل با کشورهای عرب خلیج فارس بی نظیر است. دبی یک مرکز صادراتی مهم برای ایران و در بحبوحه تحریم‌های مالی و تجاری، راه حیاتی برای اقتصاد جهانی است. امارات متحده عربی در حال حاضر با ۱۶ میلیارد دلار تجارت در سال ۲۰۲۱ دومین شریک تجاری ایران است که پیش بینی می‌شود این رقم در سال جاری به ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار برسد. «عبدالخالق عبدالله» تحلیلگر امور سیاسی اماراتی در این زمینه معتقد است که امارات و کشورهای حوزه خلیج فارس می‌توانند چیزهای زیادی به ایران ارائه دهند. وی گفت: «ما می‌توانیم تجارت را افزایش دهیم، می‌توانیم محدودیت‌های مالی را کاهش دهیم، می‌توانیم کالاهایی را که ایران به شدت به آن‌ها نیاز دارد مبادله کنیم.»

در سال ۱۴۰۱ نیز رایزنی‌های تلفنی وزرای خارجه همچنان ادامه داشت و دو وزیر در حاشیه نشست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با هم دیدار و گفت‌وگو کردند.

بیستم فروردین ۱۴۰۱ امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با همتای اماراتی فعال شدن کمیته‌های روابط دوجانبه در موضوعات مورد توافق و تبادل هیأت‌ها را در تقویت و بسط مناسبات دوجانبه موثر خواند و افزود: هیچ محدودیتی برای توسعه همه جانبه مناسبات وجود ندارد. وزیر خارجه امارات نیز ابراز امیدواری کرد روابط ریشه دار دو کشور در سال جدید بیش از پیش گسترش یابد و با اشاره به منافع مشترک دو کشور در توسعه روابط فیمابین در عرصه‌های مختلف، خواهان بررسی فرصت‌های همکاری مشترک شد. وزیر امور خارجه امارات همچنین تاکید کرد: امارات به هیچ طرفی اجازه اقدامات خرابکارانه یا تحریک آمیز از خاک خود بر علیه کشورهای همسایه امارات را نخواهد داد.

وزیر امور خارجه ایران ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ هم با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات تلفنی گفت‌وگو کرد. امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو با اشاره به اولویت همسایگان در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بر افزایش دیدار و رایزنی‌های دوجانبه بین مقامات دو کشور تأکید و آن را زمینه ساز توسعه و گسترش مناسبات بین دو کشور ارزیابی کرد. وزیر امور خارجه امارات نیز با اشاره به منافع مشترک دو کشور در توسعه روابط فیمابین، از رایزنی‌های منظم مقامات ایرانی و اماراتی استقبال و تأکید کرد: امارات عربی متحده به هیچ طرفی اجازه اقدامات مخرب از خاک خود بر علیه کشورهای همسایه امارات را نخواهد داد و امنیت همسایگان را همیشه مدنظر خواهد داشت.

امیرعبداللهیان ۱۳ بهمن ماه ۱۴۰۰ هم در گفت‌وگوی تلفنی همتای اماراتی، حضور رژیم صهیونیستی در منطقه را تهدیدی برای همه کشورها و منطقه خواند و با اشاره به بحران یمن گفت: تداوم جنگ و گسترش درگیری ها و منازعات به نفع هیچ یک از طرف ها و منطقه نیست. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هشتم آذر ماه هم در گفت‌وگوی تلفنی با همتای اماراتی از وی برای سفر به تهران دعوت و بر مشورت مستمر دو کشور تأکید کرده بود.

تیر ماه ۱۴۰۱ هم در پی وقوع زمین لرزه در استان هرمزگان، شیخ «محمد بن زاید آل نهیان»، رئیس دولت امارات نیز با ارسال پیامی به آیت الله رئیسی تسلیت گفت. «محمد بن راشد آل مکتوم» نائب رئیس امارات، نخست وزیر و حاکم دبی نیز پیام تسلیت خود را به رئیس جمهور ایران ارسال کرد.

