حمایت از تولید ملی در سیره علما و مفاخر

بولتن نیوز - سرویس اجتماعی :  مقام معظم رهبری سال 1391 را سال تولید ملی ؛ حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامگذاری کردند . ایشان در پیام نوروزی خود تصریح کردند: اگر به توفيق الهى و با اراده و عزم راسخِ ملت و با تلاش مسئولان، ما بتوانيم مسئله‌ى توليد داخلى را، آنچنان كه شايسته‌ى آن است، رونق ببخشيم و پيش ببريم، بدون ترديد بخش عمده‌اى از تلاشهاى دشمن ناكام خواهد ماند.

ایشان همچنین در جمع زوار بارگاه رضوی (ع) با بیان اینکه برخی تولیدات داخلی به خاطر فرهنگ غلط با مارک خارجی به فروش می رسد اما این مسئله به ضرر کشور است فرمودند: مردم عزیز با همت و اراده خود، این فرهنگ غلط را اصلاح کنند که این خود، نوعی جهاد اقتصادی است..

حمایت از تولید ملی و مصرف کالاهای داخلی ،یکی از اساسی ترین روش های مقابله با نفوذ و استعمار دشمنان و تحریم های اقتصادی است  که موجب تقویت و شکوفایی اقتصاد ملی نیز می گردد .علما و مفاخر ایران به ویژه در دوران معاصر ، با پی بردن به فعالیت های استعماری دشمنان اسلام در زمینه اقتصادی ، اقدامات ارزشمندی را نسبت به تقویت اقتصاد داخلی و حمایت از تولید ملی و تحریم کالاهای خارجی انجام دادند وراه را بر روی نفوذ بیگانگان بستند که نمونه های فراوانی از این موارد در تاریخ ذکر شده است .

درباره کریم خان زند نقل شده است که با وجود اهدای ظروف چینی از سوی نمایندگان انگلستان به او، کریم خان  از همان ظروف مسی ساخت داخل کشور  برای خوردن غذا استفاده می‌کرد.روزی یکی از بازرگانان به او گفت لایق خان این گونه ظروف چینی است، نه ظروف مسی. کریم‌خان زند  با شنیدن این حرف بشقاب چینی را بر زمین زد و بشقاب تکه تکه شد. آن‌گاه بشقاب مس کاشان را خواست و بر زمین زد. بشقاب سالم ماند و کریم‌خان گفت: سلاح مردم ایران این است و باید با همین ظروف مسی آشنا و به ساخته‌های کشور خود خرسند باشند تا تهیدست و درویش نشوند.

میرزا تقی خان امیر کبیر صدر اعظم شهید ایران در دوره قاجار را باید از پیشگامان حمایت از تولیدات داخلی و کالاهای ایرانی دانست .امیر معتقد بود که ایران نباید بازار فروش کالاهای خارجی باشد.بلکه باید اساس اقتصادمملکت را بر تهیه این کالاها در داخل کشور مبتنی نمود . این کار احتیاج به سرمایه و کارگر فنی و مدیریت اصولی داشت و این هر سه عامل در ایران آن روز تا حدی موجود بود.اما مانع اساسی چنین تحولی یعنی جانشین ساختن تدریجی صنایع دستی متوسط با صنایع ماشینی.ضدیت صریح استعمار خارجی بود که امیرکبیر  این عامل عمده را نیز خلع سلاح کرد .

میرزا تقی خان  به منظور بسط صنایع.سرمایه کافی در اختیار اهل فن گذاشت و کارخانجات شکرریزی در ساری و ریسمان ریسی و چلوار بافی در تهران و حریر بافی در کاشان و سماور سازی و کالسکه سازی در اصفهان و تهران تاسیس کرد . وی  با تشویق استادان در ایجاد مسنوجات و مصنوعات جدید و انجام اختراعات در این زمینه ها در اصفهان و کاشان اقدام به تاسیس کارخانه ها ماهوت سازی و دادن دستورات لازم در این خصوص به نماینده ایران در اتریش و صدور امریه ای  مبنی بر ایجاد نمایشگاهی از محصولات صنعتی ایران در تهران کرد که همه اینها علامت درک صحیح امیر کبیر  از قوانین درونی اقتصاد سرمایه داری که در جهت نابود ساختن صنایع یدی عمل میکرد، است  . او عده زیادی از خبرگان و استادکاران را برای آشنایی با فنون و صنایع جدید به مسکو و پطرزبورگ فرستاد. اینها پس از بازگشت به ایران کاغذ گرخانه اصفهان.بلور سازی تهران و کارگاه های چدن ریزی و نساجی را در ساری بوجود آوردند .

 از سوی دیگر در پرتو حمایت و هدایت امیر رشته هایی از صنایع دستی که قابلیت توسعه را داشتند چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت و مرغوبیت در راه تحولات اساسی افتادند.چنانکه شال های کرمانی معروف به شال امیری به چنان نفاستی از بافت و از لحاظ جنس رسید که از شال های کشمیری پیش افتاد و شال جوغان پشمین مازندران که به دستور امیر بجای ماهوت خارجی به لباس سربازان اختصاص یافت تولید وسیع و با ارزشی پیدا نمود .

