زهد اسلامی رهبانیت مسیحی نیست/ نفوذ اخلاق یونانی در اخلاق اسلامی

به گزارش سرویس اندیشه دینی پایگاه 598، حجت‌الاسلام احمد رهدار در میزگرد «بررسی سبک زندگی اقتصادی مسلمانان» که در دفتر خبرگزاری مهر استان قم و با همکاری پایگاه خبری قم فردا و خبر قم(قمنا) برگزار شد با اشاره به اهمیت اقتصاد در نگاه اسلامی گفت: در اغلب کتاب‌های دینی ما اعم از کتاب‌های فقهی کلامی و فلسفی، اقتصاد جزئی از جامعه مسلمان است ولی به نظر بنده اقتصاد بعد است و جزئی از اجزا سبک زندگی نداریم که حیث اقتصادی بر آن مترتب نباشد.

وی با اشاره به تأثیر آموزه‌های تصوف بر چارچوب دین پژوهی اسلامی و کمک‌های عوامل غیر معرفتی در طول شش تا هفت قرن است: جریان تصوف نوعی دین پژوهی و دین شناسی را برای ما به ارث گذاشته که دنیای دین نیست و از آموزه‌های دینی گرفته نشده است و دنیای صوفیانه است.

رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه با اشاره به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به تولید ثروت و سرمایه در سال‌های اخیر گفت: دنیای دین آباد است و به مزرعه تشبیه می‌شود و جغرافیایی است که در آن آب، نیروی کار و نشاط محصول داریم.

ضعف طلاب در کنش جهانی به دلیل مشکلات اقتصادی

وی افزود: پس این دین که به شما می‌گوید دنیا مزرعه آخرت است نمی‌تواند به شما بگوید برای این مزرعه من شما بذر نمی‌دهم. پس اسلام برای اینکه شما به محرومان کمک کنید امکان فعالیت اقتصادی را هم فراهم کرده است.

رهدار با اشاره به اینکه باور ما این است که اسلام دین جهانی است یعنی باید کنش بین‌المللی داشته باشیم و اگر بخواهم از دریافت‌های دینی برای اصلاح سبک زندگی استفاده کنیم باید جهانی عمل کنیم و جهان را در قامت مناسب آن توصیف کنیم.

وی افزود: اما برای اینکه در سطح جهانی رفتار کنیم باید دنیا را ببینیم، پس باید به نقاط مختلف سفر کنیم بسیار از علما ما برای تبلیغ دین گوشه گوشه این دنیا را دیده بودند اما آیا با این شهریه‌ای که برای یک طلبه تعریف کرده‌اند که حتی نمی‌تواند برود امر واجب صله‌رحم برای والدینش را بجا بیاورد انتظار کنش بین‌المللی داشته باشیم درست است؟

نفوذ اخلاق یونانی در اخلاق اسلامی

این استاد سطوح عالی حوزه با انتقاد از این تفکر که اهل حقیقت در این دنیا باید بدبخت باشد تا در انتهای تاریخ وارث این عالم شود گفت: ثروت عالم برای صالحان درست شده است اما در این تفکر که تمام تاریخ اهل حق و حقیقت بدبخت باشد چون در انتهای تاریخ آنها وارث عالم می‌شوند یک تضاد درونی وجود دارد که اساساً قبل از پایان تاریخ اهالی حقیقت چه‌کاره هستند؟

وی در ادامه افزود: ما خدا را رب هستی می‌دانیم و اینکه اهل حقش بدبخت باشند با حکمت خدا همخوانی ندارد و آن را زیر سوال می‌برد.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) ضمن بیان تفاوت‌های زهد اسلامی با رهبانیت مسیحی گفت: در اسلام مبنا بر خضوع است نه بر زهد چون در خضوع مبنا بر گرفتن ثروت اما بر جهت و هدفی که اسلام آن را تعریف کرده است پس اینکه در تاریخ برخی با ثروت زیاد اخلاقشان عوض شده مشکل از تربیت نادرست است.

