درزهای کتاب"راز سر به مهر" ظریف

• مقدمه

درحالیکه ایران در شادی مراسم تحویل مدیریت کشور از دولت حسنروحانی به دولت انقلابی رئیسیبودند ، برخی از رسانه ها در  13 مرداد 1400 نوشتند که :" مجموعه ۶جلدی کتاب «راز سر به مهر» درخصوص مذاکرات برجام، با گردآوری سید علی موجانی و به نویسندگی محمد جواد ظریف، علی اکبر صالحی، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی منتشر شد. و شامل کتاب اول  « توافق موقت ژنو»، کتاب دوم «از توافق موقت تا اتاق نگارش» کتاب سوم «جدال بر سر متن» کتاب چهارم «فصل سرد و سخت مذاکرات» کتاب پنجم «تولد برجام» و کتاب ششم نیز «پیوست ها» نامگذاری شده و حدود 3000صفحه بوده و در 5000 نسخه چاپ و در آخرین روز عمر دولت موسوم به تدبیر و امید به مسولان مختلف و نیز مدیران وزارت خارجه هدیه دادند و هفته بعد در ۱۸ مرداد ۱۴۰۰ از سوی ظریف به وزیر خارجه روسیه لاوروف تحویل شد!.

تصویر برجام سوزی  در تاریخ  18 مرداد 1400، روز شهدای مقاومت

• رهبری درخاطرات کتاب

در بخش های مختلف کتاب بجای ذکر بیان صریح رهبر انقلاب با ظرافت تمام بگونه گزینش شده ، برخی مطالب از ایشان نقل و صحبت شده ،که تایید رهبر انقلاب از محتوای مذاکرات تیم مذاکره کننده و یا موید محتوای برجام القا شده است؛ در حالیکه خلاف واقع بوده است . برخی از این روشهای ناصحیح و غیر اخلاقی استفاده شده در کتاب مکور چنین است:

• ادعا و دروغ پردازی در تبریک گویی رهبر انقلاب درحین مذاکرات :" دکتر ظریف .... تکه کاغذی کنار میز با دستخط یکی از اعضای هیئت توجه‌اش را جلب کرد. آنجا نوشته شده بود: «رئیس جمهور به رهبری تبریک گفته و رهبری هم به رئیس جمهور». آن‌گونه که دکتر ظریف روایت می‌دارد: وقتی کاغذ را خواندم بغضم‌ ترکید و نمی‌دانم چقدر اما شاید برای دقایقی طولانی اشک ریختم. چون توقع داشتم که بیدار بشوم و یک اتهام تازه داشته باشم، و ناسزاهایی تازه شروع شده باشد." ( جلد اول، توافق موقت ژنو) ادعای غیر واقعی و مظلوم نمایی نمایشی جالبی در این بخش کتاب صورت گرفته است !حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامه‌ای به آقای روحانی رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی، با اشاره به بررسی‌های دقیق و مسئولانه‌ی برجام در مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی و عبور این موافقتنامه از مجاری قانونی، دستورات مهمی را درخصوص رعایت و حفظ منافع ملی و مصالح عالیه‌ی کشور صادر و با برشمردن تأکیدات و الزامات ۹ گانه در اجرای برجام، مصوبه‌ی جلسه‌ی۶۳۴ مورخ ۹۴/۵/۱۹ شورای عالی امنیت ملی را با رعایت این موارد و الزامات تأیید کردند. ( سایت رهبر انقلاب؛ ۱۳۹۴/۰۷/۲۹ )
• کج فهمی تیم ظریف در تفاوت بین حمایت از مذاکره کننده گان ( که نماینده رسمی کشور بوده اند) و حمایت از محتوای مذاکره ( که رهبری هیچگاه ابراز رضایت نکردند) :"این خود فی‌نفسه نمایانگر آن بود که بیانات رهبری عالی ایران در حمایت از مذاکره‌کنندگان که به کرّات در طول مذاکره تکرار شد، یک باور است. بدیهی بود با این پشتوانه و اشارات رهبری به جزئیات مذاکرات، ....." (جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات) درحالیکه رهبر انقلاب از آنان بعنوان نماینده کشور حمایت کردند و همچنین فقط و فقط از زحمات آنان تشکر کردند و هیچگاه از محتوای مذاکرات و محتوای برجام ابراز رضایت و خشنودی نکردند . بلکه چنین بوده است"از جنابعالي و هيئت مذاكره و شخص وزیر محترم و همه‌ي دست‌اندركاران تشكر مي‌كنم."( رهبر انقلاب ، ۲۹دی ۹۴ )ودر ادامه تذکراتی را دادند
