به گزارش پایگاه 598، تسنیم نوشت: ایزد منان بار دیگر بر زمینیان منت نهاده و آنان را موفق به درک ضیافت آسمانی خود کرده است تا با بریدن از نان، به جانان برسند؛ اندرون جسم را از طعام خالی کنند، ذهن و زبان را از شبهات بپیرایند و خانه دل، از غیر بپردازند. اما کلمه «روزه» به چه معناست و از چه زمانی بر مسلمانان واجب شده است؟
«روزه» یعنی چه؟
گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در فضای مجازی همزمان با آغاز ماه میهمانی خدا، ماه مبارک رمضان، به بررسی ریشه‌شناسی کلمه «روزه» در زبان فارسی پرداخته است. در این نوشتار آمده است: درباره ریشه این واژه(روزه) آراء متنوعی وجود دارد. برخی واژه «روزه» را ترکیبی از «روز» و پسوند نسبت «ه» دانسته‌اند، زیرا زمان اجرای این فریضه در طول روز است.
در ادامه این مطلب که برگرفته از مدخل «روزه» در فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی است، آمده است: بعضی از ریشه‌شناسان می‌گویند «روزه» و «روز» در منابع فارسی میانه گاه به‌جای یکدیگر به‌کار رفته‌اند؛ همچنین این اصطلاح برای مراسمی مذهبی در میان زرتشتیان ایران به‌کار می‌رفته و شاید با ورود اسلام، رنگ و مفهومی اسلامی به خود گرفته‌است.
از سوی دیگر، برخی از متخصصان می‌گویند این فریضه در ادیان دیگر نیز به‌صورت‌های مختلف وجود دارد. واژه‌هایی که مثلاً در زبان‌های سنسکریت، یونانی و ایرلندی برای این فریضه به‌کار می‌رود، به‌معنای پرهیز از خوردن یا آشامیدن است؛ بنابراین، احتمال می‌دهند «روزه» فارسی نیز با «روزی» به‌معنی خوراک هم‌ریشه باشد. در زبان فارسی میانه مانوی، ترکیبی به‌معنی «پاییدن خود از خوراک، پرهیز از خوراک» به‌کار رفته‌است. احتمالاً جزئی از این ترکیب، یعنی فعلی که معنای پاییدن دارد، حذف شده و کل معنا به یک جزء انتقال یافته‌است. مشابه این تحول معنایی در برخی زبان‌های دیگر نیز رخ داده‌است. مثلاً fast انگلیسی در اصل به‌معنی «گرفتن» است و «صیام» عربی از «صوم» به‌معنای پرهیز کردن و حفظ کردن آمده‌است.
روزه‌داری در ادیان ابراهیمی
درباره آداب روزه‌داری، ریشه تاریخی آن، وجود رسم روزه‌داری در دیگر ادیان و آیین‌ها و ... نیز مقالات و منابع متعددی منتشر شده است. از جمله منابعی که به این موضوع به صورت مختصر و مفید پرداخته، «دانشنامه جهان اسلام» است. در مدخل روزه این دانشنامه، ضمن نگاهی گذرا به وجود رسم روزه‌داری در میان ادیان مختلف آمده است:
روزه گرفتن برای پالایش روح و تهذیب نفس در بسیاری از ادیان و آیین‌های پیشین مانند آیین مایاها، هندو، بودا، جَین و مانویت رواج داشته است. در جوامع و تمدن‌های باستان، روزه گرفتن یا پرهیز از خوردن برخی غذاها مانند گوشت، بر پایه اصولی خاص، تمهیدی برای نزدیک شدن به خدایان تلقی می‌شد و در مناسک یا جشن‌های خاصی متداول بود. روزه گرفتن همچنین کفاره ارتکاب گناه یا وسیله‌ای برای فرونشاندن خشم خدایان به شمار می‌رفت.
در ادیان ابراهیمی از جمله دین یهود نیز روزه‌های واجب و مستحب متعددی مقرر شده است، مانند روزه روز «کیپور»(دهمین روز از ماه تشرین) که یهودیان در آن روز برای بخشش گناهانشان روزه می‌گیرند. به تصریح تورات، موسی(ع) پیش از دریافت الواح، 40 شبانه‌روز در کوه سینا روزه گرفت و از خودرن و آشامیدن پرهیز کرد. در انجیل لوقا نیز اشاره شده است که عیسی(ع) پس از نزول جبرئیل بر وی، 40 روز روزه گرفت... .
روزه گرفتن از چه زمانی بر مسلمانان واجب شد؟
برخی تشریع وجوب روزه ماه رمضان را در سال دوم هجری و پس از تغییر قبله دانسته‌اند. به نظر شماری از مفسران، روزه ماه رمضان با نزول فقره «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ» در آیه 185 سوره بقره واجب شد؛ زیرا ظاهر تعبیر «و انْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» در آیه 184 سوره بقره، که پیشتر نازل شده بود، تخییر میان روزه گرفتن و دادن فدیه را برای همه جایز می‌دانست و آیه 185 ناسخ آن بود. اما به نظر بسیاری از مفسران، آیه 184 سوره بقره با تعبیر «کُتب علیکم الصیام» دالّ بر وجوب تعیینی روزه است و مراد از این فقره، نه افاده حکم تخییری بلکه بیان ارزش روزه برای مسلمانان است و این شیوه بیان در دیگر آیات قرآن هم دیده می‌شود. پس نَسخ مطرح نیست.
... بر پایه برخی منابع، تشریع روزه در اسلام، اعم از روزه ماه رمضان و روزه‌های دیگر، به پیش از هجرت پیامبر(ص) به مدینه بازمی‌گردد و آن حضرت در برخی از روزهای سال مانند عاشورا روزه می‌گرفت. همچنین گفته شده با توجه به آنکه روزه عبادتی دشوار و مشتمل بر نظارت جدی بر تمایلات غریزی است، به تدریج در سه مرحله تشریع شده است. به این ترتیب که در مرحله اول، فقط روزه روز عاشورا و سه روز در هر ماه بر مسلمان‌ها واجب شد؛ در مرحله دوم، آنان میان روزه گرفتن و فدیه دادن مخیر شدند، و در مرحله آخر، با برداشته شدن حکم تخییری، روزه بر همگان واجب شد. گفتنی است بر روایات راجع به آغاز روزه‌داری مسلمانان در روز عاشورا از نظر تطبیق تاریخی خدشه وارد و نادرستی آن تبیین شده است(ابوریحان بیرونی...).
آیا پیامبر اکرم(ص) در روز عاشورا روزه می‌گرفتند؟
در این مدخل دانشنامه بر پایه منابع مختلف از جمله منابع اهل سنت، بر روزه گرفتن پیامبر اکرم(ص) در روز عاشورا اشاره شده است. ممکن است این سؤال مطرح شود که چطور رسول خدا(ص) در روزی که در نظر برخی از فقها مکروه اعلام شده، روزه می‌گرفته‌اند؟ طرح این پرسش در حالی است که برخی از منابع بر استحباب روزه گرفتن در این روز از نظر رسول خدا(ص) تأکید دارند. گفته می‌شود در منابع روایی معتبر شیعه، حدیثی با این مضمون وجود ندارد که رسول خدا(ص) روزه گرفتن در روز عاشورا را مستحب اعلام کرده باشند.
البته، از برخی روایات نقل شده در منابع حدیثی سنی و شیعه، برمی‌آید که عاشورا از زمان حضرت موسی(ع) تا بعثت رسول خدا(ص) و از بعثت تا هنگام وجوب روزه ماه رمضان، مورد تعظیم بود،ولی پس از حادثۀ عاشورا و سوء استفاده بنی‌امیّه از روایات مربوط به روزه و بزرگداشت عاشورا، روایات مختلفی در این مورد وارد شده است، برخی از این روایات بر کراهت و برخی بر حرمت دلالت دارند. همچنین در بعضی از احادیث اهل سنت، ذکر شده است که روزه روز عاشورا، بعد از حکم روزه ماه رمضان، ترک و نسخ شد.
گفته می‌شود چون روزه روز عاشورا وسیله تبلیغاتی بنی‌امیّه است، از دیدگاه بیشتر فقها حکم به کراهت داده شده است؛ یعنی روزه داشتن در این روز ناپسند است؛ چنانچه برخی دیگر از فقها گفته‌اند: روزه روز عاشورا بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
استحباب روزه روز عاشورا یک حکم صد در صد انحرافی است که میان گروهی از مسلمانان ظاهری نفوذ کرده است و این همان است که در زیارت عاشورا بدان اشاره شده است: «و هذا یوم تبرّکت به بنو امیّة».
اخبار ویژه
در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
سکوت اصلاحطلبان
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
