بازار «شیر تو شیر» لبنیات و فرآورده‌های دامی!

به گزارش پایگاه 598، روزنامه اعتماد نوشت: اگر اين روزها براي خريد محصولات لبني اقدام كنيد حتما با ديدن قيمت درج شده بر روي بسته بندي پنير، كره، خامه و دبه‌هاي ماست و شير غافلگير مي‌شويد. اين طور به نظر مي‌رسد كه صنايع لبني روز‌به‌روز قيمت‌ها را افزايش مي‌دهند و در تكاپوي آزادسازي قيمت‌ها هستند.

به گفته كارشناسان اين حوزه افزايش قيمت محصولات لبني دو دليل دارد كه يا ناشي از گران‌فروشي يا افزايش هزينه‌هاي توليد است كه در حال حاضر به نظر مي‌رسد افزايش قيمت لبنيات ناشي از هر دو مورد بوده است. به گونه‌اي كه امسال شاهد بالا بردن خودسرانه قيمت لبنيات از سوي برخي شركت‌هاي لبني بوديم البته در سال‌هاي گذشته هم بارها و بارها اين قضيه تكرار شده بود اما اين بار باعث شد حساب بانكي سه برند معروف لبني در پي عدم پرداخت جريمه به سازمان تعزيرات، مسدود شود.

سرانه مصرف شير كمتر شد

زماني كه قيمت لبنيات بالا مي‌رود در حقيقت مصرف اين محصول ضروري روز به روز كمتر مي‌شود و اين تهديدي بر سلامت جامعه است. سرانه مصرف شير در ايران طي دو دهه اخير و بعد از برداشته شدن يارانه مصرف شير از ۹۵ كيلو به ۸۰ كيلو كاهش يافته در حالي كه سازمان بهداشت جهاني سرانه ۱۵۰ كيلوگرم را توصيه كرده و همين طور در سند چشم‌انداز توسعه ايران نيز سرانه ۱۲۰ كيلوگرم هدف‌گذاري شده است. در حالي‌ كه دولت در آخرين جلسه ستاد تنظيم بازار قيمت شير خام را ۲۹۰۰ تومان تعيين‌ كرده بود، شيرخام هم‌اكنون بيش از ۳۶۰۰ تومان به فروش مي‌رسد البته دامداران به اين نرخ هم انتقاد دارند و با توجه به افزايش قيمت مواد اوليه، خوراك دام، علوفه، ويتامين‌ها و دارو نرخ ۴۵۰۰ تومان را منطقي مي‌دانند.

در يك ماه گذشته كمياب شدن كره و گران شدن آن سر و صداي زيادي به پا كرد البته به جز اين محصول كه گفته مي‌شود توليد داخل آن محدود است و ارز ۴۲۰۰ توماني آن هم از ارديبهشت ماه سال گذشته به ارز نيمايي تغيير كرد و به گفته مسوولان وزارت صمت هر كيلو از اين كالا بايد به ۱۰۰ هزار تومان هم مي‌رسيد، ساير اقلام نيز رشد قابل توجهي داشتند. بر اساس اطلاعات مركز آمار ايران قيمت يك ليتر شير پاستوريزه در مرداد ماه امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با ۳۰ درصد رشد همراه بوده و از ۵ هزار و ۵۱۷ تومان به ۶ هزار و ۵۱۰ تومان رسيده، قيمت يك كيلو ماست پاستوريزه هم با ۳۱.۲ درصد رشد از ۷ هزار و ۲۵۷ تومان به ۸ هزار و ۷۵۱ تومان و قيمت پنير ايراني پاستوريزه ۵۰۰ گرمي نيز با ۳۰ درصد رشد از ۱۰ هزار و ۳۱۶ تومان به ۱۱ هزار و ۹۱۵ تومان رسيده است.