• اتهام تلویحی دروغین ارسال جزییات مذاکرات به رهبری و ورود کارشناسی رهبر انقلاب :" با پایان گفتگو و درحالی‌که هیئت مذاکره‌کننده عازم سایر ملاقات‌های دوجانبه و فرایندهای کاری مرتبط در حاشیۀ اجلاس امنیتی مونیخ بود، رأس ساعت 10 صبح 19 بهمن 1393ش، دکتر ظریف در جریان نظر ابراز شدۀ مقام معظم رهبری مبنی بر مناسب نبودن توافق دومرحله‌ای قرار گرفت. این نظر صائب که با تحلیل و برآوردهای کارشناسی مذاکره‌کنندگان همسان بود، دو نکتۀ بسیار مهم را در تاریخ مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای «پنج ‌به‌اضافۀ یک» و نیز روندی که به برجام انجامید، آشکار ساخت. نخستین آن؛ دقت نظر و ورود کارشناسی مقام معظم رهبری در مضامین مذاکره بود که این خود نشانۀ روشن از آن است که واژه‌به‌واژۀ روندهای مذاکره‌ای که گام‌به‌گام و ایستگاه‌به‌ایستگاه از سوی کارگروه مذاکره‌کننده گزارش می‌شده است، با وسواس و نظری صائب مورد مداقۀ عالی‌ترین مرجع حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران واقع شده و بدین‌گونه، اشکالات و ابهامات مورد بررسی قرار گرفته است." ( جلدچهارم؛ فصل سرد و سخت مذاکرات)
• منتقدان دلسوزکشور را همسو با صهیونیست ها جا زدن و ...:"تأثیر مستقیم مقام معظم رهبری بر مسیرمذاکراتی با ایراد سخنان و خطابه‌هایی بود که در آنها به‌مضمون تبادلات میزِ گفتگو اشاره شده، و نکاتی مورد استناد، اِشکال و گاه اهتمام ایشان در سخن قرار می‌گرفت. بدیهی است از این‌گونه نظرات ایشان، دو برداشت در خارج و داخل صورت می‌گرفت. شایع‌ترین نمونه از این قضاوت‌ها از سوی ناآگاهانی بود که بدون اشراف بر جزئیات مذاکره، به صرف یک کلمه و گزاره، به تحلیل‌های متوهمانه یا شروحی ساده‌انگارانه دست می‌زدند. گاه نیز از سر کین و تحت هدایت جریان‌های ضد مذاکره، تحت القائات لابی صهیونیست‌ها و برخی کشورهای منطقه قرار می‌گرفتند که بازیابی آن در رسانه‌های معاند و ضد انقلاب خارج از کشور دور از دسترس نیست. برخلاف این بخش که مدیریت شده به سوءاستفاده از رویدادهای داخل کشور دستبرد می‌زدند، زمانی هم سرریز تبلیغاتِ هدایت شدۀ جریان‌های خارج از کشور و یا تلقی‌های نادرست رسانه‌ای، و رویکردهای سیاسی ـ جناحی داخل کشور ناخواسته اسبابی را فراهم می‌آورد تا قضاوت‌ها و برداشت‌هایی رواج یابند که بُن‌مایۀ آنها بر این استوار شده بود که مقام معظم رهبری را در تعارض و مخالفت با دیپلماسی جلوه دهند." ( جلدچهارم؛فصلسردوسختمذاکرات)
• اتهام به رهبر انقلاب : بیان شده "در حقیقت تجربه مذاکرات آنگونه که مقام معظم رهبری با آن موافقت نمودند آزمونی بود در مسیر افزایش سطح آگاهی و خِرد ملی ایرانیان که دل‌بستن به شرق و غرب سیاست، عبث است. آرمان انقلاب اسلامی نفی قدرت استکبار برای حفظ استقلال کشور بود. "(جلد اول ، توافق موقت ژنو) در حالیکه هدف این نبوده ؛ بلکه تنها دستاورد برجام همین بوده است .
• عدم توان تیم مذاکره کننده در تبیین جایگاه فتوای شرعی :با این عبارت "جلسۀ اول مذاکرات در تهران نه تنها به رد موضوع مورد نظر (حق غنی‌سازی برای ایران ـ ثبت فتوای رهبری) اکتفا نمی‌کنند بلکه ..." ( جلد اول ، توافق موقت ژنو)در می یابیم که طرف ایرانی جایگاه فتوای مرجع و رهبری را بحث نکرده و اثبات نکرده است.
