عراق؛ پالس‌های جدید فتنه

فارس، نوری المالکی نخست وزیر عراق روز یکشنبه در سفری دو روزه وارد ایران شد و با مقامات بلندپایه کشورمان درباره مسائل دوجانبه و گسترش مناسبات و  مذاکرات آتی 1+5 با ایران که قرار است سوم خرداد در  بغداد برگزار شود و نیز تحولات منطقه بحث و تبادل نظر کرد.

سفر نوری المالکی به ایران در حالی صورت گرفت که این کشور روز پنجشنبه گذشته شاهد انفجارهای زنجیره ای بود که در جریان آن 35 نفر کشته و بیش از 140نفر زخمی شدند.

علاوی بر این، این سفر در حالی صورت گرفت که موج حملات علیه شخص نوری المالکی از سوی برخی کشورهای منطقه و حامیانشان در عراق تشدید شده است که نمونه آن موضع شدیداللحن "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر ترکیه و نیز سخنان "مسعود بارزانی" رئیس منطقه کردستان عراق و "ایاد علاوی" رئیس فهرست العراقیه و متحد عربستان علیه شخص مالکی و ایران بود.

با توجه به موفقیت خوبی که دولت عراق در برقراری امنیت پس از خروج نظامیان اشغالگر کسب کرده و نیز تقویت روزن افزون نقش این کشور در معادلات منطقه که با محور ایران، سوریه نمود کامل پیدا می کند ، می‌توان به عوامل پشت پرده طراحان انفجارهای اخیر این کشور برای ایجاد ناامنی و تلاش برخی از جریان‌های سیاسی عراق برای حذف نوری المالکی پی برد.

البته این ادعاها تنها از سوی شخصیت های سیاسی برخی از کشورهای منطقه مطرح نشد بلکه شبکه های الجزیره و العربیه نیز در آستانه سفر مالکی به تهران تلاش کردند که دولت عراق را وابسته به ایران معرفی کنند و در تبلیغات رسانه ای خود این رویکر خبری را در پیش گرفتند. البته رویکرد رسانه ای این کشور چیز تازه ای نیست و آنها از مدت های پیش و قبل از پیروزی جریان طرفدار مالکی در انتخابات پارلمانی آن را دنبال می کردند.

این در حالی است که نوری المالکی  نخست وزیر عراق بر اساس قواعد دموکراسی و نیز توافق گروههای سیاسی این کشور  روی آمده و فراکسیون ائتلاف ملی عراق که حائز بیشترین کرسی‌های پارلمانی شده او را برای تصدی این پست آن هم پس از توافق و رایزنی با دیگر گروه‌های سیاسی این کشور انتخاب کرده است.

در این راستا ، کشورهای ترکیه، قطر و عربستان تمام تلاش خود را از هم‌اکنون به کار بسته‌اند تا از نقش و قدرت فزاینده عراق در منطقه جلوگیری کنند و با ایجاد ناامنی در عراق تلاش دارند تا به جنگ طائفه ای در این کشور دامن بزنند که نمونه اش انفجارهای اخیر در این کشور بود.

اوج عصبانیت برخی از کشورهای منطقه از نفوذ و قدرت عراق را می توان آشکارا در سخنان رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه مشاهده کرد که در جریان آن دولت نوری المالکی را به تلاش برای برافروختن جنگ طائفه ای متهم کرد.

دولت ترکیه با پذیرفتن طارق الهاشمی معاون فراری رئیس جمهور عراق که به اتهام دخالت در اقدام  تروریستی تحت تعقیب است، قصد دارد دولت نوری المالکی را به طائفه گرایی متهم کند و در واقع جبهه و ائتلافی متشکل از سنی‌ها و کردها عراق علیه او تشکیل دهد تا بدین وسیله طرح‌های خود را در این کشور پیاده کنند؛ طرحی از پیش طراحی شده با مشارکت سه کشور قطر، عربستان و ترکیه که هدف آن در مهار این کشور و جلوگیری از نقش منطقه‌ای آن نمود پیدا می کند.

در واقع باید عصبانیت ترکیه و برخی از رژیم‌های منطقه عربی از نوری المالکی را علاوه بر تقویت نفوذ این کشور در منطقه در دو عامل دیگر زیر خلاصه کرد:

1) حمایت قاطع دولت عراق از نظام سوریه 

 آنکارا از موضع قاطعانه نوری المالکی نخست وزیر عراق که در آن از نظام بشار است، حمایت کرده  بسیار عصبانی بود زیرا تمام طرح‌های این کشورها در سوریه برای براندازی نظام حاکم بر دمشق به شکست انجامیده و موضوع طارق الهاشمی بهانه‌ای شد تا آنکارا سیاست های خصمانه خود را علیه بغداد آشکار کند.