تعيين عوارض صادراتي براي شيرخشك

در ادامه گراني كره با تصويب ستاد تنظيم بازار، سازمان توسعه تجارت مكلف شد به فوريت ممنوعيت صادرات خامه را نيز به مرحله اجرا بگذارد و با توجه به تاثيرپذيري بازار شير و لبنيات كشور از تقاضاي صادرات شيرخشك و خامه اين تصميم اتخاذ شد. به گفته فعالين اين حوزه از هر يك كيلوگرم شيرخشك حدود ۱۱ كيلوگرم شير به دست مي‌آيد. وجود شيرخشك در بازار داخلي باعث مي‌شود كه كارخانه‌هاي لبني بهانه‌اي براي افزايش قيمت مجدد محصولات خود نداشته باشند و زماني كه شير خشك در بازار وجود دارد، آنها نمي‌توانند توجيه كمبود شير خام را مطرح كنند. با توجه به قيمت اين روزهاي ارز كه تا مرز ۲۷ هزار تومان هم بالا رفته صادرات انواع لبنيات و شير خشك صرفه اقتصادي بالايي براي توليدكنندگان اين محصولات دارد و به نوعي رانت ايجاد كرده است كه اين امر سود نهايي توليدكنندگان را به تعادل مي‌رساند و با ممنوعيت در صادرات دسترسي مردم به فرآورده‌هاي لبني ارزان قيمت آسان‌تر خواهد بود. اما چرا لبنيات كه جزو مهم‌ترين كالاها در سفره ايراني‌هاست ايتقدر گران شد؟

نخستين عاملي كه بر روي توليد مستقيم شير و قيمت آن تاثيرگذار است تامين نهاده‌هاي دامي است. حسين ايراندوست، معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد كشاورزي در اين باره گفته است: دامدار به عنوان توليد كننده شيرخام نمي‌تواند نهاده‌هاي دامي را از بازار سياه بخرد و با قيمت مصوب تنظيم بازار شير را در اختيار كارخانه‌ها و فرآورده‌هاي لبني قرار دهد. سناريوي ناكامي دولت در عرضه به‌موقع و كافي نهاده‌هاي دام و طيور به نرخ مصوب در سامانه بازارگاه و همچنين عدم‌تخصيص و تامين به‌موقع ارز مورد نياز براي واردات اين نهاده‌ها و تحركات غيررسمي، دلالي و واسطه‌گري در اين بازار را به اوج خود رسانده. بر اساس آمارها حدود ۷۰ درصد نهاده‌هاي دامي مورد نياز كشور، وارداتي و با ارز ۴۲۰۰ توماني انجام مي‌شود، اما سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه چرا دامداران نمي‌توانند نهاده دامي را از سامانه «بازارگاه» و با نرخ مصوب خريداري كنند اما همين نهاده در بازار آزاد به وفور در دسترس است؟

تشكيل حلقه فساد در بخش نهاده دامي

پاسخ اين سوال را ناصر نبي‌پور، رييس هيات‌مديره اتحاديه مرغ تخم‌گذار استان تهران داده است. او اخيرا خبر از سودجويي افرادي داده كه ميزان قابل توجهي از نهاده‌هاي دامي را به صورت رانتي فروخته‌اند و از اين وضعيت سوءاستفاده كرده‌اند و در حالي كه قيمت سويا در اسفندماه سال گذشته هر كيلوگرم ۲,۹۰۰ تومان بوده هم اكنون به ۵ برابر رسيده و هر كيلو بين ۱۴ تا ۱۸ هزار تومان به فروش مي‌رود؛ قيمت ذرت هم بين ۲ تا ۳ برابر شده و هم اكنون تحويل درب گاوداري ۳,۸۰۰ تومان است در حالي كه قيمت مصوب اين نهاده ابتدا ۱,۳۵۰ تومان بود و بعد از آن به ۱,۵۰۰ تومان در هر كيلوگرم افزايش يافت. به نظر مي‌رسد اين گپ بين ارز دولتي و ارز آزاد باعث اين سوداگري در بازار و به وجود آمدن گراني نهاده براي دامدار و افزايش قيمت محصولات لبني براي مصرف كننده شده است.