• بیان مبهم از درخواست رهبر انقلاب: دکتر صالحی: خدمت رهبری رسیدم و موافقت فرمودند مشروط بر اینکه مذاکره برای مذاکره نباشد و دستاوردی داشته باشد تا معلوم شود هدف سوءاستفاده نیست. پس از بالا و پایین‌های زیادی که در مذاکرۀ نخست شد آنها گفتند: «آمده بودیم برای آزمونِ آمادگی شما که محقق شد»!!! ( جلد اول ، توافق موقت ژنو)
• تماس تلفنی ای که بعداً اسباب گلایۀ مقام معظم رهبری را ایجاد کرد و ایشان از «انجام مذاکرۀ تلفنی میان دو رئیس جمهور» و نیز از «طولانی شدن زمان» ملاقات میان دو وزیر با واژۀ رویدادهای «نابجا» یاد کردند:" این طراحی در خارج از جمع هیئت مذاکراتی و بدون حضور وزیر امور خارجه انجام شده و پس از رایزنی میان خود به رئیس جمهور پیشنهاد شده بود. ظاهراً بدون هماهنگی رئیس جمهور، تماس‌های مقدماتی نیز گرفته شده بود. گروه مذاکره‌کننده که این ابتکار را ناکارآمد و برهم زنندۀ طراحی‌های شکلی و محتوایی طرف ایرانی می‌دید، به‌رغم مقاومت شدید طرفداران این اندیشۀ خلق‌الساعه، به شدت با آن مخالفت ورزید." ( جلد اول ، توافق موقت ژنو)
• شبه پراکنی تلویحی علیه برخی نهادها و توصیه عجیب دستهای پنهان به تیم مذاکره کننده  :"در مجلس، صدا و سیما، نماز جمعه، روزنامه، سایت و ...مطالبی به نقل از رهبری با صراحت گفته می‌شد که مثلاً:حضرت آقا این را گفته‌اند؛ نظرشان چنین است؛ با فلان مطلب مخالفند و الخ. لذا حتی مذاکره‌کنندگان هم دچار تردید ‌شدند که آیا واقعاً رهبری عزم آن دارند این کار انجام شود یا خیر. دیدگاه و باور همۀ مذاکره‌کنندگان این‌گونه به دکتر ظریف بازگو شد که «اگر نمی‌خواهند ما تابعیم، به ما بگویند برگردید ما فوری برمی‌گردیم». در انتقال این نظر به مسئولان امر پاسخِ دریافت ‌شده که بارها بیان و تکرار شد، صریح و روشن و ساده بود:«از شما تعجب می‌کنیم، شما فرماندهان ما هستید در این جبهه. مگر دستوری برایتان رسیده که برگردید؟ مگر دستوری رسیده که عقب‌نشینی کنید؟ کارتان را بکنید. به این فضا اصلاً کاری نداشته باشید، اصلاً چرا مطالب .... را می‌خوانید؟ چرا به این حرف‌ها گوش می‌دهید؟ اصلاً کاری نداشته باشید»."( جلد اول ، توافق موقت ژنو)
• دستاوردهای نداشته برجام را دستاورد نظام ورهبری گره زدن؛ تا القای مخالف با برجام ، مخالفت با نظام و رهبری تلقی شود : "صرف انعکاس واقعی دعوای داخلی در آمریکا و گفته‌هایی که مخالفان و حتی رئیس جمهور آمریکا زده بودند، برای اثبات دستاورد بزرگ مردم و رهبری نظام کافی بود."( جلد اول ، توافق موقت ژنو)
• ادعای عجیب: در حالیکه طرفهای غربی مکرر مطالبشان را منوط به مذاکره با کشورشان میکردند و اینها می توانستند انرا منوط به مذاکره کنند ، تلویحا عدم اختیار رییس جمهور را القا کرده اند:" در آستانۀ تصمیمی تحول‌ساز (مذاکرات ژنو)، دکتر روحانی رئیس جمهور در شرایطی دشوار برای اخذ تصمیم قرار داشت. او طبق مفاد قانون اساسی در تعامل با مقام معظم رهبری، ضمن استفاده از سازوکارهای اداری و ساختارهای تقنینی و نظارتی می‌بایست یا دستورالعمل‌های اجرایی پیرامون چگونگی استمرار موضوع را ابلاغ نماید، یا همان‌گونه‌که دکتر ظریف در گزینۀ سوم شرح داده بود، دستور به خروج از مذاکره را با مقصرسازی طرف مقابل و شکست از ناحیۀ «پنج به‌اضافۀ یک» به مذاکره‌کنندگان ابلاغ کند. "( جلد سوم ؛ جدال بر سر متن)
