پایان دور جدید مذاکرات هسته‌ای در وین/ پیشنهاد اروپا روی میز

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، ماراتن مذاکرات برای بازگشت آمریکا به برجام بار دیگر در پایتخت اتریش از سر گرفته شد. آغاز دوباره مذاکرات در حالی است که روز گذشته بار دیگر برخی ادعاها خبر از نزدیکی بیش از پیش به توافق داشت. دور جدید گفت‌وگوها با حضور علی باقری، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی از پنجشنبه گذشته آغاز شد و باقری رایزنی‌هایی را با هیأت‌های روسیه، چین و اتحادیه اروپایی در وین انجام داد. این رایزنی‌ها در شرایطی بود که باقری پیش از عزیمت به وین با انتشار توئیتی بار دیگر مسؤولیت اتخاذ تصمیم نهایی را به آمریکا نسبت داده و نوشته بود: «برای پیشبرد مذاکرات عازم وین هستیم. مسؤولیت بر عهده آنهایی است که توافق را نقض کرده و در فاصله گرفتن از میراث منحوس گذشته ناکام مانده‌اند. آمریکا باید قدردان فرصتی باشد که با سخاوتمندی اعضای برجام فراهم شده است. توپ در زمین آنهاست تا از خود پختگی نشان داده و مسؤولانه عمل کنند».

 

با تمام این اوصاف و به‌رغم سایه ابهام و تردیدی که کماکان بر سر نتیجه مذاکرات سنگینی می‌کند، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در روزهای اخیر بارها بر نزدیک بودن مسیر مذاکرات به توافق نهایی تاکید کرده است. میخائیل اولیانوف در گفت‌وگو با شبکه خبری المیادین گفت: نسبت به مسیر مذاکرات خوشبین هستیم. در حال حاضر هم در وضعیت مذاکرات نهایی قرار داریم. وی تأکید کرد: فکر نمی‌کنم مذاکرات برای مدت زمان زیادی طول بکشد. زمان آن رسیده است که در پایتخت‌های‌مان تصمیم بگیریم.

 

اولیانوف همچنین در پاسخ به سوال یکی از کاربران در شبکه اجتماعی توئیتر مبنی بر اینکه آیا روسیه و چین پیش‌نویس اتحادیه اروپایی برای توافق وین را رد کرده‌اند، نوشت: «البته که این درست نیست، زیرا پیش‌نویس تصمیم درباره احیای برجام به طور جمعی توسط همه شرکت‌کنندگان در گفت‌وگوهای وین از جمله روسیه و چین مورد بحث قرار گرفته است». این دیپلمات روس اضافه کرد:‌ «اتحادیه اروپایی به عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات، اخیرا فقط چند اصلاحیه مفید ارائه کرده است که ما کاملا از آنها حمایت می‌کنیم». انریکه مورا نیز دیگر چهره حاضر در وین بود که یکشنبه‌شب از نزدیکی بیش از پیش به نقطه پایانی مذاکرات خبر داد و با بیان اینکه مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین پیشرفت داشته، گفته به زودی این گفت‌وگوها خاتمه خواهد یافت.

 

معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی با ابراز خوشبینی کامل درباره پیشرفت مذاکرات اضافه کرد: داریم پیش می‌رویم و من انتظار دارم مذاکرات را بزودی ببندیم. این ادعاهای مورا در حالی است که عدم حضور مذاکره‌کنندگان ارشد تروئیکای اروپایی نشان از عدم جدیت اروپا در این دور از مذاکرات داشته است. با این حال ساعتی پس از اظهارات مورا، لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال در توئیتی نهایی شدن احیای برجام را در گرو توافق در بحث پادمان دانست و نوشت: «تفاوت قائل شدن بین نهایی شدن متن و به نتیجه رسیدن توافق بسیار مهم است. متن همان‌طور که انریکه مورا، هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام گفت، نزدیک به نهایی شدن است و ممکن است تا چند ساعت آینده نهایی شود اما نهایی شدن توافق به مسائل پادمانی بستگی دارد». ادعای لارنس نورمن اما با واکنش و تکذیب طرف ایرانی مواجه شد و یک مقام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره ادعای روزنامه وال‌استریت ژورنال مبنی بر احتمال آماده شدن متن نهایی توافق در وین ظرف چند ساعت آینده، گفت: با توجه به ادامه بحث‌ها درباره چند موضوع مهم باقیمانده، هنوز در مرحله‌ای قرار نداریم که از نهایی شدن متن سخن بگوییم.

