واکسن ایرانی بیشتر منتقدان داخلی دارد تا خارجی!

به گزارش پایگاه 598، در ارتباط با اهمیت دستیابی ایران به واکسن ایرانی کرونا و ایجاد زیرساخت در تهیه و تولید اقلام دارویی و واکسن با محمدحسین یزدی، رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگویی انجام دادیم و او در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «در رابطه با اینکه نیاز به تولید داخلی واکسن داریم، امروز بر هیچ‌کسی پوشیده نیست. با شرایط کنونی و نیاز اورژانسی دنیا به واکسن هر کشوری که توان علمی و زیرساختی لازم برای تولید واکسن را داشته باشد ولی این کار را نکند و به امید شرکت‌های سازنده واکسن باقی بماند، درواقع به کشور خیانت کرده است، به‌دلیل اینکه الان با توجه به اینکه یک سال و خرده‌ای تلاش برای تولید واکسن داریم، برنامه‌ریزی واکسیناسیون ما طبق آن چیزی که می‌خواستیم، پیش نرفته است؛ یعنی نه‌تنها در واردات موفق نبودیم، بلکه در تولید داخل به تاخیر افتادیم که به‌دلیل همین انتقاداتی بود که بعضا از ابتدا وجود داشته است درمورد اینکه چرا تولید کنیم و چرا سراغ تولید داخلی برویم. یک‌بار دیگر نیز بیان کرده بودم که در بحث کووید فقط نباید کووید را دید، بلکه این یک پاندمی است که یک درس عبرت به جهت‌های مختلف برای دنیاست؛ یعنی کووید منشأ و مبدأ هر چیزی است، بعد از آن پارادایم و الگوی بهداشتی ما تغییر می‌کند و یکی از مولفه‌های این تغییر به وجود آوردن زیرساخت‌های موجود برای مواجهه با چنین شرایطی است؛ یعنی باید آماده شوید، برای اینکه اگر خدای‌ناکرده پاندمی دیگری اتفاق افتاد. این بعید نیست. همه دانشمندان علوم پزشکی به این موضوع به شکل یک شک و آلارم نگاه می‌کنند که ممکن است ما مجدد با یک بیماری برخورد کنیم که به این شدت مسری و پاندمیک باشد. فارغ از بحث اینکه دستکاری شده یا طبیعی باشد. برخی معتقدند دستکاری شده و برخی معتقدند این طبیعی به وجود آمده است. اصلا به این بحث ورود نمی‌کنیم، به این بحث ورود می‌کنیم که اگر چنین مساله‌ای مجدد پیش بیاید، ما باید زیرساخت داشته باشیم یا باید منتظر بمانیم واکسن آن در دنیا ساخته شود و اینکه چه زمانی به دست ما برسد؟ به‌هر‌حال باید قبول کنیم شرایط ما شرایط معمولی نیست. به‌صورت ظالمانه، یکطرفه ما را تقریبا به لحاظ روابط تجاری با دنیا ایزوله کرده‌اند. این اتفاق افتاده و نباید دارای زیرساختی بود که خود پاسخگوی نیاز سلامت کشور باشیم؟ این الزامی است که اگر کسی کوچک‌ترین ذره‌ای از انصاف داشته باشد در این مورد شک ‌نمی‌کند که باید واکسن داخلی می‌ساختیم.»

واکسن ایرانی بیشتر منتقدان داخلی دارد تا خارجی!

رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «درمورد واکسن هم همین است و دیروز هم رهبری اشاره کردند در دستورکار قرار گیرد. هرچه سریع‌تر درباره واکسن مقالات علمی، مستندات، مکتوباتی که وجود دارد در دسترس قرار گیرد تا دنیا ببیند کاری را به‌خاطر اینکه صرفا شعار بدهیم، نکرده‌ایم؛ بلکه کاری را از اساس انجام داده‌ایم و این مستندات است. اگر این مقاله چاپ شود، پاسخ خیلی از منتقدان داخلی داده می‌شود، این واکسن خیلی منتقد خارجی ندارد. بیشتر منتقدان داخلی هستند که می‌گویند این واکسن از روی اجبار و اصرار ساخته شده و با سابقه برخی مواردی که قدری شتاب‌زده عمل کرده‌اند و با آن ذره‌بین نگاه می‌کنند. این دارای مستنداتی است که اگر چاپ شود، سوال آنها نیز جواب داده می‌شود.»