• کم فهمی تیم ایرانی از بیانات رهبری و استفاده از عنوان نقش‌بندی غیب:" با اینکه سنجش مورد اشاره، نخستین کوشش برای تشریح شرایط حاصل از این تزویر رسانه‌ای و هشداری برای مواجهه با دوقطبی شدن افکار عمومی به شمار می‌آمد، اما حتی قبل از آنکه این برآورد صورت پذیرد، یعنی در کمتر از 48 ساعت پس از بازگشت هیئت مذاکراتی به کشور، بخشی از آن «نقش‌بندیِ غیب» در مسیر موفقیت مسیر مذاکرات، خود را در سخنرانی مقام معظم رهبری به منصۀ ظهور رساند. ایشان در ششم آذر 1393ش، طی دیداری با یکی از مهم‌ترین تشکل‌های تأثیرگذار کشور؛ اعضای مجمع عالی بسیج مستضعفین که با حضور فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برگزار شد، با صراحت کامل دیدگاه‌های خود را در زمینۀ اصل مذاکرات، موضوع تمدیدِ دورۀ توافق و دیپلمات‌های مذاکره‌کننده تشریح کردند.دقت‌نظر و سرعت عمل در بیان این مطالب از سوی مقام معظم رهبری تنها سه روز پس از تمدید مذاکرات، توأم با تأکید بر چند ویژگی مهم همچون ضرورت پایبندی به مذاکرات تا سطح تمدید روندهای مرتبط، یا اشاره به کمیت و پشتیبانی‌های فنی، رسانه‌ای و حقوقی مذاکراتی طرف‌های مقابل در برابر محدودیت‌های طرف ایرانی که با توجه به مخاطبان دیدار بااستفاده از عبارت «لشکر» بیان می‌گردد؛ همچنین اشاره به شایستگی، استواری و منطق مبتنی بر دفاع از کیان ملّی همراه با قابلیت‌های مذاکراتی هیئت ایرانی در طول دورۀ یک‌سال پس از توافق موقت ژنو از جمله ارجاعات مهم ایشان در زمانی حساس و در مقطع گذر مذاکرات از معبری بس خطیر آن هم در شرایطی بود که بسیاری از سر ناآگاهی یا منافع شخصی تیغ آخته بودند." ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• دخالت وزیر خارجه امریکا در مناسبات داخلی کشور :" ... آقای کری به مشکلات داخلی آمریکا اشاره کرده و گفت: اگر لازم است که شما در ایران رئیس جمهور و رهبری را قانع کنید، سپس همه چیز حل می‌گردد، ولی کار ما در آمریکا مشکل‌تر است." ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• بزرگ نمایی بازگشت به ایران ، بدون ذکر محتوای علت درخواست و اینکه چه اشکال مهمی پیش آمده بوده است:" هنگامی‌که دکتر ظریف و کارگروه مذاکراتی در اوج مذاکرات روز دوم در مونیخ به‌سر می‌بردند، پیامی با تماس تلفنی از دفتر مقام معظم رهبری دریافت شد: «با نخستین امکان فراهم شده همراه با سایر اعضا خود را به تهران برسانید». نخستین فرصت پیش‌رو، مسیر پروازی از مبدأ مونیخ بود. این پرواز به‌رغم تهیۀ بلیط سفر، به‌دلیل کولاک در آسمان اروپای مرکزی لغو شد. نظر به اینکه دلیل این فراخوانی حضور در جلسه‌ای مهم بود و تنها نیم‌روز تا این دیدار فرصت ‌مانده بود، دکتر ظریف مصمم شد همراه با دستیارانش از مسیر زمینی با عزیمت از طریق فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت با هر پرواز در دسترس خود را به تهران برساند. هیئت مذاکره‌کننده در شرایط سخت ناشی از بارش شدید برف و یخ‌بندان، مسیر میان این دو شهر جنوبی آلمان را در شرایط جوی بسیار نامناسب پیمودند و درحالی‌که به‌دلیل نبود وقت کافی تا پرواز، سرعت بالا، فقدان دید کافی و لغزندگی جاده چند نوبت امکان بروز سانحه برای خودروی آنان پیش آمد، اما در عزم بازگشت به‌هنگام، تردید روا نداشتند." ( جلدچهارم؛ فصل سرد و سخت مذاکرات)
• بدون ذکر علت تلخ بودن داستان ؛ میوه خوش یمنی را به پای خود ثبت کرده اند:"به‌رغم پایان خوش‌یُمن این داستانِ تلخ، دکتر ظریف سخت‌ترین و ناگوارترین روزهای حیات کاری خود در همۀ سال‌های پس از انقلاب اسلامی را به وقایع دو جلسۀ مسئولان امر در 20 و 25 بهمن 1393ش منحصر دانسته است. وی معتقد است هیچگاه توقع چنان برخوردی را از سوی برخی مسئولان با کارگزاری صادق و شناخته شده که تجربه نشان داده در همۀ آزمون‌های گذشته اصل شرافت و پایبندی به کشور و ملّتش را احراز کرده است، آن هم در مقابل مقام معظم رهبری نداشته است." ( جلدچهارم؛ فصل سرد و سخت مذاکرات)