وی افزود: علم اخلاق ما متأثر شده از علم اخلاق یونانی است و خروجی آن انسان‌هایی با افق دید کوتاه و کوتوله است در حالی که اخلاق اسلامی سلمان، ملاعلی کنی و ملأ احمد نراقی و یا مرحوم کمپانی با چنان ثروت عظیمی را تربیت می‌کند که در عین دارایی بسیار زیاد زاهد نیز بوده‌اند.

غارت ثروت دنیا توسط گروهی از یهودیان منحرف

این پژوهشگر علوم اسلامی با اشاره به نشست سال گذشته در خبرگزاری حوزه و سو استفاده برخی افراد از یک فیلم میکس شده از آن جلسه گفت: برخی با دیدن آن فیلم میکس شده تصور کردند که من می‌گویم آخوندها باید کل ثروت این مملکت را در اختیار داشته باشند در حالی که اصلاً منظور من آخوندها و یا حتی شیعیان نبود بلکه من معتقد هستم باید ثروت عالم در اختیار مسلمانان قرار گیرد.

وی با ابراز نگرانی از غارت ثروت دنیا به دست گروهی از یهودیان منحرف گفت: دین ما می‌گوید ظلم نکن، ظلم نپذیر و به محروم رسیدگی و زمین خدا را آباد کن اما امروز ثروت عالم دست این گروه غارتگر است که بر خلاف تمام این آموزه‌ها عمل می‌کند.

رهدار با تاکید بر اینکه مسلمانان باید سبک زندگی اقتصادی خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که میراث دار نعمت خدا برای اقامه حق و آباد کردن دنیای خدا باشند گفت: علم اخلاق امروزی که متأثر از یونانی‌هاست با قواعدی تربیت می‌کند که تا پولدار می‌شود خودش را گم می‌کند.

بقا، افق نگاه نظریه پردازان شیعه

رئیس مؤسسه فتوح اندیشه با اشاره به جانب‌دارانه بودن برخی از گزارش‌های تاریخی گفت: شیعه همواره در حال تقیه بوده و تمام افق نظریه پردازی آن محدود به بقا بوده است نه توسعه و پیشرفت و حتی به توسعه فکر هم نمی‌کردیم ولی متأسفانه امروز هم داریم به همان نظریات اکتفا می‌کنیم که یک فاجعه روشی است.

وی تصریح کرد: این گزارشی تطبیقی تاریخی که از دین داده می‌شود به لحاظ نظری غلط و به لحاظ تاریخی جانب‌دارانه است؛ چراکه در تاریخ افرادی داریم که ثروتمند بوده اما زاهد، مؤمن و پارسا بوده‌اند.

رهدار در ادامه با اشاره به اینکه ما در عرصه نظامی در دنیا کم نمی‌آوریم بطوری که حداقل ابرقدرت‌ها و ناتو که بسیار پیشرفته هستند نمی‌توانند به ما زور بگویند گفت: دلیل این موضوع ورود نیروهای متدین و انقلابی در وسط میدان دفاع نظامی بود.

وی افزود: ما برای امنیت این سرزمین شهید و اسیر دادیم و یاد گرفتیم و تجربه به دست آوریم چگونه می‌توانیم دفاع کنیم، اما آیا الان در بحث اقتصاد این گونه است؟ چرا نمی‌توانیم یک انقلاب اقتصادی رقم بزنیم؟ چون فعالیت اقتصادی نداشتیم!

فقدان تجربه دلیل ناکارآمدی نظریه‌های اقتصاد اسلامی

استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر ضرورت کسب تجربه عملی از فعالیت اقتصادی برای تولید نظریه اقتصادی گفت: اقتصاددانان بر اساس نیاز نظریه داده‌اند و بعد نهادسازی کرده‌اند برای کشف نیاز باید در میدان فعالیت اقتصادی باشیم ما در عرصه اقتصاد ورود نکردیم و نمی‌دانیم چه کسی راست می‌گوید؟ برای اینکه فقر را از بین ببریم باید معنی فقر را درک کنیم و تا وارد بانک نشویم و عملیات بانکی را تجربه نکنیم نمی‌فهمیم که در بانک ربا هست.

