جمهوری آذربایجان؛ پایگاه جاسوسان بین‌المللی

فارس، پایگاه خبری "ام‌اس‌ان‌بی‌سی" در گزارشی به قلم "آلاستر جیمیسون" به تحلیل مواضع و سیاست‌های جمهوری آذربایجان در منطقه پرداخته و می‌افزاید: جمهوری آذربایجان که دیکتاتوری سکولار با مرزهایی طولانی با ایران است، یکی از کشورهایی است که می‌تواند به عنوان مرکز جاسوسی قابل اعتماد برای آمریکا و اسرائیل عمل کند. در حالی که تنش‌ها میان اسرائیل و ایران افزایش می‌یابد، این کشور نفت‌خیز که پس از فروپاشی شوروی سابق ایجاد شد به مرکز جاسوسی بین‌المللی تبدیل شده است. جمهوری آذربایجان که روسیه را به خاورمیانه متصل می‌کند، به عنوان پایگاهی مهم برای غرب در جنگ دیپلماسیش با تهران محسوب می‌شود. "آریل کوهن"، کارشناس ارشد اندیشکده مطالعات بین‌الملل "کاترین و شلبی کالوم دیویس" در واشنگتن به ام‌اس‌ان‌بی‌سی گفت: "باکو همانند کازابلانکا در جنگ جهانی دوم به مرکز نظارت بر ایران تبدیل شده است."

* موساد در جمهوری آذربایجان حضوری فعال دارد

حوادث اخیر از برخی مانورهای بین‌المللی در باکو پرده برداشته است. سرویس‌های امنیتی آذری در ماه ژانویه دو نفر که به کشتن معلمان یک مدرسه یهودی متهم بودند، دستگیر شدند. بیشتر کارشناسان بر این مسئله توافق دارند بسیاری از ماموران موساد که برای اسرائیل کار می‌کنند در جمهوری آذربایجان حضور دارند. دکتر "ارستون اورجل"، مدیر مرکز تحقیقاتی غرب-شرق در باکو به روزنامه تایمز لندن گفت که اسرائیلی‌ها مانند آمریکاییها زیرک‌ هستند و مخفیانه عملیات انجام می‌دهند. اما در نهایت نیز همه می‌دانند که آنها در اینجا حضور دارند."

* جمهوری آذربایجان به طور فزاینده‌ای اتحاد خود را با آمریکا و اسرائیل تقویت کرده است

آذربایجان از چه جهت از اهمیت برخوردار است؟ نه تنها جغرافیای این کشور از آن مکانی ایده‌آل برای آمریکا و متحدانش برای شکست دادن تهران ساخته است بلکه تاریخ سیاسی آن، باکو را به تنش‌های اخیر با اسرائیل مربوط می‌کند. میلیون‌ها نفری که در شمال ایران زندگی می‌کنند پیشینه‌ای آذری دارند و همین مسئله دو ملت را از نظر تئوری به یکدیگر پیوند می‌دهد. اما جمهوری آذربایجان به طور فزاینده‌ای اتحاد خود را با اسرائیل و غرب افزایش داده و از ثروت نفتی خود برای بهبود موضع جهانی خود استفاده می‌کند.

* بحران حقوق بشر هنوز در جمهوری آذربایجان ادامه دارد

"جرالد فراست"، مدیر مرکز اطلاعات دریای خزر که مقر آن در پاریس است، می‌گوید: "جمهوری ‌آذربایجان یکی از اولین کشورهایی بود که پس از حملات 11 سپتامبر از آمریکا حمایت کرد. این کشور در حد امکان درباره مواضعش در خاورمیانه از نظر سیاسی برای غرب مفید بوده است. آمریکا باید به باکو توجهی ویژه داشته باشد." جمهوری آذربایجان امتیازات زیادی را به غرب داده است و همچنان دیکتاتوری خاندانی خود را تحت رهبری الهام علی‌اف حفظ کرده که قدرت را از پدرش حیدر علی‌اف، یکی از رهبران دوران شوروی سابق به ارث برد که در دوران فروپاشی شوروی سابق نقش یک ملی‌گرا را بازی کرد. الهام پس از انتخابات سال 2003 قدرت را در دست گرفت، انتخاباتی که دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد در آن "تقلب" شده و "همراه با اعتراضاتی بوده که به خشونت کشیده شد و بحران حقوق بشری را در آذربایجان ایجاد کرد که هنوز در این کشور ادامه دارد."

