لبخند دنیا و اخم ایران به زرشک!

به گزارش پایگاه 598، به نقل از ایسنا، دکتر ساره حسینی اظهار کرد: خراسان جنوبی دارای محصول ارزشمندی به نام زرشک است؛ زرشک با نام علمی بربریس ولگاریس دارای دو واریته دانه دار و بی دانه است که نوع بی دانه آن در مناطق خشک و نیمه خشک ایران و اختصاصا در خراسان جنوبی کشت می‌شود و جزء محصولات استراتژیک این استان است.

وی با بیان اینکه با داشتن حدود ۱۷ هزار هکتار سطح زیر کشت و برداشت ۲۰ هزار تن محصول بی تردید این استان بزرگ ترین تولیدکننده زرشک در جهان به شمار می‌آید، افزود: استفاده از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بومی استان خراسان جنوبی می‌تواند در راستای تولید محصولات و فرآورده‌های نوآورانه و فراسودمند و رونق اقتصادی استان موثر باشد.

پرطرفدار در جهان و بی طرفدار در ایران

این پژوهشگر صنایع غذایی ادامه داد: در میوه، ساقه و پوست ریشه زرشک مواد موثره ارزشمندی مانند ایزوکوئینولین و آلکالوئیدهایی مانند بربرین، بربامین و اکسیاکانتین وجود دارد که دارای خواص درمانی اثبات شده هستند؛ در روسیه و شمال و غرب اروپا از عصاره میوه زرشک برای درمان و التیام ناراحتی‌های کبدی، روماتیسم و خونریزی رحم استفاده می‌شود.

حسینی ادامه داد: از میوه آن، مکمل‌های غذایی بسیاری در آمریکا و کانادا تولید می‌شود و به ایران نیز صادر می‌شود؛ میوه زرشک دارای اسیدهای آلی، از جمله اسید آسکوربیک و همچنین سایر ترکیبات غذایی مانند کلسیم، فسفر،آهن، ویتامین‌های B۱ ، B۲ ، C و کربوهیدرات و ترکیبات فنلی ارزشمند است که برای تهیه فرآورده‌های دارویی و غذایی مناسب بوده و پتانسیل خوبی برای فرآوری و تولید اکثر فرآورده‌های غذایی و دارویی دارد.

وی افزود: زرشک تازه در استان‌های همجوار خراسان جنوبی طرفداران بسیاری دارد، اما در سایر استان‌ها به صورت تازه مصرف نمی‌شود و یکی از دلایل این امر عمر کوتاه زرشک تازه پس از برداشت است.

عضو گروه پژوهشی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: زرشک پس از برداشت به دلیل از دست دادن رطوبت، بافت آسیب پذیر، آسیب‌های مکانیکی و پوسیدگی‌های قارچی دارای ماندگاری کمی است و به صورت تازه فقط در استان خراسان جنوبی یافت می‌شود.

حسینی ادامه داد: ماندگاری کوتاه و فساد پذیر بودن مانع ارسال این میوه ارزشمند به صورت تازه به کشورهای دور دست شده است و در حال حاضر پژوهشگران مجتمع گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی زیر نظر مهندس محسن پویان مدیر مجتمع، به طور مشترک بر روی بسته بندی و روش‌های بهینه نگهداری و افزایش عمر مفید زرشک تازه فعالیت می‌کنند تا بتوانند با افزایش مدت زمان نگهداری زرشک تازه امکان ارسال آن به سایر استان‌ها و خارج از کشور را مهیا سازند.

زرشک برندی با نام ایران ندارد

وی افزود: فسادپذیری سریع و آسیب‌های مکانیکی پس از برداشت سبب می‌شود بهره برداران بلافاصله بعد از برداشت زرشک اقدام به خشک کردن این فراورده کنند؛ خشک کردن زرشک از کپک زدن و فساد میوه جلوگیری کرده و حمل و نقل و نگهداری آن را راحت تر می‌کند.

حسینی ادامه داد: بیش تر محصول زرشک پس از برداشت با روش‌های سنتی خشک می‌شوند و ممکن است در حین این فرایند در معرض آلودگی‌های میکروبی و قارچی قرار گیرند؛ یکی از علل عدم موفقیت در صادرات این محصول نیز می‌تواند میزان بالای آلودگی ناشی از روش‌های نادرست فرآوری و خشک کردن این محصول باشد.

