چه نسبتی بین تدوین کنندگان برنامه‌ دولت‌های قبل با دولت سیزدهم است؟ آیا کسانی که مسبب وضع موجود هستند اجازه نقش آفرینی در برنامه هفتم را هم پیدا کرده اند؟

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، نامه شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور به رئیس جمهور در خصوص خطر تبدیل شدن برنامه هفتم توسعه به یک اقدام نمایشی منتشر شد. در این نامه آمده است:

بسمه تعالی

رئیس جمهور محترم حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر رئیسی

سلام علیکم

همانطور که مطلع هستید، مبتنی بر بیان و ابلاغ رهبر عزیز انقلاب اسلامی در موعد 22/07/1397 مبنی بر اداره کشور بر اساس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از ابتدای قرن پانزده و با توجه به آنکه برنامه هفتم اولین برنامه گام دوم انقلاب اسلامی در آغاز قرن پانزده می باشد نکاتی را یادآور می شویم، نکاتی که ناشی از نگرانی سرنوشت برنامه هفتم مانند سایر برنامه های توسعه کشور است:

1. سازوکار تدوین برنامه های توسعه در کشور ما همواره دچار چالش های جدی بوده است. برنامه ششم توسعه که یک سال است به پایان رسیده، به شیوه ای تاسف بار مورد تصویب قرار گرفت. در شرایطی که دولــت با نحـوه تدوین و تصویب برنامه ششم مخالف بود، دست آخر مجلس شورای اسلامی مجبور به تدوین و تصویـــب آن شد! در عمــل نیز دولت هیچ توجهی به اجرای آن نداشت. چالش های این چنینی در فرآیند تدوین و تصویب برنامه پنجم توسعـه نیز مشاهده شده بود. بیم آن می رود با چالش های کنونی پیش آمده در مورد تقدم و تاخیر تصویب برنامه و بودجه 1402 چالش هایی از این جنس مجددا بروز کرده و فرصت موجود برای پیشرفت کشور از بین برود.

2. متاسفانه در چند برنامه گذشته، خصوصا برنامه ششم توسعه با وجود آنکه همزمان با جنگ تمام عیار اقتصادی علیه ملت ایران بوده، اما به اقتضائات برنامه ریزی در دوره تحریم توجه نشده است. سازوکارهای خنثی سازی تحریم ها، مقاوم سازی اقتصاد، برآوردهای صحیح از رشد اقتصادی و میزان سرمایه گذاری مورد نیاز و روش های تامین آن، نهادسازی برای مقابله با تحریم و تدبیر سیاست خارجی متناسب با دوره تحریم، همگی از موارد مهمی است که در شرایط تحریم به فراموشی سپرده شد. در عمل نیز دولت های مجری برنامه های پنجم و ششم نیز کاملا به این موضوع بی توجه بودند. لذا برنامه هفتم توسعه اگر بناست که در دوره تحریم، پیاده سازی شود باید با فرض وجود تحریم ها و لزوم مقاوم سازی اقتصادی ، خنثی سازی و مقابله با تحریم ها نوشته شود.

3. برنامه های توسعه در نسبت اسناد بالادستی و پایین دستی خود دچار گسست های جدی هستند. در واقع برنامه های پنج ساله توسعه سایه عملیاتی و برنامه ای سیاست های کلی کشور و خصوصا سیاست کلی خود برنامه است. از سوی دیگر این برنامه ها خود در بودجه ریزی و برنامه های بخشی باید خرد شده و به صورت کاملا عملیاتی پیگیری شود. اما به گواه کارشناسان، برنامه های توسعه تنها در مواردی اندک توانسته این رسالت را ایفا کنند و تحقــق آنها اندک است تا جایی که میانگین تحقق برنامه های توسعه در کشور به زحمت و با زور اعداد و ارقام به 30 درصــــد هم نمی رسد و این میزان هم تحقق بودجه است تا عملکرد و برنامه.