دو وزیر خارجه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک هم دیدار کردند. وزیر امور خارجه امارات عربی متحده سوم مهر ۱۴۰۱ در دیدار با امیرعبداللهیان در نیویورک ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک به ایران سفر کند. وی بر آمادگی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری و همچنین برگزاری نشست‌ شورای بازرگانان دو کشور و حضور هیأت‌های ایرانی در نشست‌های منطقه‌ای از جمله کنفرانس انرژی‌های تجدیدپذیر به میزبانی ابوظبی تأکید کرد.

وزرای خارجه ایران و امارات عربی متحده دوم آذر ماه ۱۴۰۱ تلفنی گفت‌وگو کردند و امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو اعلام کرد: توسعه و گسترش روابط با کشورهای همسایه، از جمله با امارات مورد توجه ماست. وزیر امور خارجه آمادگی ایران را برای برگزاری نشست مشترک تجار و بازرگانان ایران و امارات اعلام کرد. وزیر امور خارجه امارات نیز روابط پایدار و پویا بین دو کشور را خواستار شد و برای برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک و کمیته تجار و بازرگانان ایران و امارات و گسترش مناسبات دوجانبه اعلام آمادگی کرد.

۳۰ تیر ماه ۱۴۰۱ حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی تلویزیونی اعلام کرد: «امارات تصمیم گرفته است تا سفیر به تهران اعزام کند و بزودی سفیر این کشور وارد تهران می‌شود.»

وزارت خارجه امارات هم ۳۰ مرداد ماه ۱۴۰۱ اعلام کرد که بنا به توافق پیشین بین این کشور و ایران، «سیف محمد الزعابی» به عنوان سفیر امارات به ایران باز می‌گردد. در این بیانیه، آمده بود که در چارچوب تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران و در راستای ارتقای سطح نمایندگی‌های دیپلماتیک دو کشور در سطح سفیر و تماس تلفنی که در تاریخ ۲۶ جولای (چهار مرداد) بین شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت، «سیف محمد الذعابی» سفیر امارات عربی متحده به تهران باز می‌گردد و در این سفارتخانه مستقر خواهد شد.

حسین امیرعبداللهیان و «شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان» وزیر امور خارجه امارات دهم شهریور ماه ۱۴۰۱ در خصوص مهم‌ترین موضوعات مورد اهتمام دو کشور و نیز آخرین تحولات مذاکره برای رفع تحریم‌ها گفت‌وگو و تبادل نظر کردند. وزیر امور خارجه با ابراز خرسندی از توسعه مناسبات رو به رشد دو کشور، حل و فصل برخی مشکلات کنسولی مربوط به ایرانیان در امارات از جمله مدارس ایرانی در آن کشور را خواستار شد. وزیر خارجه امارات همچنین سلام‌های گرم شیخ محمد بن زاید، رئیس دولت امارات را به مقام معظم رهبری و رئیس جمهور کشورمان ابلاغ و ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک به ایران سفر کند.

بالاخره امارات شهریور ماه ۱۴۰۱ «سیف الزعابی» سفیر خود در جمهوری اسلامی ایران را به تهران بازگرداند و وی شهریور ماه ۱۴۰۱ برای ازسرگیری حضور در محل ماموریت به تهران بازگشت و ۲۲ شهریور ماه با حضور در محل وزارت امور خارجه با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد.

سفیر امارات ۱۳ دی ماه ۱۴۰۱ نیز با امیرعبداللهیان دیدار و پیام کتبی عبدالله بن زاید وزیر خارجه این کشور را به وزیر امور خارجه ایران تسلیم کرد.

اخیرا و پیش از سفر تیر ماه سالجاری امیرعبداللهیان به امارات، «رضا عامری» سفیر جدید ایران در ابوظبی در محل ماموریتش مستقر شد و ۲۶ خرداد ماه رونوشت استوارنامه خود را تقدیم «خالد عبدالله بالهول» معاون وزیر امور خارجه امارات کرد. امیرعبداللهیان پیش از عزیمت عامری با اشاره به اهمیت روابط جمهوری اسلامی ایران و امارات عربی متحده، بر ضرورت‌ تلاش جهت گسترش بیش از پیش مناسبات با این کشور در تمام زمینه‌ها تأکید کرد. وزیر امور خارجه با تأکید بر تحکیم روابط با همسایگان، لزوم توجه ویژه به امور ایرانیان مقیم امارات را یادآور شد.

