حکمرانی فضای مجازی را جدی نگرفتیم

به گزارش پایگاه 598، به نقل از مهر، عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در کنفرانس سیاست گذاری عمومی و حکمرانی اسلامی گفت: حکمرانی و حکومت به اشتباه در بسیاری از مواقع یکسان انگاشته شده، کما اینکه گفتمان و گفت و گو یکسان انگاشته شده است. حکمرانی، حکومت اجتماعی است که با اقتدار سروکار دارد و شیوه نرم، هوشمندانه و کم‌تنش اِعمال حاکمیت است.

وی با اشاره به اینکه چارچوب های کلان حکمرانی فضای مجازی را می توان به دست آورد، افزود: سیستم فضای مجازی و فناوری های وابسته به آن متناسب با بنیادها و ارزش های انقلاب اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد. در جلسه‌ای که در یونسکو برگزار شد ایران توانست مباحث اخلاقی اسلامی را در فضای مجازی نشان دهد.

کلانتری با بیان اینکه آزادی از ارزش‌های بنیادی اسلامی و حداقلی آن حس حریم خصوصی است، عنوان کرد: شرایط محدودکننده آزادی در چارچوب شرع و قانون است. ایجاد آزادی شرایط مطلوبی در جهت رشد و تعالی شهروندان و کاربران فضای مجازی است که حالت ایجابی دارد. از دیگر مباحث ایجاد شرایط عادلانه دسترسی همگان به محتوا و خدمات مطلوب به فضای مجازی است که نشانه های آن هم در کشور دیده می شود.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به الزامات حکمرانی مطلوب فضای مجازی در جمهوری اسلامی، اظهار کرد: از الزامات حکمرانی فضای مجازی توجه به نوآوری، جامعیت، خوداتکایی، برونگرایی و درونگرایی فرامرزی است.

وی ادامه داد: در حکمرانی فضای مجازی باید بر افزایش مشارکت مردمی توجه شود و شبکه ملی و فراملی اطلاعات انحصاری نشود. متاسفانه در گستره ملی دولت‌ها از ظرفیت شرکت‌ها و نهادهای مردمی کمتر استفاده کردند و به نوعی شرکت‌ها رقیب دولت و حاکمیت تلقی شدند که این تعبیر و نگاه درست نیست. امروز همه شاهدیم که آمریکا سلطه جویی و قدرت خود را با شرکت های خود اعمال می کند.

کلانتری با بیان اینکه اهمیت استفاده از تکنولوژی در حوزه امنیت فضای مجازی است، ابراز کرد: انقلاب اسلامی مبتنی بر رای و مشارکت مردم شکل گرفته است که در گره گشایی بزرگترین مشکلات کشور نظیر دفاع مقدس و فتنه هایی ایجاد شده طی چهار دهه اخیر هم اثرگذار بودند. اما متاسفانه در حکمرانی فضای مجازی گام های عملی برای استفاده از این ظرفیت‌ها برداشته نشده است.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: امروز سخت ترین حکمرانی را آمریکایی ها در فضای مجازی دارند و به صراحت هرگونه تهدید در فضای سایبری را پاسخ می دهد. متاسفانه ما این مسئله را جدی نگرفتیم و با صورت بندی های غلط، فضای مجازی را رها کردیم.

وی با بیان اینکه تصمیمات شورای عالی فضای مجازی از مسائل دیگر است که باید به آن توجه کرد، گفت: در کنار تحولات نظامی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور شاهد تحولات فناورانه در حکمرانی فضای مجازی هستیم که باید به آن توجه خاص شود. اهداف مختلفی برای حکمرانی فضای مجازی ترسیم شده است که سرجمع آن دست‌یابی به ساز و کار مناسب و نهادهای توانمند به منظور اداره صحیح کشور در عصر فضای مجازی است. در این فضا کشور را به نحوی هوشمندانه و متناسب با ابزارهای جدید مدیریت و اداره می شود.

کلانتری بیان کرد: هدف اصلی حکمرانی فضای مجازی اداره کشور بر اساس ارزش ها و شعارهای انقلاب اسلامی است، بنابراین اهداف انقلاب اسلامی باید متناسب با فضای مجازی بازخوانی شود، به عنوان مثال امروز اسلام در فضای مجازی اسلامی حداقلی و عدم مخالفت با شرع مقدس اسلام با یک رویکرد سلبی است در حالی که حد مطلوب آن تطابق تام با دین مبین اسلام با رویکرد ایجابی است.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه ادبیات حکمرانی در دوره اخیر بسیار متحول شده است؛ اظهار کرد: ازجمله این تحولات می توان به دقیق‌تر شدن ابزارهای حکمرانی به خصوص با اتکا به کلان داده‌ها و سایر فناوری‌ها، هوشمندتر و چابک تر شدن اعمال حکمرانی، تحول مدل و شیوه حکمرانی، استفاده روزافزون از قواعد، توصیه‌ها، هنجارگذاری، استانداردسازی و تنظیم‌گری درکنار استفاده از اقتدار رسمی و قانون، خروج از انحصار دولتی و پیدایش ذیربطان جدید، مقرره گذاری‌ها و استانداردگذاری‌ها شرکت‌ها، قدرت یافتن بیش از پیش شرکت‌های فراملی، تکثیر و پراکندگی مراکز قدرت در لایه اجتماعی (مصرف) و تمرکز و انحصار در لایه اقتصادی، کم‏رنگ شدن مرزهای جغرافیایی ملی و امکان مداخله در اعمال حکمرانی ملی از طریق شرکت‌ها و سکوهای خارجی، تأثیر شدید مدل حکمرانی بین‌المللی بر مدل حکمرانی ملی اشاره کرد.