نوری المالکی ضمن دفاع از نظام بشار اسد و انتقاد برخی از رژیم های منطقه که طرح سرنگونی نظام حاکم بر سوریه را در پیش گرفته بودند، گفته بود : "یک سال شده و این رژیم سقوط نکرده است و نخواهد کرد و چرا باید سقوط کند؟"

مالکی این اظهارات را هم‌زمان با دومین نشست به اصطلاح گروه "دوستان سوریه" که در شهر استانبول ترکیه برگزار شد، بیان کرد.

نخست‌وزیر عراق همچنین گفته بود: "ما مخالف مداخله برخی کشورها در امور داخلی سوریه هستیم؛ آن کشورهایی که در امور داخلی سوریه مداخله می‌کنند، در امور داخلی هر کشوری دخالت خواهند کرد."

2) افتادن ریاست اجلاس اتحادیه عرب به دست یک دولت شیعه

 این سه کشور  منطقه از افتادن رهبری اجلاس اتحادیه عرب به دست نوری المالکی به عنوان دولت شیعه نگرانند زیرا این برای اولین بار در تاریخ کشورهای منطقه بود که رهبری نشست اتحادیه عرب به یک دولت شیعی می‌رسد.

در واقع این کشورها از بازگشت عراق به دوران اقتدار که نقش فعالی در منطقه داشته باشد،‌ نگرانند و لذا سعی می‌کنند بغداد را تضعیف کنند و در حقیقت منافع خود را در عراق ضعیف می‌بینند.

به همین دلیل قطر با حمایت های مالی ، ترکیه با توجه به جایگاه اخیری که در منطقه پیدا کرده و نیز عربستان با حمایت از گروههای تکفیری تمامی تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا دولت برآمده از ارای مردم را به زمین بزنند.

تلاش‌های عربستان نیز در این زمینه قابل توجه است این کشور برای پیاده کردن طرح‌های خود در عراق حتی به کردهای عراق نیز متوسل شد.

پیش از این منابع خبری منطقه گزارش دادند که ریاض، براندازی دولت دموکراتیک عراق را در دستور کار خود قرار داده است و به منطقه کردستان اعلام کرده که حاضر است بهای همکاری آنها برای سقوط بغداد را پرداخت کند.

البته اختلاف‌نظر کردها با دولت مرکزی چیز جدید نیست و این اختلافات حول چندین محور است که از قبل نیز وجود داشته که مهمترین آنها تطبیق بند 140 قانونی اساسی عراق درباره تعیین سرنوشت مناطق مورد منازعه میان طرفین، نحوه استخراج نفت در منطقه کردستان و نحوه تولید، صادرات و تقسیم درآمدهای حاصل از آن است. مورد اختلاف بعدی، میزان قدرت و جایگاه کردها در نهادهای تصمیم گیرنده سیاسی دولت عراق و میزان برخورداری آنها از درآمدهای دولتی است.

پس از این تحرکات عربی بود که لحن و ادبیات "مسعود بارزانی" رئیس منطقه کردستان عراق علیه دولت مالکی شدید شد و طی آن مدعی شد که عراق به سمت فاجعه و بازگشت به زمان دیکتاتوری پیش می‌رود.

بارزانی در سفر به ترکیه و دیدارش با مقامات این کشور و طارق الهاشمی نیز سخنان مشابهی را علیه مالکی مطرح کرد و حتی دولت وی را به براندازی تهدید کرد.

چنین نقشی را قطر نیز بازی کرد. دوحه تلاش دارد با صرف هزینه مالی گزاف عراق را به دور تازه خشونت بکشاند و این کشور را درگیر مسائل داخلی و اختلاف سیاسی کند.

روزنامه "ایندیپندنت" انگلیس اخیرا نوشت که امیر قطر به طارق الهاشمی معاون رئیس جمهور عراق متهم به حمایت از اقدامات تروریستی پیشنهاد داده است تا رهبری و هدایت گروه‌های مسلح در این کشور را برعهده بگیرد.

با توجه به نقش و جایگاه عراق پس از خروج نیروهای اشغالگر در معادلات منطقه از این پس باید شاهد تحرکات بیشتری از سوی ترکیه و برخی از کشورهای عرب علیه دولت عراق باشیم. کشوری که موضع قاطعی در حمایت از نظام سوریه اتخاذ کرده و به یاد داشته باشیم که قرار است دور آتی مذاکرات 1+5 با ایران نیز در این کشور برگزار شود که این امر مستلزم آرامش و امنیت کامل این کشور است. بنابراین تشکیل ائتلافی متشکل از ایران، سوریه و عراق و نیز رایزنی هر چه بیشتر این سه کشور می‌تواند بیش از بیش این ترفندها را خنثی کند.

یادداشت: حسن رستمی