*سفر شمخانی به امارات

۲۵ اسفند ۱۴۰۱ و حدود یک هفته پس از توافق ایران و عربستان سعودی در پکن برای از سرگیری مناسبات دیپلماتیک، علی شمخانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در رأس هیأتی سفری یک روزه به امارات داشت. سفری در پاسخ به سفر قبلی همتای اماراتی. وی در مدت یک روز حضورش در امارات با «محمد بن‌ زاید آل‌ نهیان» رئیس امارات، همتای اماراتی و امیر دبی دیدار و گفت‌وگو کرد. رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات و دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل خلیج فارس شمخانی را در این سفر همراهی کردند.

علی شمخانی صبح پنجشنبه در بدو ورود به ابوظبی با «محمد بن‌ زاید آل‌ نهیان» رئیس امارات متحده عربی دیدار و گفت‌وگو کرد. «شیخ محمد بن‌ زاید آل نهیان» ضمن ابراز خرسندی از سفر شمخانی و تبریک توافق بین ایران و عربستان ابراز امیدواری کرد در این سفر صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود. وی گفت: امارات بسیار علاقه‌مند است و آمادگی دارد با رفع برخی سوء تفاهم‌ها بین دو کشور، روابط و مناسبات دوجانبه را در همه حوزه‌ها به بالاترین سطح ارتقاء دهد.

سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در آن زمان درباره سفر شمخانی گفت: در امتداد سیاست دولت سیزدهم در تقویت و تحکیم ارتباط و پیوندهای همسایگی، دبیر شورای عالی امنیت ملی با دستور و تدبیر رئیس جمهور مأموریت یافت با سفر به امارات متحده عربی برنامه هم‌افزایی منطقه‌ای را دنبال کند.این سفر بعد از مأموریت پکن به عنوان نماینده رئیس‌ جمهور و با همراهی دستگاه دیپلماسی کشور به سایر کشورهای منطقه ادامه خواهد داشت. تحکیم مناسبات همسایگان و بسط همکاری‌های راهبردی با همکاری و درک تهدیدها و منافع مشترک تحقق می‌یابد.

شمخانی بعدازظهر پنج‌شنبه ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۱ مورد استقبال «شیخ محمد بن‌ راشد آل‌مکتوم» معاون رئیس دولت، نخست‌وزیر و امیر دبی قرار گرفت.در این دیدار که در کاخ زعبیل دبی برگزار شد، شمخانی با تأکید بر تسریع توافقات قبلی برای رفع موانع همکاری دوجانبه گفت: جمهوری اسلامی‌ ایران مجدانه به دنبال تقویت همکاری مستمر و سازنده با همسایگان است و مجموعه ظرفیت‌های خود را در این خصوص به‌کار گرفته است. شمخانی امارات و شیخ‌ نشین دبی را از جمله بازیگران موثر در تحولات اقتصادی و تجاری منطقه خواند و گفت: دولت سیزدهم با اتخاذ راهبرد همسایه‌محوری مصمم به عبور از موانع تصنعی و تحمیلی است که در مسیر توسعه روابط کشورهای منطقه ایجاد شده است.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اراده جدی رهبران دو کشور برای ایجاد فرصت‌های جدید در روابط دو جانبه بیان کرد: گفت‌وگوهای انجام شده در این سفر با مقامات عالی سیاسی، اقتصادی، بانکی و امنیتی امارات، چشم انداز بسیار روشنی را در زمینه ایجاد جهش در روابط دو جانبه و چند جانبه نوید می‌دهد.

