بلایی که چشم‌چرانی سر انسان می‌آورد

به گزارش پایگاه 598، به نقل از تسنیم، ماه مبارک رمضان برترین ماه نزد در بین ایام سال است. خداوند به لحاظ معنویتی که به این ماه بخشیده، مسیر مغفرت و توبه و نیز طهارت روح و جان را هموارتر از گذشته قرار داده و به پیامبر خویش فرموده هرگاه بندگانم درباره من پرسیدند بگو بسیار نزدیک هستم و دعای دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت می‌‏کنم‏؛ «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعان‏...». این فراز از آیه ۱۸۶ سوره بقره در سیاق آیات مربوط به ماه رمضان قرار دارد؛ یعنی هرچند خداوند همواره به بندگان نزدیک است، اما در این ماه شریف، به انسان‌ها طعم حس قرب را بیشتر می‌چشاند. از این جهت ضروری است به تناسب ماه رمضان که خداوند آن را ضیافة الله نامید، نسبت به اعمال مراقبت بیشتری داشته باشیم.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در فراز‌های خطبه شعبانیه که با مضمون مراقبات ماه رمضان است، به برخی از این آداب اشاره می‌کنند. حضرت در فرازی فرمود «وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَکُمْ وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَی أَیْتَامِ النَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَی أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ.» یعنی:

در بین اینها، چشم از حساسیت بالایی برخوردار است، چه اینکه چشم، دروازه قلب یا همان بُعد روحانی انسان‌هاست و قلب نیز محل ورود نور ایمان است، لذا آلوده کردن چشم مساوی با سیاهی و قساوت قلب است. بر اساس آموزه‌های دین، حفظ چشم از نظر به نامحرم از ارزش‌های والای انسانی شمرده می‌شود و نقش کلیدی در تزکیه و رشد روحانی افراد دارد، نشان به اینکه خداوند در سوره نور آنگاه که به مؤمنان دستور می‌دهد از چشم خویش مراقبت کنند، این عمل را مایه تزکیه آن‌ها معرفی کرده و می‌فرماید «قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى‏ لَهُم‏؛ به مردان مؤمن بگو چشمان خود را [از آنچه حرام است]فرو بندند و خویشتن را از بی‌عفتی حفظ کنند؛ این براى آنان پاکیزه‌‏تر (و به تزکیه نزدیک‌تر) است‏». کسانی که در ورطه نگاه ناروا به نامحرم می‌افتند و یا نگاه حیضی دارند، در اصطلاح چشم‌چران نامیده می‌شوند که مانند سایر گناهان، پیامد‌های جبران‌ناپذیری بر روح و جان انسان و حتی محیط پیرامون و خانواده دارد مگر اینکه با توبه و مغفرت از درگاه الهی از تبعات آن مصون بماند.

اما از پیامد‌های چشم‌چرانی، بیماری و نقصان عقل است. انسان در سایه پیروی از آموزه‌های اصیل ادیان، به تکامل می‌رسد و عقلش رشد می‌کند و در صورت سرپیچی از دستور‌های الهی و دست یازیدن به کردار خلاف شرع همچون چشم‌چرانی از رحمت الهی دور می‌شود و با خاموش شدن نور الهی در خانه دل، عقل و روحش دچار نوعی بیماری می‌شود. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی فرمود: «کسی که با شهوت همراهی می‌کند جان و عقلش مریض و بیمار است؛ قَرِینُ الشَّهْوَةِ مَرِیضُ النَّفْسِ مَعْلُولُ‏ الْعَقْلِ‏» (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ۳۰۵).

از دیگر پیامد‌های چشم‌چرانی، افتادن در فساد و تباهی است. محمدبن سنان می‌‏‏‌گوید، امام رضا علیه السلام در جواب سؤالات من، نامه‏‌ای برایم ارسال کرد که در فرازی از آن فرموده بودند: «نگاه به مو‌های زنان شوهردار و غیرشوهردار، حرام است؛ زیرا این نگاه، مرد را تهییج و تحریک می‌کند؛ و تهییج، شخص را به فساد و داخل شدن در حرام و اعمال ناپسندیده می‌کشاند و همچنین است حکم نگاه به غیر مو، [که نگاه مرد به آن‌ها حلال نیست]مگر در موردی که حق‌تعالی [در قرآن، آن را استثنا کرده و]فرموده است: ‏ (وَ الْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِی لَایَرْجُونَ نِکَاحاً فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُنَاحٌ)؛ «بر زنان سالخورده که از بارداری و عادت بازنشسته شده‌اند، و امید ازدواج ندارند باکی نیست که لباس‌هایشان را غیر از چادر بر زمین بگذارند و اشکالی ندارد که به مو‌های مثل این زنان نگاه شود.» (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏۲، ص ۷)

نهایت اینکه فرد چشم‌چران از آسایش روحی برخوردار نیست، در عین حال تنوع‌طلب است. همین امر سبب سست شدن پایه‌های زندگی زناشویی می‌شود و گاهی تا مرز جدایی تداوم می‌یابد. تقویت حس مسئولیت‌پذیری نسبت به همسر و فرزندان، ملزم کردن چشم و ذهن به همسر، بستن راه‌های نفوذ نامحرم به فکر، پررنگ کردن نقاط مثبت همسر و پرهیز از چشم دوختن به نامحرم حتی از قاب تلویزیون و نیز اجتناب از سخن گفتن یا همنشینی با افرادی غیر از محارم، در نهایت، توجه به عقوبت دنیوی و اخروی چشم‌چرانی، از راهکار‌هایی است که فرد مبتلا می‌تواند برای رهایی و بهبودی از این فعل حرام به آن‌ها عمل کند.