مهدی تاج؛ از فدراسیونِ پوشالی ۵ ستاره تا روزگار سیاه تیم‌های ملی

به گزارش پایگاه 598، مهدی تاج به‌عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال در تاریخ 8 شهریور ماه ثبت‌نام کرده است. حضور تاج در انتخابات پیش رو مانند سایر نامزدها منوط به احراز شرایط است، اما با توجه به بند 3 ماده 33 اساسنامه فدراسیون فوتبال و محدودیت حضور در هیئت رئیسه بیش از سه دوره متوالی یا متناوب، صحبت از قانونی است که مانع حضور مجدد تاج در فدراسیون فوتبال شود.

بررسی این قانون و اجرای آن برعهده کمیته بدوی انتخابات فدراسیون فوتبال است که باید به صورت مستقل عمل کند. کمیته‌ای که گفته شد در همان روز نخست، سه نفر از نامزدهای مشهور ریاست فدراسیون (علیرضا اسدی، امیررضا واعظ آشتیانی و محمد آخوندی) را به دلیل نقص مدرک و نداشتن فرم امضا شده اعضای مجمع حذف کرده و با این کار انتظارها را از خود بالا برده است. هر چند درباره حذف نفرات فوق نیز حرف و حدیث فراوان است و برخی اعتقاد دارند باید به این سه فرصت تکمیل مدارک داده شود.

بدون توجه به اینکه چه اتفاقی در کمیته بدوی انتخابات رخ خواهد داد، بد نیست نگاهی به کارنامه مهدی تاج در دوران ریاستش بر فدراسیون فوتبال بیندازیم؛ نگاهی فنی به کارنامه او که چه فدراسیونی را از علی کفاشیان تحویل گرفت و چه فدراسیونی را به سرپرستی حیدر بهاروند و سپس ریاست کوتاه شهاب‌الدین عزیزی خادم تحویل داد.

شروع کار مهدی تاج از 18 اردیبهشت ماه 1395 بود و با توجه به دو دوره حضورش به‌عنوان نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم علی کفاشیان در دو دوره متوالی تصور می‌شد که او تسلط بالایی داشته باشد و روند رو به رشد فدراسیون را ادامه دهد.

شروع کار علی کفاشیان در فدراسیون فوتبال با ناکامی صعود تیم ملی به جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی همراه بود که آن ناکامی هم دلایل خاص خودش را داشت، اما شکستی بزرگ در کارنامه رئیس پیشین فدراسیون فوتبال ثبت شد. با این حال صعود به جام جهانی فوتبال زیر 17 سال 2009 نیجریه و صعود به مرحله یک هشتم نهایی جام جهانی نور امیدی برای موفقیت فوتبال بود.

توجه به فوتبال پایه و تبدیل شدن فوتسال و فوتبال ساحلی ایران به قدرتی بلامنازع در آسیا و جهان جزو دستاوردهای مهم ریاست کفاشیان بود که با صعود تیم ملی ایران به جام جهانی 2014 برزیل تکمیل شد. شاید اگر اختلافات درونی میان تیم ملی بزرگسالان و تیم زیر 23 سال نبود، صعود به المپیک 2016 برزیل هم در دسترس بود تا حسرت همیشگی فوتبال ایران به پایان برسد، اما درگیری‌های بی‌پایان کارلوس کی‌روش با این تیم فرصت استفاده سردار آزمون و علیرضا جهانبخش را از تیم محمد خاکپور گرفت تا تیم او در آستانه صعود به نیمه نهایی و نزدیک شدن به المپیک، از دور رقابت‌ها حذف شود. در عین حال نباید ناکامی در دو جام ملت‌های 2011 و 2015 را که هدفی بزرگ برای فوتبال ایران است، از کارنامه کفاشیان پاک کنیم.

تاج اما زمانی سکاندار فوتبال ایران شد که تیم ملی فوتسال ایران به جام جهانی 2016 صعود کرده بود، تیم‌های نوجوانان و جوانان برنامه‌ریزی خود را از سال‌ها قبل آغاز کرده بودند و در همان شش ماه نخست ریاست تاج به جام جهانی 2017 هندوستان و کره جنوبی رسیدند و کار فدراسیون به یک سال نرسیده، تیم ملی فوتبال ساحلی هم مانند دوره‌های قبل به جام جهانی رسید تا سال 2017 در تاهیتی حضور داشته باشند. تیم ملی فوتبال هم تقریباً 13 ماه پس از ریاست مهدی تاج به جام جهانی 2018 روسیه راه یافت که پایه‌های این تیم هم در دوره قبلی فدراسیون گذاشته شده بود.