وی بیان کرد: پژوهشگران مجتمع در حال تالیف کتابی با عنوان "معرفی روش‌های بهینه خشک کردن محصولات استراتژیک" از جمله زرشک هستند تا بهترین روش برای خشک کردن این محصولات را به کشاورزان و بهره برداران برای افزایش میزان بهره وری محصول معرفی کنند.

حسینی اظهار کرد: ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده زرشک جهان شناخته شده است، اما در بحث صادرات محصول زرشک با چالش‌هایی مواجه است؛ بی تردید یکی از دلایل ناکامی صادرات محصولاتی مانند زرشک عدم بازاریابی مناسب و عدم ایجاد برندهای داخلی است که می‌توان با برنامه‌ ریزی‌ صحیح و حمایت بخش‌های دولتی و ترغیب بخش خصوصی در راستای افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه، زمینه پیشرفت این بخش را مهیا کرد.

فرآوری در حد صفر!

وی بیان کرد: بی تردید استفاده از زرشک بی دانه که در حال حاضر به صورت انحصاری در استان خراسان جنوبی تولید می‌شود در تولید فرآورده‌های غذایی و دارویی بکارگیری شود، باعث ایجاد اشتغال و تولید ثروت در استان محروم خراسان جنوبی خواهد شد.

عضو گروه پژوهشی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی ادامه داد: علاوه بر خواص تغذیه‌ای قابل توجه زرشک این گیاه دارای خواص دارویی بی نظیری نیز است و در تمام فارماکوپه‌های گوناگون جهان به عنوان گیاه دارویی موثر درج شده است، اما متاسفانه توجه چندانی به بحث فرآوری این محصول نمی‌شود.

حسینی ادامه داد: علی رغم این که توسعه بخش کشاورزی به طور موثر بر توسعه و پیشرفت صنایع در حوزه‌های مختلف مانند صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنایع غذایی تاثیرگذار است و می‌توان گفت به نحوی مکمل این صنایع بوده، اما آن گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

وی با بیان اینکه ارتباط دو بخش صنعت و کشاورزی بدون شک از طریق ایجاد صنایع تبدیلی امکان پذیر خواهد بود، یادآور شد: میزان ضایعات در بخش کشاورزی در ایران حدود ۳۰ درصد است که ورود صنایع تبدیلی به این حوزه می‌تواند در راستای کاهش ضایعات و ایجـاد ارزش افـزوده، درآمدهای ارزی با فرآوری محصولات کشاورزی و حضور در بازارهای بین‌المللی و جلوگیری از خام فروشی راه گشا باشد.

فرآورده‌هایی که زرشک را قرمزتر می‌کنند

حسینی اظهار کرد: کاهش میزان ضایعات محصول زرشک با تولید محصولات و فرآورده‌های غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا از محصولات درجه سه و چهار که دارای ظاهر نامطلوبی برای ورود به بازار به صورت خام هستند، یکی دیگر از اهداف مجتمع تحقیقات است.

وی افزود: در این راستا تولید اولیه سرکه فراسودمند زرشک به صورت کارفرمایی با همکاری یک شرکت خصوصی در خراسان جنوبی انجام شده است؛ در سرکه تولید شده، ترکیبات ارزشمند موجود در خود زرشک وجود دارد و از بین نمی‌رود؛ در سایر عملیات‌های مربوط به استحصال فرآورده‌ها در محصولات گیاهی و دارویی، بسیاری از ریزمغذی‌های موجود در میوه از بین می‌رود که این امر در ساخت سرکه اتفاق نمی‌افتد و ارزش غذایی محصول خام حفظ می‌شود.

حسینی اظهار کرد: یکی دیگر از محصولات تولید شده در مجتمع، آبنبات فراسودمند زرشک با خاصیت خونسازی و تصفیه خون است؛ در فرمولاسیون آبنبات فراسودمند زرشک از عصاره زرشک به عنوان رنگ دهنده و طعم دهنده طبیعی استفاده شده که محصول مورد نظر را به یک فرآورده فراسودمند تبدیل کرده است.

وی یادآور شد: این محصول قابلیت تولید در کارخانه برای مصارف داخلی و همچنین صادرات به بازارهای هدف را داشته و قابلیت جایگزینی با آبنبات معمولی موجود در بازار را دارد؛ علاوه بر این، محصول مذکور با افزایش تمایل مصرف کنندگان به استفاده از میوه زرشک باعث افزایش بهره وری این میوه نیز می‌شود.