نسخه نجات‌بخش مسکن از دیدگاه امام‌ / روزی که مردم برای «حساب 100‌» صف کشیدند

به گزارش پایگاه 598، به نقل از فارس، اتفاق عظیم رخ داده در 21 فروردین ماه سال 1358 به اندازه‌ای در تاریخ 43 سالۀ انقلاب اسلامی اهمیت دارد که با حذف از تقویم‌های رسمی نیز قابل فراموشی نیست.

21 فروردین سال 1358 اولین پیام اقتصادی امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ارتباط با حوزه سرپناه مردم در قالب پیام حساب 100 امام صادر شد تا خط مشی انقلاب در حوزه اقتصادی نهادینه شود.

در بخشی از این پیام آمده است، «همۀ محرومان باید خانه داشته باشند. هیچ کسی در هیچ گوشۀ مملکت نباید از داشتن‏‎ ‎‏خانه محروم باشد. بر دولت اسلامی است که برای این مسئلۀ مهم چاره‌ای بیندیشد و بر‏‎ ‎‏همۀ مردم است که در این مورد همکاری کنند.‏»

در قالب محتوای این پیام تاریخی امام خمینی، حسابی با عنوان حساب 100 افتتاح شد تا زمینه استفاده از منابع مردمی به منظور ساخت مسکن متناسب با نیاز برای اقشار مستضعف جامعه مهیا شود.

*استقبال شگفت انگیز مردم از پیام حساب 100 امام خمینی(ره)

در آن روزها که بسیاری مسائل پیچیدۀ سیاسی وجود داشت و هنوز نهادهای سه‌گانۀ مجلس و شوراهای عالی و شورای قضایی شکل جدی به خود نگرفته بود، قانون لغو مالکیت زمین‌هایی که از آن استفاده نمی‌شود به منظور ساخت مسکن شکل گرفت. به معنای دیگر مسکن متعلق به مردم مهمترین و مورد توجه‌ترین نیازی بود که به فوریت برای آن تصمیم‌گیری شد.

بر مبنای روایت محمد ثابتی، مدیر وقت املاک سازمان عمران اراضی شهری در دولت موقت، «آن موقع هم آقای خسروشاهی در بنیاد مسکن مسئولیت داشت و آقای سیفیان شهردار تهران بودند که با امام خمینی (ره) تماس گرفتند و گفتند که دربارۀ تامین مسکن مستضعفان باید فکری بشود و زمین ارزان بتوانیم در اختیارشان قرار دهیم. نظر وزارت مسکن هم همین بود که زمین باید به قیمت ارزان عرضه شود و مثل کالاهای سرمایه‌ای درگیر بورس و بورس‌بازی نباشد. در شرایطی که 70 درصد از بهای یک واحد مسکونی از هزینه زمین تشکیل می‌شود، باید زمین و مسکن بهای کمی داشته باشد.»

در این شرایط امام خمینی (ره) با آگاهی از شرایط‌ به تاسیس حساب 100 اقدام و ‌مردم و دولت را به حل مسئله مسکن تشویق ‌کردند.

به استناد تجربیات ثبت شده پیرامون واکنش مردم به فراخوان حساب 100 امام، بازاری‌ها به عنوان قشر توانمند جامعه ابتدای انقلاب استقبال گسترده‌ای از این پیام کردند؛ به نحوی‌که شعبه بانک ملی واقع در خیابان 15 خرداد تهران با مسئله مراجعه بسیار زیاد مواجه شده بود. صف مردمی که در این شعبه از بانک برای واریز پول به حساب 100 متعلق به مسکن‌سازی محرومان اقدام کردند، بسیار طولانی‌تر از تصور بود.

*مشکل زمین بالاخره باید حل شود

اکنون با گذشت 44 سال از انقلاب اسلامی و با وجود اهمیت قابل توجه تامین سرپناه در دیدگاه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، مسئله مسکن، همچنان یکی از مهمترین مسائل حل نشده در معیشت مردم تلقی شده و روند نامناسب بازار مسکن در هشت سال گذشته با شدت بیشتری زمینه ایجاد فشار اقتصادی به مردم را مهیا کرده است.

واکاوی وضعیت مسکن در ابتدای انقلاب اسلامی بیانگر آن است که داشتن سرپناه متناسب با نیاز هر خانوار مورد تاکید همه ارکان انقلاب اسلامی بود، حتی شورای انقلاب قبل از این‌که مجلس و نهادهای دیگر را بنا بگذارد، قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری را مطرح کرد که این نشان‌دهندۀ شدت نیاز جامعه، مستضعفین و فقرا به مسکن و گرانی و در انحصار بودن زمین در دست عده‌ای خاص تلقی می‌شود.

در حال حاضر سیاست‌های بازار مسکن کشور فاصله قابل توجهی با مفاد و محورهای پیام حساب 100 امام خمینی (ره) دارد؛ به عنوان مثال بنیان‌گذار انقلاب اسلامی در بخشی از پیام خود، تاکید می‌کند: «‌مشکل زمین باید حل شود و همۀ بندگان محروم خدا باید از این موهبت الهی استفاده‏‎ ‎‏کنند.‏ همۀ محرومان باید خانه داشته باشند. هیچ کسی در هیچ گوشۀ مملکت نباید از داشتن‏‎ ‎‏خانه محروم باشد. بر دولت اسلامی است که برای این مسئلۀ مهم چاره ای بیندیشد، و بر‏‎ ‎‏همۀ مردم است که در این مورد همکاری کنند.‏»

‌بیانات امام(ره) حل مسئله مسکن در کشور منوط به حل معضل زمین است، در این شرایط ابتدای انقلاب سیاست‌های عرضه زمین به متقاضیان واجد شرایط و در نظر گرفتن شرایط و ضوابط مرتبط با این حوزه سبب شده بود تا هزینه زمین به چیزی نزدیک به سفر برسد و مردم مشکلی برای تامین این نهاده اساسی ساخت مسکن نداشته باشند.

متاسفانه توقف روند عرضه زمین در ابتدای دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی و تداوم آن تا اکنون سبب شده تا قیمت زمین زمینه رشد نجومی قیمت مسکن را مهیا کند و در حال حاضر صاحب‌خانه شدن به مسئله‌ای رویایی برای مردم تحمیل شود.

با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد، نسخه نجات بخش مسکن بازگشت به سیاست‌های است که امام خمینی (ره) در اولین پیام اقتصادی خود پیرامون موضوع مسکن صادر کرد و تداوم شرایط فعلی نمی‌تواند اثربخش تلقی شود.