 

این مقام وزارت امور خارجه افزود: هیأت مذاکره‌‌کننده جمهوری اسلامی ایران نظرات سازنده خود را با هدف پیشبرد مذاکرات به طرف مقابل ارائه کرده و نتیجه گفت‌وگوها به اراده طرف مقابل برای اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم بستگی دارد. وی اضافه کرد: همچنان معتقدیم در صورتی که تصمیمات مناسب طرف مقابل اتخاذ شود، می‌توان به سرعت مذاکرات را جمع‌بندی کرد اما هنوز در این مرحله قرار نداریم. این مقام ارشد وزارت امور خارجه درباره نتیجه گفت‌وگوهای اخیر گفت: در ۴ روز گذشته مذاکرات فشرده‌ای درباره چند موضوع باقیمانده برای اطمینان از تامین ملاحظات و‌ نگرانی‌های کشورمان برگزار شد. در جریان این گفت‌وگوها ما مواضع خود را با طرف‌های مقابل به اشتراک گذاشتیم و در برخی موضوعات نیز پیشرفت‌های نسبی حاصل شد.

 

وی ادامه داد: با توجه به مباحث صورت‌گرفته، «انریکه مورا» هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها و معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی چند ایده درباره برخی موضوعات باقیمانده به طرف‌ها ارائه داد. ما به محض دریافت این ایده‌ها، پاسخ و ملاحظات اولیه خود را به وی منتقل کردیم اما طبیعتا این موارد نیازمند بررسی جامع است و نظرات و ملاحظات تکمیلی خود را به هماهنگ‌کننده و سایر طرف‌ها منتقل خواهیم کرد. این مقام ارشد ایرانی با بیان اینکه بدون تردید اصل اساسی برای ما حراست از حقوق و تأمین منافع ملت ایران است، خاطرنشان کرد: احقاق این حقوق و تامین منافع و تضمین اجرای پایدار تعهدات طرف مقابل و جلوگیری از تکرار رفتارهای غیرقانونی آمریکا دغدغه جدی تیم مذاکره‌کننده است. 

 

در نهایت به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع بین ایران و اروپا در گفت‌وگوهای جاری، درباره نهایی یا غیرنهایی بودن متن اصلاح شده از سوی جوزپ بورل باشد؛ متنی که هم از نظر پایداری رفع تحریم‌ها و اطمینان‌بخشی به فعالان اقتصادی، حفظ دستاوردها، دانش و زیرساخت هسته‌ای و همچنین حراست از امکان بازگشت‌پذیری سریع در مقایسه با پیش‌نویس‌های قبلی مذاکرات و حتی متن برجام شرایط بهتری دارد. با این حال لزوم نبود اهرم فشار سیاسی و عدم امکان تفکیک میان برجام و موضوعات پادمانی با توجه به سابقه سیاه غرب در پیگیری چنین رویه‌هایی برای بلااثر کردن انتفاع اقتصادی ایران از توافق احتمالی باید بیش از پیش مورد توجه و مداقه طرف ایرانی قرار گیرد. در چنین فضایی اظهارات مورا و خط رسانه‌های غربی برای توصیف متن فعلی به عنوان متن نهایی و نشان دادن گفت‌وگوها در نقطه پایانی را می‌توان ابزاری روانی برای منصرف کردن طرف ایرانی از پیگیری بیشتر درباره نقاطی دانست که می‌تواند دست طرف غربی را برای خروج آسان از توافق یا بلااثر کردن آن باز بگذارد. سابقه طرف غربی به تصویب قطعنامه شورای حکام علیه کشورمان، اهمیت توجه حداکثری به اصول روشن ابلاغ شده در مذاکرات را یادآور می‌شود.