• اهمیت توصیه های رهبر انقلاب که اذعان شده ولی مورد توجه قرار نگرفت :"از دقت در بیانات آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب مشخص می‌گردد چنین ملاحظه‌ای یعنی روزآمد کردن خطوط مذاکراتی، حتی قبل از آنکه بحث آن به‌صورت جدی در سطح مسئولان امر در جلسۀ 25/11/1393ش، و یا نشست‌های هم‌زمان مورد عنایت واقع گردد، مورد دقت نظر صائب ایشان واقع شده بوده است. تمرکز در سخنانی که طی دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش و پدافند هوایی کشور ایراد شده، نشان از آینده‌نگری ایشان برای اجتناب از بروز بن‌بست در مسیر مذاکرات پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران داشت.طی آن دیدار، ایشان نخست با بیان خطای محاسباتی و اشتباهات تحلیلی طرف آمریکایی اشاره می‌دارند: «چند روز پیش یک مقام آمریکایی گفته بود ایرانی‌ها در مذاکرات هسته‌ای دست بسته هستند و گیر افتاده‌اند. ...دست ملّت و مسئولان ایران هیچگاه بسته نبوده و این موضوع را در عمل نشان داده‌اند و از این پس نیز با ابتکارات و شجاعت خود، آن را نشان خواهند داد»." ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• نهی رهبرانقلاب از توافق بد که عاقبت محقق شد:"مقام معظم رهبری با گذر از اشارۀ غیرمستقیم به «ابتکارات و شجاعت»، به موضوع مذاکرات هسته‌ای ورود می‌کنند و یادآور می‌شوند: «من با توافقی که بتواند انجام شود موافقم، اما با توافق بد، موافق نیستم». پس از این نیز با ارجاع به اظهارات انتشار یافتۀ طرف آمریکایی که «توافق نکردن بهتر از توافق بد است»، زمینۀ اظهار نظری را به‌وجود آورده، می‌افزایند: «ما هم همین عقیده را داریم. و معتقدیم توافق نکردن بهتر از توافقی است که به ضرر منافع ملّی و زمینه‌ساز تحقیر ملّت بزرگ ایران شود».مقام معظم رهبری با عبور از این اصل مهم که تنها با توافقی که قابلیت انجام و تحقق داشته باشد موافق هستند، طی فراز دیگری از سخن خود به یک محور مهم دیگر یعنی موضوع تحریم‌ها توجه نشان می‌دهند و چنین ایراد سخن می‌کنند که «چنانچه تلاش بی‌وقفۀ مسئولان و هیئت مذاکره‌کننده برای خارج کردن حربۀ تحریم از دست دشمن رخ دهد، و با توافق، حربۀ تحریم از دست دشمن خارج شود، بسیار خوب است؛ اما اگر این اتفاق نیفتاد، همه بدانند که راهکارهای فراوانی در داخل کشور برای کُند کردن حربۀ تحریم وجود دارد».آیت‌الله خامنه‌ای رهبر عالی ایران، در فراز مهم دیگری از این سخنرانی، با اشاره به نکتۀ اخیر و در نوبتی تازه توصیۀ مکرر خود برای مقابله با «رفتار غیر منطقی»، «متوقعانه»، «بی‌منطق» و «زیاده‌خواهانۀ» طرف‌های غربیِ مذاکرات را یادآور شده، این‌گونه به نمایندگی از ملّت ایران نتیجه می‌گیرند که «من با ادامه و پیشرفت مذاکرات و رسیدن به توافق خوب موافقم و قطعاً ملّت ایران هم با هر توافقی که در بَردارندۀ عزت و احترام او باشد، مخالفتی ندارد»." ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• ادعایی که چند بار تکرار شده ولی مستدل ارایه نشده است :" هیئت مذاکره‌کننده .... در تمامی مذاکرات سر سوزنی از خط قرمزهای مقام معظم رهبری و دستورالعمل‌های تعیین شده تخطی نکرده است،!!! و بدون کسب مجوز قبلی در هیچ موضوعی انعطاف نشان نداده است. " ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• جسارت غربیها به اقتدار رهبر انقلاب واستفاده از قانون جنگلی وتو توسط ظریف :"آقای کری که در دیدار قبلی، از ورود رهبری در جزئیات مذاکره زبان گلایه گشوده بود، در استدلالی متناقض با دیدگاه پیشین خود جهت کلام را تغییر داد و دستاویزی تازه به‌کار بست و گفت؛ ولی شما رهبری دارید که با قدرت زیاد همه چیز را مدیریت می‌کند. دکتر ظریف با اشاره به این تناقض، به سرعت این‌گونه خاطر نشان کرد: رهبری هیچگاه خلاف نظر جمعی عمل نکرده و هیچگاه تصمیمات مجلس را وتو نکرده‌اند." (جلدپنجم؛ تولد برجام)