وی بیان کرد: حکمرانی متاثر از فضای مجازی با ویژگی هایی نظیر شبکه ای شدن، همه جایی و همه زمانی، اجتماعی بودن، پلتفورمی بودن و غیر تغییر کرده و بر مباحثی از قبیل حکمرانی شبکه‌ای، دیجیتال، تعاملی و غیره شکل گرفته است.

کلانتری با بیان اینکه تحول مکرر و شدید ادبیات حکمرانی فضای مجازی موجب شده که برخی در تعبیری رادیکال، حکمرانی فضای مجازی را حکمرانی بر امر حکمرانی ناپذیر یا حکمرانی آشوبناک می خوانند، گفت: اگرچه ارائه مدل حکمرانی ثابت به معنای کلاسیک، با توجه به اقتضای متحول و پویای فضای مجازی ممکن نیست، اما باید بر ارائه تدابیر و مدلهای کلی حکمرانی تکیه نمود.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و با اشاره به مهمترین چالش‌های حکمرانی فضای مجازی گفت: ناهماهنگی در بخش های مختلف نظام در رویکرد به فضای مجازی، چالش هایی از جمله ابهام نقش و جایگاه مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی و اداری کشور، فقدان تناظر ساختاری در حوزه فضای مجازی در قوای سه گانه کشور، ضمانت اجرایی پایین تصمیمات شورای عالی فضای مجازی، فقدان تحرک و پویایی لازم در ارتباطات سیستم اجرایی و تقنینی کشور با شورای عالی فضای مجازی، عدم اشراف کافی حکمرانان نسبت به وظایف سازمانی خود در خصوص حکمرانی فضای مجازی را ایجاد کرده است.

محمود حکمت نیا: به حقوقی با ماهیت متحرک نیاز داریم نه حقوق با ماهیت ثابت

محمود حکمت نیا استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون حقوق مالکیت فکری وزیر دادگستری در بخش دیگری از این برنامه گفت: حقوق کودک زیر شاخه حقوق انسان محسوب می شود. این در حالی است که انسان در مرحله گذر تا سن ۱۸ سالگی که توانمند می شود قواعد خاص خود را طی می کند.

وی با اشاره به اینکه حقوق انسان و کودک متفاوت است، یادآور شد: امروز آنچه که در حقوق به آن نیاز داریم حقوقی با ماهیت متحرک است نه حقوق با ماهیت ثابت.

استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون حقوق مالکیت فکری وزیر دادگستری خاطرنشان کرد: به دلیل دستیابی بشر به توانمندی در حوزه معرفت و ساخت، با تحول رو به جلو و متحرک رو به رو هستیم.

حکمت نیا گفت: هیچ فردی آینده جهان را با توجه به تکنولوژی های جدید نمی تواند ارزیابی کند. چرا که ما در حال حرکت هستیم. خصوصیات عمده موضوع در حال گذر بودن، مبتنی بر توانمندی انسان در حرکت رو به جلو و مبهم بودن آن است.

استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: باید افزون بر دستیابی به تکنولوژی به دنبال علم باشیم. علم منجر به تکنولوژی می شود. ضمن اینکه باید تکنولوژی تولید کنیم نه اینکه تکنولوژی غربی را الگوی خودمان قرار دهیم.ما باید از تکنولوژی های ساخت خودمان استفاده کنیم و با توجه به ساختار و مبانی خودمان دست به ساخت های جدید بزنیم ضمن اینکه بشر در حال توانمند شدن با ابزارهای تکنولوژی است.

وی ادامه داد: اگر در حقوق مفاهیم پایه و اصول را نداشته باشیم، توانمندی حل مسئله را از دست می‌دهیم. باید به یک چارچوب مفهومی در مورد حقوق پایه برسیم که در همین راستا مهمترین و سخت‌ترین مرحله، تبیین است. یکی از وظایف حقوق این است که با ساده ترین عبارات پایه، اصول و مفاهیم را طراحی کند.

وی گفت: مالکیت، میزان مالکیت، انتقال مالکیت از پایه های حقوق هستند. کل ماجرای مالکیت اگر ادبیات ساده‌ای داشته باشد با مشکل کمتری روبرو می شود اما در حوزه حقوق و قانونگذاری مشکل اساسی ما مربوط به تبیین است.

حکمت نیا با اشاره به اینکه از حقوق مبتنی بر مجازات و تکالیف سخت دفاع می کنیم، گفت: باید تلاش برای ایجاد حقوق نرم صورت بگیرد. باید این توانمندی را پیدا کنیم که مردم از اجرای حقوق منتفع شوند و خودشان دنبال قوانین باشند.

حکمت نیا در پایان سخنانش بیان کرد: در حوزه تصمیم‌سازی اجرائی سیستم سلسله مراتبی وجود دارد یعنی باید وظایف از ترسیم به تشخیص تبدیل شوند.