وی افزود: حالا برای اینکه نظریه اقتصاد اسلامی تولید شود به طلبه گفته‌اند در قم زندگی کن و نظریه اقتصاد اسلامی تولید کن؛ طلبه‌ای که کل حقوقش در ماه دو میلیون بوده چگونه می‌تواند نظریه اقتصادی تولید کند؟ طلبه‌ای که فعالیت اقتصادی نداشته چگونه می‌تواند نظریه کارآمد تولید کند.

رهدار با تاکید بر اینکه می‌خواهد ثروت را برای عموم مسلمانان تئوریزه کنند گفت: نباید درباره چنین مباحث مهمی از نسبت دادن آن بنام سرمایه داری بترسیم و عقب نشینی کنیم.

انسان عمیق غیر مفید محصول نظام آموزشی فعلی

وی افزود: مسیر حرکت از «موقف به افق» نیاز به حرکت دارد و اهداف دین مانند عدالت، صلح و تقرب مشخص است و مشکل بر سر مبانی هم نداریم و باید برای مدل دادن وارد عمل شویم.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با اشاره به تکلیف مسلمانان در ورود به مسائل اجتماعی گفت: اصل بر این است که انسانی تربیت کنیم که وقتی با این ثروت مواجه می‌شود خود را گم نکند.

این استاد حوزه با انتقاد از رویکرد دانشی صرف در حوزه گفت: ما در حوزه باید آموزش را به سمت تلفیق دانش و مهارت ببریم چراکه در نظام آموزشی صرفاً دانشی در بهترین شرایط انسان عمیق غیر مفید تربیت می‌شود در حالی که ما به طلبه عمیق مفید نیازمندیم یعنی طلبه‌ای که کتاب می‌نویسد باید مهارت فروش آن کتاب را نیز به دست آورد.

وی با تاکید بر اینکه امامان ما صاحب علم لدنی بودند پس نیازی به کسب دانش نداشتند گفت: طلبه‌های ما باید علم را کسب کنند پس برای کسب دانش طلاب نباید مشکل مالی داشته باشند و اینکه بخشی از وجوهات به طلاب می‌رسد به همین منظور است که البته بسیار ناچیز است.

«حامی و بانی» نیاز فعالیت‌های اجتماعی

در ادامه این میزگرد مصطفی مولایی هم با اشاره به تفکر «حامی و بانی» گفت: برای تقویت اسلام حامی و بانی داشته‌ایم اگر این حامی و بانی در اسلام وجود نداشت بسیاری از اتفاقات رخ نمی‌داد.

وی افزود: حضرت حمزه و حضرت ابوطالب حامی و حضرت خدیجه سلام الله علیها بانی بوده‌اند و سالی که پیامبر (ص) آن دو بزرگوار را از دست دادند «عام الحزن» نامیده شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه با بیان اینکه برای پیشرفت نظام و تحقق اهداف نظام و اسلام نیازمند این دو پایگاه هستیم گفت: امام خمینی (ره) برای پیروزی در انقلاب هم حامی و هم بانی داشتند که حامی امام مردم و بانی اصناف و بازاریان بودند.

وی با اشاره به اینکه هر فعالیتی در نظام ارزشی ما نیازمند حامی و بانی است، ابراز داشت: موضوع حامی و بانی می‌تواند در رسیدن آن مجموعه به اهداف خود تأثیر بسزایی داشته باشد.

ملایی کار و کارآفرینی را برای پیشرفت کشور ضروری دانست و افزود: در اسلام هم نگاه ویژه ای به موضوع کار و کارگر وجود دارد؛ اسلام کار کردن را جهاد می‌داند و در سنت و سیره اهل‌بیت علیهم السلام نگاه ویژه‌ای به کار شده است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه اسلام اهمیت زیادی برای کار و اشتغال قائل است، گفت: در نظام ارزشی ما بهترین عبادت را کار دانسته‌اند و یا کار کردن را جهاد می‌دانند. به طوری که در نماز جمعه می‌گوید که بعد از نماز به کسب و کار خود برگردید.