* همکاری جمهوری آذربایجان و اسرائیل برای ایران خطرناک است

اسرائیل سال گذشته کارخانه‌ای را در جمهوری آذربایجان احداث کرد که در آن قطعات هواپیماهای جاسوسی ساخته می‌شود و همچنین این کشور را به 1.6 میلیارد دلار تجهیزات جنگی مجهز کرده است. بی‌بی‌سی در گزارشی اعلام کرد که "ولادیمیر پوتین"، رئیس جمهور روسیه در سال 2007 رهبران غربی را با پیشنهاد به آمریکا برای استفاده از پایگاه راداریش در جمهوری آذربایجان به منظور دفاع از اروپا در برابر حملات موشکی ایران شگفت‌زده کرد. کوهن می‌گوید که ایران تلاش داشته تا موضع سکولار جمهوری آذربایجان را به امید تبدیل آن از دیکتاتوری به حکومت مذهبی تضعیف کند و اتفاقی را که در جریان انتقال قدرت در کشورهایی مانند لیبی و مصر اتفاق افتاد و آنها اکنون به سوی رهبری بدست اسلام‌گراهای محافظه‌کار می‌روند، تکرار کند. "مارک پری" در مقاله‌ای در مجله سیاست خارجی با عنوان "سکوی پرتاب مخفیانه اسرائیل" مدعی شد که مقامات دولت اوباما اکنون معتقدند که همکاری امنیتی میان جمهوری آذربایجان و اسرائیل درواقع "خطرات حمله اسرائیل به ایران را افزایش می‌دهد."

* باکو ممکن است در حمله احتمالی آمریکا به ایران حمایت‌های لجستیک انجام دهد

جمهوری آذربایجان این مسئله را رد کرده که به آمریکا یا اسرائیل اجازه انجام حملات هوایی علیه ایران را می‌دهد اما فراست معتقد است که این کشور ممکن است حمایت‌های لجستیک انجام دهد زیرا در حال حاضر اجازه ورود ارتش آمریکا به آسمانش را می‌دهد و آمریکا از طریق این کشور زخمی‌هایش در افغانستان را منتقل می‌کند. در حالی که روابط جمهوری آذربایجان با اسرائیل در حال عمیق شدن است اما آینده روابط این کشور با آمریکا مشخص نیست زیرا واشنگتن در حال حاضر در باکو سفیر ندارد. "متیو بریزا"، آخرین فردی که این پست را به عهده داشت سال گذشته پس از آنکه انتصابش از سوی کنگره تایید نشد، این کشور را ترک کرد، تصمیمی که فراست معتقد است احتمالا تحت تاثیر لابی قدرتمند ارمنستان در آمریکا گرفته شده است.

* جهش فرهنگی

اهمیت راهبردی جمهوری آذربایجان در جهش فرهنگی این کشور نیز تجلی یافته است. باکو همانند دوبی از هتل‌های لوکس و فروشگاه‌هایی برخوردار است که آخرین مدل‌ها را ارائه می‌کنند. "بن ایلیس"، نویسنده "کتاب راهنمای باکو" که قرار است ماه آینده منتشر شود، می‌گوید: "همه چیز پر زرق و برق است و نشان می‌دهد که آذری‌ها می‌خواهند به عنوان کشوری شبیه اروپاییها و نه کشوری دورافتاده زندگی کنند." جمهوری ‌آذربایجان وارد مبارزه‌ای تبلیغاتی برای جذب گردشگر شده و تلاشش برای میزبانی المپیک 2020 این کشور را در فهرست کمیته بین‌المللی المپیک قرار داده است. انتظار می‌رود بهار سال جاری برج‌های 350 میلیون دلاری آتش که آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای بلند هستند و نماد رابطه سنتی این کشور با آتش محسوب می‌شوند، افتتاح شوند. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده که "هزاران تن از ساکنان" منطقه‌ای که این برج‌ها ساخته شده‌اند را به زور از خانه‌هایشان بیرون کرده‌اند. در عین حال عرضه کردن جمهوری‌ آذربایجان به عنوان مقصد گردشگران ممکن است برای کشوری که هنوز سابقه ضعیفی در حقوق بشر دارد و هنوز از دست قزاقستان، محل به وجود آمدن شخصیت کمدی "بورات" ناراحت است، چالش محسوب شود. بلندپروازی‌های سیاسی جمهوری ‌‌آذربایجان ماه آینده که این کشور میزبان مسابقه آواز "یوروویژن" است، مورد آزمایش قرار می‌گیرد، مسابقه موسیقی زنده که در سراسر اروپا معروف است. دشمن سرسخت باکو، ارمنستان، سال گذشته هنگامی که یک گروه آذری در این مسابقه برنده شد، از آن کناره‌گیری کرد. "جیمز نیکسی"، کارشناس اندیشکده "چتم هاوس" انگلیس در این باره می‌گوید: "احتمالا این موضوع می‌تواند نشانه خوبی از این مسئله باشد که حکومت جمهوری آذربایجان تا چه حد آمادگی ارتقای روابطش با غرب را دارد."