4. کلی گویی و نداشتن شاخص ارزیابی برای برنامه ها یک چالش بزرگ این برنامه هاست. گاهی برنامه ها به قدری کلی است که تفاوت آن با سیاست های کلی و راهبردی کشور مشخص نیست! وقتی حرف از برنامه ریزی می شود منطقا باید به دنبال شاخص های قابل سنجش و ارزیابی و برنامه های کاملا صریح، جهت دهنده و تحول آفرین باشیم. لذا در تدوین برنامه هفتم توسعه باید به این نکته دقت صورت گرفته و از کلی گویی و استفاده از گزاره های گرد و بی جهت خودداری شود.

5. در الگوی فعلی تدوین برنامه های 5 ساله که متأسفانه سازمان برنامه بودجه در دولت سیزدهم نیز از آن تبعیت می کند، تدوین آیین نامه ها و دستور العمل ها به بعد از تصویب برنامه موکول شده و همین موضوع عملیاتی شدن برنامه ها را به تأخیر اساسی می اندازد. همچنین در تدوین برنامه ها نسبت به معادلات ساختاری در اجرای برنامه ها نیز توجه نمی شود.

6. سازمان برنامه و بودجه به عنوان متولی تدوین و پیگیری اجرای برنامه، دارای ایرادات اساسی است که اجازه نمی دهد نه برنامه مناسب تدوین شود و نه اجازه خواهد داد به درستی اجرا شود! امروز بر همه مدیران کشور ناکارآمدی این نهاد دست ساز آمریکا که درس خوانده های مدرسه اقتصاد لندن و بچه های مکتب شیکاگو از درون و بیرون آن را هدایت و مدیریت می کنند، کاملا عیان است و به صراحت مدیران کشور در وزارت خانه های عملیاتی و غیرعملیاتی یکی از بزرگترین موانع پیشرفت کشور را سازمان برنامه بودجه می دانند! قدرت بی انتها در دست مدیران و کارشناسانی که کمترین دلبستگی به انقلاب اسلامی، مسئولیت پذیری و پاسخگویی را دارند؛ باعث گردیده است که سازمان برنامه و بودجه با ابزار بودجه و برنامه ریزی متمرکز جلوی ایده های تحول آفرین در دولت را گرفته و به راحتی مدیران کشور را زمین گیر کند! متاسفانه کسری بودجه ساختاری و شدت یافته امروز کشور نیز به بهانه بسیار خوبی در دست سازمان برنامه تبدیل شده که جلوی هر گونه تحرک از مدیران کشور گرفته شود! با اندکی دقت مدیریتی و سیاست گذاری درخواهیم یافت که بزرگترین ذی نفع وجود کسری بودجه در دولت خود سازمان برنامه است؛ چرا که قدرت مدیران و کارشناسان سازمان برنامه که هر یک از کارشناسان آنها یک وزیر را سر انگشت می چرخانند در سازوکار معیوب، مخرب و پرفساد تخصیص بودجه و وجود کسری بودجه، عامل مشروعیت بخش وجود این قدرت در دست مدیران سازمان برنامه است! حال با این سازمان برنامه که در نظر و عمل فرسنگ ها با پیشرفت واقعی کشور فاصله دارد و هیچ تحولی نه تنها در فکر و ساختارهای آنها رخ نداده بلکه هیچ دستی به مدیران آن نخورده و همان مدیران فاجعه آفرین دولت آقای روحانی همچنان بر آن حاکم هستند، شما توقع تدوین چه برنامه ای دارید؟! آن هم در مضیقه وقت و بودجه! طبیعی است که این مدل برنامه نویسی در این سازمان برنامه، بهترین فرصت برای مدیران و کارشناسان فرصت طلب و خطرناک سازمان برنامه است که نسخه های از پیش آماده خود را به خورد کشور بدهند! شاید بهتر باشد با این وضعیت سازمان برنامه منحل شده و رئیس جمهور این اختیار خود را در اختیار معاونت اول قرار داده و در ذیل آن سه یا چهار معاونت با اختیارات کامل قرار بگیرند که کاملا در حوزه های مختلف پاسخگو باشند!