طب سنتی مکمل روند درمان است، نه پیشگیری‌کننده از ابتلا

یزدی ادامه داد: «بعد بعدی قضیه این است که باید هر چیزی بود را واکسن تلقی کنیم؟ خیر. دنیا هم این کار را نمی‌کند. همین الان برای واکسن فایزر و مدرنا که سازمان بهداشت جهانی هم بدان مجوز داده، مجوز مصرف اضطراری نوشته شده است. چیزی که وزارت بهداشت ما هم برای کووایران‌برکت قید کرده است. زمانی می‌گوییم یک چیزی کاملا ایمن است و هیچ مشکلی درباره آن وجود ندارد که وقتی مارکت شد، مدتی از آن بگذرد و از آن هیچ گزارش منفی نداشته باشیم. گزارش‌های منفی دارویی هم حتی داریم، که مسبوق‌به‌سابقه است. حتی درباره داروهایی چون رانیتیدین که مثل نقل‌ونبات در خانه هر کسی مصرف می‌شد، چند وقت گذشته دیدیم با گزارش‌هایی که بیرون می‌آید و جمع‌بندی‌هایی که انجام می‌شود، این دارو باید از بازار جمع‌آوری شود؛ به‌دلیل اینکه می‌تواند منجر به سرطان‌ شود و از بازار جمع‌آوری شد. آیا رانیتیدین قبلا تست نشده بود؟ قبلا به‌عنوان داروی ایمن شناخته نشده بود؟ بله، ولی زمانی که مشخص شد یکی از ترکیبات این فرمولاسیون می‌تواند عامل سرطان‌زایی باشد از بازار جمع‌آوری شد. بنابراین هر دارویی که در بازار داریم در کارآزمایی بالینی4 است که به آن ارزیابی پس از بازاریابی گفته می‌شود. سازمان غذا و دارو یکی از وظایفی که دارد، رصد این امر است. درمورد این واکسن‌ها که دارای مجوز مصرف اضطراری هستند، این احتیاط و قید وجود دارد که ببینند در جمعیت زیاد، مصرف منجر به عوارض جدی می‌شود یا خیر. این در بعد اینکه باید واکسن داخلی را می‌داشتیم و نمی‌توانستیم منتظر واکسن خارجی باشیم اما باید تایید شده باشد، کار علمی آن انجام شده باشد، عده دیگری هم به این امر نگاه می‌کنند که اساسا واکسیناسیون برای چیست. ما نیاز نداریم و در طب سنتی یا در بحث‌های مربوط به طب مکمل دارای نسخ غنی و خوبی هستیم و داروهای گیاهی پیدا می‌شود که درباره آن حاشیه‌های زیادی ایجاد می‌شود، له و علیه آن زیاد صحبت می‌شود. من به یک موضوع اکتفا کنم که امروز دنیا بالاتفاق به این نتیجه رسیده‌اند که برای مهار این پاندمی هیچ ابزاری همچون واکسن برای فرد سالم اثرگذار نیست. واکسن را به فرد سالم می‌زنیم. واکسن را به فردی می‌زنیم که بیماری ندارد تا بیماری را نگیرد. هیچ ابزاری مشابه این وجود ندارد. یعنی در طب سنتی ممکن است دنبال یک‌سری نسخی بگردید که دارای مواد موثره‌ای باشد که اگر کسی مبتلا به کووید شد، روند درمان آن را تسریع کند. به‌عنوان طب مکمل در درمان‌های رایج قرار گیرد و کمک کند فرد سریع‌تر خوب شود ولی محال است چیزی را پیدا کنید که فرد بخورد و کووید نگیرد. این در طب سنتی محال است. در طب سنتی و طب مکمل چیزی به نام واکسن و پیشگیری نداریم. تقویت سیستم ایمنی داریم ولی هر چقدر سیستم ایمنی را قوی کنید در برخورد با ویروس ممکن است فرد مبتلا شود و اگر این ابتلا از بعد ایمنی باشد، ایمنی واکسن اختصاصی است علیه آن عاملی که واکسن آن را زده‌اید و درمورد تقویت‌کننده‌های سیستم ایمنی چه در بحث داروهای شیمیایی و چه در داروهای مکمل، سیستم ایمنی را به‌صورت کلی تقویت می‌کنند و علیه عامل خاصی تقویت نمی‌کنند، لذا احتمال ابتلا در آن صورت وجود دارد؛ یعنی فردی که سیستم ایمنی‌اش با داروهای مکمل قوی هم تقویت شده، در مقابل کووید مصون نیست، درصورتی‌که فردی که واکسن علیه کووید تزریق کرده در مقابل کووید مصون می‌شود. پس این الزام است و در همه دنیا چنین است. اگر به سابقه نگاه کنیم، طب سنتی چین از ما به‌مراتب جلوتر است اما چین هم برای این موضوع واکسن ساخته است. چندین واکسن هم ساخته و می‌گوید راه مقابله با این ویروس و جلوگیری از توسعه آن، واکسن است و از آنها در طب سنتی جلوتر نیستیم. از دید طب سنتی هم به این امر نگاه کنیم باید واکسن را در اولویت برای پیشگیری قرار دهیم. برای درمان کار نداریم که برخی نسخ طب سنتی هم کارایی‌هایی دارند و له و علیه آن صحبت‌هایی مطرح است و باید مقالات علمی درباره آنها چاپ شود. باید موضوع مستند شود و باید کارآزمایی‌های بالینی انجام شود تا اثبات شود.»