شیخ محمد بن‌راشد آل‌مکتوم نیز در این دیدار ضمن تبریک توافق حاصل شده بین ایران و عربستان، گفت که کشورش تمام ظرفیت‌های خود را در راستای کمک به اجرایی‌سازی این توافق به‌ خدمت خواهد گرفت. وی با بیان اینکه ارتقای مناسبات دوجانبه و راهبردی با ایران همواره برای امارات بسیار مهم و مغتنم بوده، نسبت به حل مشکلات اتباع و نهادهای ایرانی مستقر در دبی قول مساعد داد و بر عدم اجازه امارات به تلاش بیگانگان برای تخریب روابط دوجانبه با ایران تأکید کرد و افزود: سیاست قطعی ما این است که به هیچ کشور یا بازیگر ثالثی اجازه ندهیم بین دو کشور تفرقه‌افکنی کرده یا از جغرافیای امارات علیه ایران استفاده کند.

در این دیدار «شیخ مکتوم بن‌ محمد بن‌ راشد آل‌مکتوم» معاون حاکم دبی و وزیر دارایی، «انور بن‌ محمد قرقاش» مشاور دیپلماتیک رئیس دولت امارات و «طلال حمید بلحول الفلاسی» مدیرکل آژانس امنیت دولتی دبی نیز حضور داشتند. در سفر رسمی یک روزه شمخانی به امارات، علاوه بر دیدارهای دبیر شورای عالی امنیت ملی با مقامات اماراتی، نشست‌های جداگانه کارشناسی بین مسؤولان ایرانی با همتایان اماراتی در موضوعات اقتصادی، بانکی و امنیتی برگزار شد.

شمخانی همچنین ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ در دیدار با «شیخ طحنون بن‌ زاید» مشاور امنیت ملی امارات، این سفر را آغازی معنادار برای وارد شدن دو کشور به مرحله‌ای جدید از مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی خواند و همه کشورهای منطقه را هم سرنوشت و اعضای یک خانواده بزرگ عنوان کرد و گفت: اختلافات خانوادگی باید با گفت‌وگو، حسن نیت و مدارا حل و فصل شود تا همه بتوانیم در فرآیندی مبتنی بر مشارکت دسته جمعی، به سمت ایجاد منطقه‌ای قوی و توسعه یافته حرکت کنیم.شیخ طحنون بن‌ زاید در این دیدار با بیان اینکه همکاری و مودت با کشور بزرگ و قدرتمند ایران برای امارات متحده بسیار مهم و مغتنم است، توافق اخیر جمهوری‌ اسلامی‌ ایران و عربستان سعودی را تبریک گفت و افزود: این توافق نقش سازنده‌ای در گسترش صلح، ثبات و امنیت پایدار و بومی در منطقه دارد.

شیخ طحنون بن‌ زاید با اشاره به سفر خود به تهران بر ضرورت فعال سازی توافقات حاصل شده و همچنین تسریع در فرآیند مبادله ظرفیت‌های اقتصادی بین دو کشور در حوزه‌های بانکی، ترانزیتی، انرژی، حمل و نقل، بهداشت و درمان و سرمایه‌گذاری تأکید و ابراز امیدواری کرد که سفر شمخانی به ابوظبی به نقطه عطفی در روابط دو کشور تبدیل و به تسریع در ارتقای هر چه بیشتر همکارهای دو کشور منجر شود.

* مراودات در ۱۴۰۲

در سالجاری نیز مراودات بین دو کشور برقرار بود. وزیر خارجه امارات عربی متحده اول فروردین ماه ۱۴۰۲ و در پی توافق اخیر ایران و عربستان در پکن برای ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک، در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان تحول در روابط عربستان و ایران را مثبت و به سود منطقه خوانده و از همتای ایرانی برای سفر به امارات دعوت کرده بود.

حسین امیرعبداللهیان و شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات عربی متحده دوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ هم تلفنی گفت‌وگو کرده بودند. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در آن گفت‌وگو به همتای اماراتی گفت که هیچ محدودیتی برای توسعه همه جانبه مناسبات وجود ندارد.