7. سازوکار نظارت و پیگیری اجرای برنامه های توسعه به دلایل مختلف از جمله واقعی نبودن برنامه ها،تلاطمات سیاسی پیش بینی نشده در برنامه و تعارض منافع مدیران سازمان برنامه به شدت مختل است. امروز اگر برنامه اجرایی نشده، نمی دانیم که باید گریبان چه کسی را بگیریم؟! این یعنی در عمل هیچ دستگاهی در کشور را نمی توانیم بیابیم که خود را متولی اجرای برنامه دانسته و در صورت عدم تحقق از آنها پاسخ خواهی داشته باشیم. لذا لازم است در لایه نزدیک رئیس جمهور محترم که مجری قانون است و این برنامه های توسعه نیز منبعث از قانون اساسی و سیاست های کلی نظام باید باشد، مرکزی برای نظارت و پیگیری اجرای برنامه شکل بگیرد.

8. لازم است که مبانی نظری و مطالعات پشتیبان تدوین برنامه هفتم و متن آن، در اختیار جامعه نخبگانی قرار گرفته و از ظرفیت نخبگان کشور برای تدوین برنامه استفاده شود. بدون تردید برنامه ای که با استفاده حداکثری از نخبگان تدوین شود حتما در اجرا نیز دچار چالش های کمتری خواهد بود. متاسفانه مشاهده شده که ابتدا برنامه تدوین شده و بعدها مبانی نظری و اسناد پشتیبان آن تدوین می شود! در اینجا تاکید می کنیم که کشور نیازمند برنامه ریزی واقعی، عملیاتی، تحول آفرین و رو به جلوست؛ اما تحقق این موارد با چنین دستگاه برنامه ریزی و سازمان برنامه و بودجه محل تردید است. لذا لازم است که دولت محترم از ظرفیت های نخبگانی به خوبی استفاده کرده و سازوکارهای لازم برای پیاده سازی برنامه را در درون خود برنامه پیش بینی کند و گرنه این برنامه نیز به سرنوشت برنامه های گذشته دچار خواهد شد!

در پایان بسیج دانشجویی بر اساس یکی از رسالت های اصلی خود مبنی بر نقش آفرینی در چالش های اساسی نظام، پیرامون برنامه هفتم کشور چند سوال اساسی را به شرح ذیل مطرح نموده و پاسخگویی متقن و علمی آن را از رییس جمهور محترم و نهاد دولت مطالبه می نماید:

1- نحوه تحلیل، گلوگاه یابی و تأثیر سیاست های کلی برنامه هفتم که توسط رهبر انقلاب ابلاغ شده، در دولت سیزدهم برای تدوین برنامه هفتم چگونه است؟

2- با توجه به پایان سند چشم انداز 1404، نحوه ارتباط برنامه هفتم با سند چشم انداز 1404 و اهداف آن چگونه خواهد بود؟

3- با توجه تهیه سند تحول دولت سیزدهم، نحوه ارتبط سند تحول دولت سیزدهم با برنامه هفتم چگونه خواهد بود؟

4- چه نسبتی بین جریان تدوین کنندگان برنامه هفتم در دولت سیزدهم با تدوین کنندگان برنامه ششم و حتی قبل تر از آن برقرار است؟ آیا کسانی که مسبب وضع موجود هستند اجازه نقش آفرینی در برنامه هفتم را در دولت سیزدهم هم پیدا کرده اند؟

5- آیا بهتر نیست برنامه هفتم را به عنوان اولین برنامه پیشرفت در گام دوم در نظر بگیرید و با دل کندن از جریان توسعه، یک چرخش تحول آفرین در نظام تدوین برنامه رقم بزنید؟ اگر بر این موضوع اعتقاد دارید، الگوی عبور از جریان توسعه و ایجاد چرخش تحول آفرین در برنامه هفتم در دولت سیزدهم چگونه است؟

و من الله التوفیق

شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور