امام کاظم علیه‌السلام از دیدگاه اهل سنت

به گزارش پایگاه 598، به نقل از خبرگزاری حوزه، بیست و پنجم رجب سال ۱۸۳ قمری، روز شهادت امام کاظم (ع) در زندان سندی بن شاهک یهودی است. (ارشاد مفید، ج ۲، ص ۲۱۵).

گوشه‌هایی از صفات حمی ده، شخصیت والا و مرتبت عالی آن امام همام در منابع اهل سنت انعکاس یافته است که در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می‌شود.

۱. مورد اعتماد و بسیار راستگو

عبدالرحمان بن أبی حاتم (م ۳۲۷) در کتاب «الجرح و التعدیل» (ج ۸، ص ۱۳۹) می‌گوید: «وقتی از پدرم درباره امام کاظم (ع) سؤال شد، پاسخ داد: «او مورد اعتماد، بسیار راستگو و پیشوایی از پیشوایان مسلمانان است.»

۲. بنده صالح

خطیب بغدادی حنفی مذهب (م ۴۶۳) در کتاب «تاریخ بغداد» (ج ۱۳، ص ۲۷) به نقل از یحیی بن حسن بن عبید الله بن الحسین بن علی بن الحسین می‌گوید: «آن حضرت به سبب عبادت و تلاش در راه خدا، بین مردم به «بنده صالح» معروف شده بود.»

۳. کظم غیظ (فروبردن خشم)

سبط ابن جوزی حنفی مذهب (م ۶۵۴) در کتاب تذکرة الخواص (ص ۳۱۲) آن حضرت را با این القاب توصیف می‌کند: فروبرنده خشم (کاظم)، امانت‌دار، پاکیزه، بزرگ، معروف به بنده صالح به سبب عبادت و تلاش و نماز شب، با سخاوت و بردبار. ابن جوزی در ادامه، می‌گوید: علت نامیده شدن ایشان به کاظم این بود که وقتی کسی به او آزاری می‌رساند، با فرستادن هدیه‌ای برای او، پاسخ می‌داد.

۴. باب الحوائج

ابن طلحه شافعی (م ۶۵۲) در کتاب «مطالب السؤول» (ص ۸۳) برای توصیف شخصیت امام کاظم (ع) تعابیری را استفاده می‌کند که عبارتند از: «امام گران قدر، عظیم الشأن، مجتهد، پر تلاش، مشهور به عبادت، مراقبت کننده نسبت به واجبات، معروف به کرامت‌ها، عبادت کننده در طول شب با نماز و سجده، روزه دار و صدقه دهنده در روز، کسی که به خاطر شدت بردباری و بخشیدن گنهکاران به کاظم معروف شده، پاسخ گنهکار را با احسان می‌داد، جنایتکار را عفو می‌کرد، بنده صالح، کسی که در عراق به «باب الحوائج» معروف شده، شخصی که عقول از کرامات او متحیّر مانده‌اند، گام‌های درست و استوار او نزد خدا نلغزید ….» ابن طلحه در ادامه می‌نویسد: «تنها کسی می‌تواند به این گونه مقامات، کرامات، مناقب، زینتها و صفات عالی دست یابد که سرشار از عنایت ربّانی و انوار تأیید الهی، و همچنین از توفیق و تقرّب به ذات مطهّر و مقدّس برخوردار باشد، و به تعبیر قرآن کریم: «…وَ ما یُلَقَّاها إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظیمٍ» (فصلت: ۳۵)

۵. کرامت و سخاوت

ابن جوزی (م ۶۰۳) در کتاب مرآة الجنان (ج ۱، ص ۳۹۴) در توصیف امام کاظم (ع) ایشان را شخصی صالح، عابد، بخشنده، بردبار و والا برشمرده و اضافه کرده است که در اعتقاد امامیه، او از ائمه معصوم دوازده‌گانه است که از شدت عبادت، اجتهاد، کرامت و سخاوت به «عبد صالح» شهرت یافته است.

۶. سخی‌ترین شخص

ابن حجر مکّی (م ۸۷۴) در الصواعق المحرقة (ص ۱۲۱) شخصیت آن امام شهید را این‌گونه بیان کرده است: «او از حیث علم و معرفت و کمال و فضل، وارث صادق (ع) است … و در میان مردم آن زمان، عالمترین، سخی‌ترین و عابدترین افراد بوده است.»

۷. عابدترین شخص

ابن صبان مالکی مذهب در بیان شخصیت آن حضرت نوشته است: «او عابدترین شخص در زمان خودش بوده و بزرگ عالمان سخاوتمد به حساب می‌آید که از شدت بردباری و همچنین گذشت از خطای دیگران، به «کاظم» ملقّب شده است.» (اسعاف الراغبین ص ۲۴۷).

۸. بابی از باب‌های الهی

محمد خواجه بخاری در کتاب فصل الخطاب بنا به نقل قندوزی در «ینابیع المودّة» (ص ۳۸۳) می‌گوید: «امام صادق (ع) ضمن اشاره به فرزندانش فرمود: او (امام کاظم) بزرگ آنها و دری از درهای الهی است که نوری در میان مردم و بهترین مولود است.»

۹. سجده‌های طولانی

ذهبی (م ۷۴۸) در سیر أعلام النبلاء (ج ۶، ص ۲۷۰) درباره آن حضرت می‌نویسد: «او امام، رهبر، سید ابوالحسن علوی و پدر امام رضا (ع) است. اصحاب نقل کرده‌اند که در ابتدای شب وارد مسجد پیامبر (ص) شد و به سجده رفت و تا هنگام فجر این ذکر را در سجده تکرار کرد: «عظم الذنب عندی فلیحسن العفو من عندک، یا أهل التقوی و یا أهل المغفرة».

۱۰. نتیجه بخشی توسل کنار مرقد امام کاظم (ع)

خطیب بغدادی حنبلی مذهب (م ۴۶۳) با سندی از احمد بن جعفر بن حمدان قطیفی نقل کرده که از حسن بن ابراهیم ابوعلی خلّال شنیدم که می‌گفت: «هرگاه مشکلی برایم پیش می‌آمد نزد مرقد موسی بن جعفر (ع) می‌رفتم و به او متوسّل می‌شدم و به این واسطه، خداوند هر آنچه دوست داشتم را به من عطا می‌کرد.» (ابن جوزی، المنتظم، ج ۹، ص ۸۹).

محمد جعفر طبسی