با این حال این موفقیت‌ها و رسیدن به پنج جام جهانی که زیر نظر فیفا برگزار می‌شود، بخش رسانه‌ای فیفا را مجاب کرد تا در ستایش موفقیت‌های فوتبال ایران و در تیتری کاملاً ژورنالیستی به فوتبال ایران لقب «پنج ستاره» بدهد. در ادامه می‌توانید تاریخ و نحوه صعود تیم‌های مورد اشاره فیفا به پنج جام جهانی مختلف را ببینید:

• صعود تیم ملی فوتسال به جام جهانی 2016 کلمبیا: فوتسال جام ملت‌های آسیا 2016 ازبکستان (21 بهمن تا 2 اسفند 1394)
• صعود تیم نوجوانان به جام جهانی فوتبال زیر 17 سال 2017 هندوستان: مسابقات فوتبال زیر 16 سال آسیا 2016 هندوستان (25 شهریور تا 11 مهر 1395)
• صعود تیم جوانان به جام جهانی فوتبال زیر 20 سال 2017 کره جنوبی: مسابقات فوتبال زیر 19 سال آسیا 2016 بحرین (22 مهر تا 9 آبان 1395)
• صعود تیم ملی فوتبال ساحلی به جام جهانی 2017 تاهیتی: قهرمانی فوتبال ساحلی آسیا 2017 مالزی (14 تا 21 اسفند 1395)
• صعود تیم ملی فوتبال به جام جهانی 2018 روسیه: انتخابی جام جهانی 2018 روسیه (21 خرداد 1394 تا 14 شهریور 1396) صعود ایران 23 خرداد 1396 رقم خورد

نکته جالب اینجاست که تاریخ صعود پنج تیم مختلف تحت نظر فدراسیون فوتبال ایران به جام‌های جهانی مختلف نشان می‌دهد که این موفقیت‌ها در چه دوره‌ای پایه‌گذاری شده و کفاشیان چگونه چنین برنامه‌ریزی را انجام داده، اما فدراسیون تحت هدایت مهدی تاج سعی کرد با مانور رسانه‌ای روی «پنج ستاره» بودن این موفقیت را به سود خود مصادره کند. هرچند واقعیت زمانی عیان شد که تیم‌های تحت مدیریت و برنامه‌ریزی فدراسیون فوتبالِ مهدی تاج پا به مسابقات گذاشتند.

فدراسیون به اصطلاح «پنج ستاره» پس از پشت سر گذاشتن دوره موفقی که میراث به دست آمده از مدیریت قبلی بود، باید تیم‌های مختلف خود را روانه مسابقات می‌کرد. تیم ملی فوتسال ایران که همیشه جزو قدرت‌های بلامنازع آسیا بوده و در دنیا هم زبانزد است، در سال 2018 قهرمانی‌های متعددش در آسیا را تکرار کرد. تیمی که سال 2016 در کلمبیا روی سکوی جهانی رفت و به مقام سومی جام جهانی رسید، اما می‌توان گفت ناکامی تیم ملی فوتسال در جام جهانی 2021 نتیجه عدم پشتوانه‌سازی در فوتسال بود. تیم زیر 16 سال ایران که فینالیست و نایب قهرمان سال 2016 بود، در مسابقات قهرمانی آسیا سال 2018 حتی نتوانست از گروهی که اندونزی، هندوستان و ویتنام در آن حضور داشتند صعود کند. تیم زیر 19 سال ایران در مسابقات قهرمانی سال 2018 حضور نداشت و در مسابقات انتخابی حذف شد که شیوه حذف آن هم با افتضاحی مدیریتی همراه بود.

فوتبال ساحلی که در یک دهه اخیر تبدیل به یکی از قدرت‌های جهان شده بود و در جام جهانی 2017 تاهیتی هم روی سکوی جهانی رفت و به مقام سوم دست یافت، در مسابقات قهرمانی آسیا و انتخابی جام جهانی 2019 پاراگوئه با حذف ناباورانه مقابل عمان از رسیدن به جام جهانی بازماند. نتیجه‌ای که باعث شد به دلیل لغو مسابقات انتخابی جام جهانی 2021 روسیه به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، فوتبال ساحلی ایران دو جام جهانی متوالی را از دست بدهد و از سطح اول فوتبال ساحلی دنیا دور بماند.

شرایط تیم ملی فوتبال هم با انتخاب اشتباه مارک ویلموتس از سوی مهدی تاج به گونه‌ای پیش رفت که فدراسیون علاوه بر تحمیل خسارت سنگین مالی بابت قرارداد با مربی بلژیکی، با شکست مقابل بحرین و عراق در آستانه حذف در مرحله پیش مقدماتی قرار بگیرد. اتفاقی که می‌توانست مانع از صعود ایران به جام جهانی 2022 شود که با تغییرات مدیریتی در فدراسیون فوتبال، در نهایت تیم ملی نجات یافت و صعود به جام جهانی 2022 را رقم زد.

مروری بر آنچه که در دوره مدیریت مهدی تاج در فدراسیون فوتبال گذشت، به خوبی نشان می‌دهد که چه اتفاقاتی در فوتبال رقم خورده است. هرچند ایرادهای قانونی و مالی خود مقوله‌ای جداگانه است که چگونه پاداش ایران از جام جهانی 2018 روسیه به صفر رسید و میلیون‌ها دلار پول از حساب ایران در فیفا خارج شد (به این موارد در صورت لزوم به طور کامل پرداخته خواهد شد). با این حال آنچه در این مقال می‌گنجد رساندن فوتبال «پنج ستاره» به روزگار سیاهی بود که این ستاره‌ها یکی یکی یا خاموش شدند و رنگ خاکستر به خود گرفتند یا در آستانه خاکستر شدن بودند. حال سؤال این است که مهدی تاج با به جا گذاشتن چنین کارنامه‌ای از خود، چگونه توانسته بار دیگر با خود کنار بیاید که وارد کارزار انتخابات شود؟