• القای موزیانه از تاثیر بیانات رهبری بر مذاکرات :" نظرات رهبری که 48 ساعت پیش به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد، هم‌زمان با آغاز مذاکره در بیانی آشکار رسانه‌ای گردید. .... ، اکنون با سخنان مقام معظم رهبری،در نهایت خشم و اعجاب مقابل دستیاران دکتر ظریف نشسته بودند تا توضیحات هیئت ایرانی را استماع کنند." ......" در آن شرایط لحن قاطع مقام معظم رهبری در سخنرانی، زمینۀ نگرانی فراوان و تا حدی سردرگمی و انفعال سطح مذاکراتی طرف مقابل، یعنی معاونان را سبب شده بود. آنها هنوز از مواضع پایتخت‌های خود آگاهی نداشتند و طبیعی به نظر می‌رسید که پایتخت‌ها هم منتظر پایان نشست و دریافت نظرات کارشناسی آنها بوده باشند. درک این شرایط از سوی معاونان وزیر خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، آقایان عراقچی و روانچی سبب شد تا بکوشند ضمن عدم انعطاف تا سرحد ممکن زمان جلسه را طولانی کنند که امکان این تبادل میان هیئت‌ها و پایتخت‌ها تا تثبیت موضع اعلام شدۀ رهبری در رسانه‌ها و افکار عمومی،ناممکن گردد. این جلسه فشاری سنگین بر هیئت مذاکره‌کننده داشت. " (جلدپنجم؛تولدبرجام)
• نمونه دیگری از اعتراف ضمنی خط قرمزهایی که توسط تیم مذاکره کنندگان ایران شکسته شده بود و توسط رهبرانقلاب هشدارها داده شده :"دکتر ظریف برای نخستین نوبت در حاشیۀ جلسه هیئت دولت در اواخر اردیبهشت 1394ش، از دستور کتبی مقام معظم رهبری مبنی بر عدم امکان دسترسی به افراد و اماکن مطلع شد. روز بعد همان دستور به رئیس جمهور ابلاغ ‌گردید و پس از دو روز نیز به‌صورت علنی در مراسم اعطای سردوشی در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) اعلام شد. دستور مقام معظم رهبری فوراً از سوی دکتر ظریف به هیئت مذاکره‌کننده منعکس گشته و از آقایان عراقچی و روانچی خواسته شد این موضع تازه را صراحتاً به طرف مقابل منتقل کنند و بر آن اصرار ورزند....این فهرست که دربرگیرندۀ چهار مرکز نظامی و سه کارگاه متعلق به بخش خصوصی، دو رشته اسناد و 23 نفر از مسئولان سیاسی و هسته‌ای بود، پس از ماه‌ها پیگیری سرانجام در حاشیۀ مذاکرات لوزان از سوی فرانسه به سایر اعضای «پنج به‌اضافۀ یک» ارائه شده بود و آنها نیز این فهرست را به شکلی رسمی به هیئت مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران تحویل داده ‌بودند اما دکتر ظریف و دستیارانش از پذیرش رسمی این فهرست امتناع ‌ورزیدند. در نهایت «پنج به‌اضافۀ یک» صرفاً یک نسخه از فهرست را بر روی میز مذاکره قرار داده بودند. ...سخنان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی آقای آمانو نیز در پاریس طی اظهاراتی بر بازرسی از مراکز نظامی تأکید کرده بود." ( جلدپنجم؛تولدبرجام)
• مانور مکرر ظریف از تمجید زحمات تیم مذاکره کننده و عدم درک عدم اعلام رضایت رهبری از محتوای مذاکرات :"حکایت دکتر ظریف مورد دقت و توجه رئیس جمهور و رهبری واقع می‌شود. مقام معظم رهبری هم با یادآوری «زحمات طاقت‌فرسای ایشان و هیئت همراه»، این تکاپو و جهد را درخور «تمجید و سپاس» برمی‌شمارند." (جلدپنجم؛تولدبرجام)
• متهم کردن دلسوزان نظام و فرار از بیان اشکالات گرفته شده و پاسخ بدان :" تصورِ برساخته از مذاکرات هیئت ایرانی با «پنج به‌اضافۀ یک» برای سال‌های متوالی با تبلیغات دلواپسان آن بود که نوعی وادادگی و تحمیل بر هیئت مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی ایران ساری بوده است. شاید در این زمینه تنها سخنان امیدوار کننده و روشنگرانۀ مقام معظم رهبری دربارۀ هیئت مذاکره‌کننده و دشواری مذاکرات بود که سبب می‌شد باورمندی افکار عمومی اکثریت ملّت شریف ایران به کوشش سخت و جُهد بی‌امان کارگزاران خود در مذاکره برقرار بماند." ( جلدپنجم؛تولدبرجام)
• دستاوردهای برجام
• براساس بیانات رهبر انقلاب برجام تقریبا هیچ دستاوردی برای کشور نداشته است و بدعهدی امریکا واروپاییها را اثبات کرد ومذاکرات عبرتی شدبرای دولتهای آتی می باشد .