روز سه‌شنبه نهم خرداد ماه ۱۴۰۲ نیز خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور دولت امارات عربی متحده با امیرعبداللهیان در تهران دیدار کرد و وزیر امور خارجه با اشاره به سیاست همسایگی دولت سیزدهم در توسعه روابط با همسایگان از امارات به عنوان شریک تجاری مورد اعتماد یاد کرد و افزود: روابط دو کشور در دو سطح دولتی و بخش خصوصی توسعه می‌یابد. خلیفه شاهین المرر نیز در این دیدار بر عزم امارات برای توسعه مناسبات با جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد.

حسین امیرعبداللهیان ۱۲ خرداد ماه در حاشیه اجلاس وزرای امور خارجه دوستان بریکس در کیپ تاون آفریقای جنوبی با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات عربی متحده دیدار و گفت‌وگو کرد. موضوعات مورد علاقه دوجانبه و منطقه‌ای از جمله مباحث مورد گفت‌وگو در این دیدار بود. وزیر خارجه امارات عربی متحده در دیدار با امیرعبداللهیان در کیپ تاون بر گسترش روابط تجاری و اقتصادی با ایران تأکید کرد و گفت: آماده همکاری متقابل برای گسترش بیش از پیش روابط دوجانبه هستیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سفر اخیر شیخ خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور دولت امارات به تهران و توافق در خصوص برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور، بر اهمیت برگزاری این اجلاس در آینده نزدیک با هدف تقویت روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه تأکید کرد و افزود: لازم است با تلاش و همکاری مشترک، روابط دوجانبه را در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری ارتقاء بخشیم.

وزیر خارجه امارات با اشاره به برگزاری نشستی بین‌المللی به میزبانی امارات در سطح روسای کشورها در خصوص تغییرات آب و هوایی گفت: از آقای رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران برای مشارکت در این نشست دعوت خواهیم کرد و این‌ نشست فرصت مناسبی برای گفت‌وگو و تبادل نظر در زمینه انرژی‌های نو و پاکیزه خواهد بود. وزیر خارجه امارات از اهتمام ویژه وزیر امور خارجه ایران نسبت به روابط دوجانبه قدردانی کرد و ضمن تشکر از دعوت به عمل آمده از وی به منظور سفر به تهران گفت: به طور متقابل همواره به شما در امارات خوشامد می‌گوییم و آماده همکاری متقابل برای گسترش بیش از پیش روابط دوجانبه هستیم.

پس از آن بود که علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه به امارات سفر کرد. باقری ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ در سفر به امارات عربی متحده با «انور قرقاش»، مشاور دیپلماتیک رئیس کشور امارات و «خلیفه شاهین المرر» وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات دیدار و گفت‌وگو کرد. دو مقام عالیرتبه اماراتی بر عزم دولت این کشور برای ارتقای همه‌جانبه روابط با جمهوری اسلامی ایران تأکید کردند و تعمیق روابط اقتصادی را اولویت مناسبات دوجانبه دانستند. در این سفر معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران در دیدار با دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در ابوظبی و دبی، رمز پایداری روابط ایران و امارات در دوره جدید را تحکیم اعتماد متقابل سیاسی بین دو کشور خواند.معاون سیاسی وزارت امور خارجه با تاکید بر کارآمدی سیاست همسایگی، اظهار داشت: پل دوستی و برادری که به همت کشورهای جنوب و شمال خلیج فارس در پرتو اراده سیاسی این کشورها ایجاد شده، چشم‌انداز روشنی از ثبات و توسعه را برای مردم منطقه پدیدار کرده است.

البته علی باقری در امارات نشستی نیز با نمایندگان سه کشور اروپایی عضو برجام داشت. وی در این خصوص در توئیتی نوشت: در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل با هم گفت‌وگو کردیم.

