اصرار دولت به چند صدایی در مقابل «حرف قطعی نظام»/ چرا «بازگشت جز به جز» و «بازگشت همزمان» به برجام خلاف منافع ملی است؟

 

 جواد ظریف جمعه 15 اسفندماه در صفحه شخصی خود نوشت: «من، به عنوان وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، به زودی طرح اقدام سازنده و دقیق خودمان را ارائه خواهم کرد. البته از طریق کانال‌های دیپلماتیک.»

 

پس از آن چهارشنبه (20 اسفند) درحالیکه هنوز چند ساعتی از اعلام موافقت دولت آمریکا با درخواست نمایندگان کنگره برای گسترش برجام به حوزه‌های منطقه ای و موشکی نگذشته بود که حسن روحانی با بازگشت به تعهدات برجامی به‌صورت جزء در برابر جزء اعلام موافقت کرد و پیام ضعف و عقب نشینی صادر کرد.

 

روحانی در جمع اعضای کابینه گفت: «ما در برابر کاخ سفید آماده‌ایم، به صراحت اعلام کرده‌ایم که برگردید به قانون، خجالت نکشید. ۱۵ گزارش آژانس نشان داده که ایران تا آخرین روز پای پیمان خود می‌ایستد.»

 

وی افزود: «شرایط برای ۷ کشور که به تعهد قبل برگردند آماده است، آمریکا باید پیشقدم باشد. برای بازگشت‌ به ‌تعهدات به‌صورت کل در برابر کل و‌ یا جزء در برابر جزء آماده‌ایم این شما هستید که می‌توانید مسیر درست و صحیح را انتخاب کنید.»

 

این صحبت روحانی به عنوان حرفی جدید در سیاست خارجی کشور در مقابل بایدن تلقی می‌گردد. صحبتی که با استقبال و تئوریزه کردن توسط رسانه‌های دولتی و وابسته به جناح حاکم در دولت همراه بود.

 

 

به عنوان نمونه یک کارشناس اصلاح طلب در این خصوص گفت: «آقای روحانی این صحبت را مطرح کردند تا طرف مقابل متوجه شود که از جانب ایران یک انعطافی انجام گرفته و این پیام مخابره شود که ایران خواهان لغو کلیه تحریم‌هاست ولی میتوان این اقدام را در چند مرحله انجام داد.» 

 

وی در پاسخ به این سوال که ایران چگونه به این مواضع جدید رسید و بر چه اساسی آقای روحانی ایده بازگشت جز به جز یا کل به کل را مطرح کرد، گفت: «ممکن است در پشت پرده یا مذاکرات تلفنی و غیرمستقیم اتفاقاتی رخ داده باشد و یا توافقی صورت گرفته باشد. به هرحال در مجموع این صحبت‌ها باید نتیجه‌ای رخ داده باشد.»

 

اما ماجرا به همین جا ختم نشد. حسام‌الدین آشنا مشاور امنیتی حسن روحانی و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری طی گفتگویی با روزنامه الاخبار لبنان نیز مواضع عجیبی تحت عنوان «بازگشت همزمان به برجام» طرح کرد. وی گفت «بازگشت به تعهدات به‌صورت همزمان و راستی آزمایی توسط اتحادیه اروپا» حداکثر چیزی است که ایران می‌تواند بپذیرد.

 

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که تاکنون حرف قطعی در سیاست خارجی ایران برداشتن کامل تحریم‌ها از طرف ناقض برجام(آمریکا) و راستی‌آزمایی آن توسط ایران و سپس بازگشت ایران به محدودیت‌های برجامی بوده است. و همه اینها جدای از مساله خسارت و پرداخت عدم النفع به ایران در سال‌های اخیر بوده است.

 

 

طرح بازگشت «جز به جز به برجام» که روحانی مطرح کرده درست در مقابل برداشتن همه تحریم‌ها قرار دارد و به نظر می‌رسد بیشتر برای ایجاد کانالی برای گفت‌گوهای بیشتر باشد. طرح «بازگشت همزمان به برجام» نیز راه را برای راستی آزمایی رفع تحریم‌ها خواهد بست و بار دیگر گزیده شدن از یک سوراخ را نشان می‌دهد. چرا که اقدامات ایران عملیاتی است و به سرعت با نابودی اورانیوم های غنی شده و جمع آوری سانتریفیوژها انجام خواهد شد اما اقدامات دولت آمریکا رفع مانع فروش نفت، انجام تراکنش مالی و استقبال کشورها نیازمند زمان است و فرصت خاصی برای راستی‌آزمایی می‌طلبد. 

 

چنین طرح‌های عجولانه‌ای توسط دولت در حالی مطرح می‌شوند که برخی نزدیک بودن انتخابات را علت این تحرکات عجولانه و عقب‌نشینی‌ها از سوی دولت می‌دانند تا بتوانند با دستاوردسازی نمایشی جان تازه‌ای به جریان شکست خورده غرب گرا در داخل کشور بدهند.  

 

مماشات‌جویی دولتمردان درحالی است که جو بایدن تاکنون ذره‌ای از سیاست‌های فشارحداکثری ترامپ کوتاه نیامده و با اینکه در ایام انتخابات برخی سیاست‌های ترامپ را شماتت کرده اما در عمل رفتار ایالات متحده را اصلاح نکرده و در صدد جبران برنیامده است. حتی در آخرین مورد وزیر خارجه آمریکا به شرط‌گذاری برای ایران این بار به خاطر منابع ارزی بلوکه‌ کشورمان در کره پرداخت. «آنتونی بلینکن» با اشاره به موضوع اموال بلوکه‌ ایران در کره‌جنوبی مدعی شد تا زمانی که ایران به توافق هسته‌ای بازنگردد، این پول‌ها آزاد نمی‌شود.

 

مماشات جویی و پیشنهادات پی در پی دولت روحانی به آمریکا در برابر مواضع محکم و ضدایرانی تیم بایدن می‌تواند بار دیگر پیام ضعف و سستی و دست‌پاچگی صادر کند و در نهایت رویکرد کنونی هیات حاکمه آمریکا را مستحکم‌تر سازد.