• انتظار بی جای ظریف از رهبری در خاموش کردن انتقادات مستدل دلسوزان کشور:" در این زمان دکتر ظریف که معتقد بود دوقطبی شدن فضای داخل کشور که با بنیان طرح جامعی که جمهوری اسلامی ایران در نظر داشت در تعارض است، لذا با نگارش نامه‌ای به مقام معظم رهبری ... چنین گزارش می‌کند : «حضرت‌عالی بهتر از همه اطلاع دارید که وظیفه‌ای که بر من تکلیف شده است، بسیار سنگین و طاقت فرساست. حمایت‌های مستمر حضرت مستطاب‌عالی باعث دلگرمی بنده و همکارانم در میان فشار شدید طرف مقابل از یک سو و دریای سهمگین افتراها، اتهامات و تهدیدهای داخلی از سوی دیگر بوده است؛ که پس از یکی دو گلایه در آغاز کار، مصدع اوقات شریف حضرت‌عالی نشدم و برای حفظ منافع ملّی حتی پاسخ هم نداده‌ام. حتی هشت ماه است رابطۀ مستقیم و کارآمد خود با مردم در شبکه‌های اجتماعی را هم قطع کرده‌ام تا از یک سو مجبور به پاسخ‌گویی به این حملات نشوم و از سوی دیگر به این امید واهی که حساسیت دوستان را کاهش دهم تا شاید بتوانم این وظیفۀ خطیر ملّی را به انجام رسانم؛ هرچند که آبروی شخصی‌ام برباد رود. بندۀ کمترین در شرایطی این مسئولیت خطیر را پذیرفتم که براساس تحلیل خودم جز عنایت و لطف الهی، هیچ راه برون‌رفت بی‌هزینه‌ای از موضوع هسته‌ای را تصور نمی‌کردم. برخلاف سایت‌های متعددی که امروز تلاش دارند به دروغ و افترا القا کنند که من قبل از دولت جدید ادعا می‌کردم که اگر مذاکرات به من واگذار شود، موضوع را ظرف چند ماه حل می‌کنم، بنده نه چنین اعتقاد و ادعایی داشتم و نه خواستار چنین مسئولیتی بودم. تمام نظرات من طی 10 سال گذشته کاملاً عکس این برداشت بوده است. نخستین‌بار تحلیل خود را در نوشته‌ای که تحت عنوان «گزینه‌های پیش رو» در خرداد ماه 1384ش، به محضر مبارک‌تان تقدیم کردم، [آنجا] مطرح نمودم. پس از آن ــ که به فضل الهی مسئولیت از دوش من برداشته شد ــ نیز هر وقت از من نظری خواسته شد، به صراحت بیان کرده‌ام که شرایط ایجاد شده بدون هزینه قابل مدیریت نیست. از ابتدای قبول مسئولیت نیز در چندین ملاقات به صراحت عرض کرده‌ام که من نه برای کسب نام و وجاهت داخلی، بلکه برای پرداخت هزینه با آبروی خود وارد این معرکه یا به‌عبارتی مهلکه شده‌ام؛ و منتی هم بر کسی ندارم، چراکه اگر آبرویی دارم همان نیز به برکت اسلام و انقلاب و امام و رهبری است و بسیاری بهتر از من بیش از اینها را فدا کرده‌اند. در آخرین جملۀ نامۀ مورخ 26/11/1392ش، خود هم همین مفهوم را به‌صورت تلویحی که شرط ادب بود، معروض داشتم. بارها از ریاست محترم جمهوری هم شنیده‌ام که ایشان نیز با همین دیدگاه و با علم به مشکلات عظیم وارد کار بسیار خطیری که مسئولیت کوچک من تنها بخش ناچیزی از مشکلات ایشان است، شده‌اند. اکنون هم بار دیگر عرض می‌کنم که مقابله با قدرت‌های جهانی که هریک به فرمودۀ حضرت‌عالی با یک لشکر به مصاف من و همکارانم می‌آیند، هم‌زمان بااین‌همه فشار داخلی طاقت‌فرساست. حملات رسانه‌های داخلی و یک بام و دوهوای آنها بنده را عذاب می‌دهد که اقدام جناب آقای دکتر جلیلی در صحبت کردن 45 دقیقه‌ای با مقام مادون خود (قائم‌مقام وزیر خارجۀ آمریکا نیکلاس برنز) در فضای سبز هتل را یک حرکت انقلابی می‌خوانند ولی دربارۀ اقدام بنده در قدم زدن با همتای آمریکایی‌ خود در خیابان‌های ژنو به مدت 15 دقیقه این میزان فضاسازی می‌نمایند. در این میان آنچه برای من بسیار گران است، هزینه کردن از مقدسات برای تخریب این سرباز ناقابل است. آیا درست است نشریات، سایت‌ها و مقامات ما به دنیا و به‌ویژه مسلمانان عاشق پیامبر(ص) بگویند که؛ وزیر خارجۀ جمهوری اسلامی ایران نسبت به بی‌حرمتی به ساحت مقدس رسول‌الله (ص) بی‌تفاوت است؟ اگر حتی به فرض محال چنین بود، آیا باید ما در دنیا آن را در بوق و کرنا کنیم، یا باید برای جلوگیری از تخریب وجهۀ تشیع و جمهوری اسلامی بر آن سرپوش بگذاریم؟ آیا نباید این انتقادها نصیب داوداوغلو که مدعی اسلام‌گرایی و رقیب ایران در جهان اسلام است، می‌شد که در تظاهرات پاریس در کنار نتانیاهو شرکت کرد؟ آیا انصاف است که این همه فضاسازی و تخریب نصیب وزیر خارجه‌ای شود که از هر فرصت (من‌جمله در اولین بیانیۀ وزارت امور خارجه و در تمام ملاقات‌ها و مصاحبه‌های بعد از آن) استفاده کرده و بی‌احترامی به مقدسات را بزرگ‌ترین عامل افراط خوانده و غربی‌ها را برای پروراندن افراطیونِ گردن زن در دامن خود سرزنش و تحقیر کرده است؟ و این اظهارات را نه در میان جوانان حزب‌الهی که برایش تکبیر بگویند، بلکه در ملاقات با وزرای خارجۀ آمریکا و فرانسه و اتحادیۀ اروپا و در اجلاس داووس و در میان همان غربی‌ها بیان کرده و در برابر واکنش بی‌ادبانۀ وزیر دفاع آلمان، در همان جلسه ایستادگی کرده است. البته همین‌جا باید خالصانه اذعان نمایم که پیام تاریخی آن رهبر فرزانه، زمان‌شناس و موقعیت‌سنج به جوانان اروپا و آمریکا، امکان عرض اندام در این عرصه را نیز از همچو منی گرفته است»." ( جلدچهارم؛فصل سرد و سخت مذاکرات)
• اعتراف ضمنی مبنی بر بی حاصل بودن برجام ."در سال های اخیر که بحث خروج و ورود آمریکا به برنامۀ اقدام جامع مشترک محور مساعی 1+4 گردیده، سخن فقط آن نیست که با این «برنامۀ توافق‌شده» چه باید کرد بلکه ساختار حقوق بین الملل برای دهۀ‌های متوالی با این مسئله روبرو خواهد بود که با اهمیتِ اثرگذار قطعنامه مدت‌دار 2231 و پیوست‌های آن چه کند." ( جلد اول ، توافق موقت ژنو)

• سخن پایانی :
• در این کتاب با شگردهای بسیار ظریف سعی شده است تا تقدیر رهبر انقلاب از زحمات به تایید برجام جا زنند و صحه بر کار پرخسارت خود بگذارند ؛ که کار نادرستی بوده است .
• بانیان برجام هرچه بخواهند کار خسارت بارخود را توجیه کنند ؛ این یکی از مستندات تضاد فکر وعمل آنان این مرقومه رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب می باشد : " سردمداران نظام سلطه نگرانند؛ پیشنهادهای آنها عموماً شامل فریب و خدعه و دروغ است. امروز ملّت ایران علاوه‌ بر آمریکای جنایت‌کار، تعدادی از دولتهای اروپایی را نیز خدعه‌گر و غیرقابل اعتماد میداند. دولت جمهوری اسلامی باید مرزبندی خود را با آنها با دقّت حفظ کند؛ از ارزشهای انقلابی و ملّی خود، یک گام هم عقب‌نشینی نکند؛ از تهدیدهای پوچ آنان نهراسد؛ و در همه حال، عزّت کشور و ملّت خود را در نظر داشته باشد و حکیمانه و مصلحت‌جویانه و البتّه از موضع انقلابی، مشکلات قابل حل خود را با آنان حل کند. در مورد آمریکا حلّ هیچ مشکلی متصوّر نیست و مذاکره با آن جز زیان مادّی و معنوی محصولی نخواهد داشت. (بیانیه گام دوم انقلاب ، بند دوم توصیه ششم گام دوم انقلاب اسلامی؛ 22 بهمن 1397 ) و اینان با تداوم مذاکره به کشور زیان زده اند و ننگ با توجیهات پاک نمی شود و آیندگان در باره آنان قضاوت سختی خواهند کرد .