شرایط اضطراری و عدم امکان واردات، محرک تولید داخلی واکسن کرونا بود

یزدی در پایان به لزوم ساخت واکسن داخلی کرونا و عدم موفقیت در ساخت واکسن‌هایی نظیر آنفلوآنزا در داخل اشاره کرد و گفت: «این تهدیدی بود که تبدیل به فرصت شد؛ برای اینکه بتوانیم به لحاظ علمی در علم واکسینولوژی از حالت منفعل خارج شویم. سال‌های سال پروژه‌ای به نام واکسیناسیون آنفلوآنزا و واکسن آنفلوآنزا را داشتیم ولی هیچ‌گاه به نتیجه نمی‌رسید. چندده میلیاردتومان برای آن هزینه شد ولی به نتیجه نرسید چون اضطرار و تهدید جدی وجود نداشت. همیشه در واردات باز بود و هر سال که می‌شد با واردات واکسن خارجی جمعیت تعدادی که نیاز داشتند به واکسن می‌رسیدند و اولویت نظام سلامت ما نبود ولی تهدیدی همچون کرونا باعث شد به این فکر کنیم که حتی اگر دنیا واکسن تولید کند به این سرعت به دست ما نمی‌رسد. چقدر باید تلفات بدهیم تا به سطح پوشش کافی از واکسیناسیون برسیم؟ لذا یک هم‌افزایی اتفاق افتاد و یک پیوست اضطراری پشت این امر قرار گرفت که باعث شد قدری به خود بیاییم؛ چه در بحث تحقیقات علمی و چه در بحث تامین زیرساخت‌ها و تمهیدات لازم با آن شرایط اضطراری مجبور باشیم که این کار را انجام دهیم. یک زمانی وقتی مجبور هستید کاری را انجام دهید در هر شرایطی باشد آن کار را انجام می‌دهید. یک زمانی می‌خواهید کیفیت را نمره دهید، در بحث نمره‌گذاری شرایط عادی با شرایط اضطرار متفاوت است. ممکن است در شرایط عادی کاری را طی چندین سال با یک‌سری از شرایط پیرامونی انجام دهید و به کیفیت عالی برسید و یک‌بار ممکن است در کوتاه‌مدت یک کاری را انجام دهید و نمره بهترین نگیرید ولی جزء خوب‌ها باشید و این بتواند زمینه‌ای برای ارتقای بعدی شما باشد یعنی با این بحث ساخت واکسن کرونای داخلی فضایی ایجاد شد که می‌توان روی این فضا و زیربنا برای ارتقا کار کرد. مسلما این واکسنی که الان داریم، بهترین دنیا نیست ولی جا دارد کار کنیم و به بهترین برسیم. خیلی بهتر از زمانی است که هیچ‌چیزی در دست نداشتیم. به‌خاطر اینکه نمی‌توانیم بهترین را بسازیم نباید این‌طور باشد که بهتر را نسازیم و کنار بگذاریم. در این ارتباط که چند کشور تا امروز واکسن کرونا را تولید کرده‌اند، باید این‌طور بگوییم که به لحاظ کشور چون برخی کمپانی‌ها چندملیتی هستند یعنی آسترازنکا بین انگلستان و سوئد مشترک است، حدود 7-6 کشور هستند که متولی و متصدی ساخت واکسن هستند، کمپانی‌های ساخت واکسن در اینها قرار دارند ولی خیلی از کشورهای دیگر نیز همکاری می‌کنند یعنی زیرساخت تولید در اختیار دارند. هند هم می‌توان گفت واکسن ساخته و هم می‌توان گفت واردکننده واکسن است، چون همکاری می‌کند و زیرساخت‌های عظیمی دارد و بزرگ‌ترین کمپانی ساخت واکسن در دنیا در هند متمرکز است ولی واکسن هند را نمی‌سازد، واکسن شرکت‌های دیگر را می‌گیرد و آنجا تکنولوژی را توسعه می‌دهد. به تعداد کشورها اگر نگاه کنیم تعداد کمپانی‌های سازنده 7-6 کمپانی مطرح در دنیاست که واکسن می‌سازند. خوشبختانه یکی از این ساختارهای واکسنی که مورد تایید قرار گرفت و ان‌شاءالله بعد از چاپ مقاله در ژورنال معتبر دنیا هم می‌توان به آن بسنده کرد و در سبد کوواکس سازمان بهداشت جهانی هم می‌تواند وارد شود و جنبه صادراتی پیدا کند، واکسن ایران است.»