در این میان، «شهرام ایرانی» فرمانده نیروی دریایی ارتش هم اخیرا اعلام کرد که بزودی ائتلاف مشترک نیروی دریایی ایران با کشورهایی چون عربستان، امارات، قطر، بحرین و عراق شکل خواهد گرفت. در این خصوص شبکه المیادین در گزارشی نوشت: «اقدام ایران در اعلام تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی با وجود محاصره تحمیلی غرب به منزله یک برگ برنده برای ایران محسوب می‌شود. به ویژه پس از گام‌های اخیر تهران در روند صنایع نظامی و رونمایی از نسل‌های جدیدی از پهپادها و موشک‌های نقطه‌زن، از جمله موشک‌های خیبر و فتاح. موشکی که نخستین موشک بالستیک مافوق صوتی بومی ایران به شمار می‌رود و برد آن به ۱۴۰۰ کیلومتر می‌رسد و بیانگر توان بازدارندگی بی سابقه ایران در منطقه است».

البته یک مقام ارشد نظامی آمریکا به سخنان فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران درباره احتمال تشکیل ائتلاف با کشورهای منطقه واکنش نشان داد. «تیم هاوکینس» سخنگوی ناوگان پنجم دریایی آمریکا با ادبیاتی ضد ایرانی اعلام کرد که ادعای ایران مبنی بر اینکه به زودی با عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج فارس ائتلاف دریایی ایجاد خواهد کرد، «عقل» را به چالش می‌کشد.

امیرعبداللهیان در سفری که به حاشیه خلیج فارس داشت پیشنهاد تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری بین هشت کشور حوزه خلیج فارس را مطرح کرد. در همین ارتباط ناصر کنعانی سخنگوی دستگاه دیپلماسی روز دوشنبه پنجم تیر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در این باره گفت: حوزه خلیج فارس را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران منطقه بسیار مهم و حائز اهمیت راهبردی می‌دانیم و در چارچوب سیاست همسایگی ایران کشورهای حوزه خلیج فارس جایگاه ویژه برای ما دارند. امنیت مقوله به هم پیوسته است. در همین چارچوب شاهد سفر رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به چهار کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس بودیم. گفت‌وگوهای بسیار خوبی انجام شد، هم در حوزه روابط دوجانبه و هم در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای که از مهمترین آنها در حوزه منطقه‌ای، ارائه و اعلام ابتکار مبتنی بر تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری بین هشت کشور حوزه خلیج فارس بود.رویکرد اساسی ایران که در چارچوب این ابتکار اعلام شده این است که امنیت برای کشورهای منطقه در چارچوب همکاری دسته جمعی به دست می‌آید و اینکه حضور بیگانگان در منطقه هیچگاه کمک کننده نبوده و اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس می‌توانند در همکاری مشترک امنیت مشترک را تامین کنند و اینکه ایجاد ثبات و آرامش مقدمه توسعه و شکوفایی در منطقه است و امنیت مشترک و همکاری‌های مشترک چندجانبه می‌تواند زمینه ساز همکاری‌های مشترک باشد.

وی افزود: هدف اصلی ابتکار ایران، ایجاد صلح و امنیت پایدار در منطقه است که آن را برای رفاه و توسعه همه جانبه ملت‌های منطقه ضروری می‌دانیم. در فضای مثبتی که در منطقه شاهدیم شاهد استقبال کلی کشورهای طرف مذاکره در این سفر بودیم. وزیر خارجه هم اعلام کرد دبیرکل سازمان ملل ابتکار برگزاری نشست وزرای خارجه هشت کشور حوزه خلیج فارس را در سپتامبر در نیویورک مطرح کرده است که ایران از این ایده استقبال کرده است و در چارچوب سیاست همسایه محور ایران، در این سفر ایده تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری مطرح و استقبال خوبی از سوی کشورهای طرف گفت‌وگو انجام شد. جزییات این ایده در فاصله زمانی آینده در اختیار کشورهای ساحلی قرار خواهد گرفت و گفت‌وگوها در سطوح مختلف ادامه می‌یابد.به ثبات در منطقه خلیج فارس ایمان داریم و ایران بر ضرورت حفظ امنیت در منطقه تأکید داشته و این را زمینه ساز توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری می‌داند و این موضوع را با جدیت با طرف‌های مقابل دنبال خواهیم کرد.

منبع: فارس