 امیرکبیر با توسعه و نفوذ سرمایه گذاری خارجی مخالف بود.زیرا او خوب می دانست که با سرمایه گذاری خارجی و اصولا نفوذ سرمایه خارجی به هر نحو در اقتصاد مملکت به منزله تملک تدریجی منافع اقتصادی و بازارهای تجارت داخلی است و سرانجام موجب اسارت و استعمار خواهد گردید.چنانکه بعدها همانطور هم شد . این ادراک صحیح از فرمانی استنباط می گردد که این مرد دانا و توانا در مورد استخراج معادن ایران صادر کرد و خارجیان را از مداخله در این مورد ممنوع نمود .اما افسوس که دشمنان ،اجازه ندادند این فرزند لایق ایران زمین به اصلاحات خود و قطع دست بیگانگان از این خاک پاک ادامه دهد و در نهایت او را مظلومانه در حمام فین کاشان به شهادت رساندند .

در آغاز استقرار مشروطیت انگلستان و روسیه درصدد برآمدند از ضعفِ اقتصادى دولت بهره برند و با دادن کمکهاى مالى پایه هاى نفوذ خود را محکم تر کنند; از این روى توسط ایادى خود در مجلس و دولت انتشار دادند: چون کار دولت پریشان و نیاز به چهار کرور پول دارد و در صورت نرسیدن فورى دو کرور آن تمام ادارات دولتى از کار خواهند افتاد دو دولت انگلیس و روس پذیرفته اند که به دولت ایران وام بدهند امّا با این شرایط که پول با نظارت آنان مصرف شود و گمرگ شمال و جنوب و پستخانه و تلگرافخانه به ضمانت در نزد آن دو دولت باشد.
این پیشنهاد که مقدمه وابستگى به بیگانگان بود و دست اندازى به اقتصاد ایران به شمار مى آمد با مخالفت شدید علماء روبه رو شد.

از جمله علماى عراق به آیت الله شیخ محمد باقر بهاری همدانی مجتهد همدان ماموریت دادند به تمام سفارتخانه ها اعلام دارد که دولتهاى بیگانه حق استقراض به شاه را ندارند و مسؤولیت این کار بر عهده خود آنان خواهد بود.

علماى ایران پیشنهاد کردند که براى رفع نیازمندیهاى دولت از مردم استمداد شود و بانک ملى تشکیل گردد. مردم تشویق شوند تا سرمایه هاى خود را به بانک تحویل داده و سهام دریافت بدارند.

علما و طلاب در این حرکت ملى جلودار شدند تا جایى که:طلاب براى مقابله با استقراض خارجى کتابهاى خود را فروختند.

پس از قرار داد ننگین 1907 که ایران را به دو منطقه تحت نفوذ انگلیس و روسیه تقسیم می کرد ،یکی از راه هایی که علما برای مقابله با نفوذ و دخالت بیگانگان به کار بردند، حمایت از تولید ملی و تحریم کالاهای خارجی بود .

در اصفهان آیت الله  آقا نجفى اصفهانی  با سخنان آگاهى بخش مردم را به خطرهاى این قرارداد ذلت بار  هشدار داد و مبارزه اى منفى علیه بریتانیا آغاز کرد.

او به مردم سفارش کرد: کالاهاى انگلیسى را نخرند و به جاى آن از تولیدهاى داخلى استفاده کنند. راهى که با موفقیت در زمان میرزاى شیرازى(ره) در مبارزه با کمپانى رژى و تحریم تنباکو  تجربه شده بود.

در گزارش سفیر بریتانیا آمده است:آقا نجفى روزى در مسجد شرح مفصلى از فوائد متروک داشتن اقمشه اروپایى بیان نمود و مى گفت: او و سایر علما از این به بعد به ترک منسوجات فرنگى خواهند کوشید.

علماى شیراز نیز در اعتراض به این کار خرید و فروش کالاهاى اروپایى را حرام اعلام کردند.

یکی دیگر از ابعاد مبازه علما با نفوذ اقتصادی و استعماری  بیگانگان ، تاسیس شرکت  اسلامیه برای  تولید کالاهاى داخلى به منظور  بى نیازى از مصرف کالاهاى خارجى بود.

 شرکت اسلامیه شرکتی سهامی عام و یکی از نخستین  و مهمترین کارخانه‌هایی بودکه در دوران  قاجار با هدف تأمین منسوجات مورد نیاز مردم ایران و مقابله با وابستگی به خارج، با تلاش و حمایت اغلب بازرگانان و علمای اصفهان،کاشان و شیراز به ویژه  آیت الله آقانجفی و آقا نورالله نجفی اصفهانی در فروردین ۱۲۷۸ ^شمسی  تأسیس شد.

شرکت اسلامیه  به سرعت با استقبال گسترده مردم در خرید سهام و همچنبن محصولات خود مواجه شد و به تدریج شعبه‌هایی در بسیاری شهرها و همینطور در خارج از ایران ایجاد کرد. این شرکت  اولین تلاش در صنعت مدرن در ایران خصوصا در زمینه نساجی بود ولی  به فعالیت  صرافی نیز اشتغال داشت و یکی از زمینه‌های تاسیس بانک و بانکداری و  سهام در ایران به شمار می‌رود.

علما که خود در راه اندازی و تدوین اساسنامه آن حضور داشتند در ادامه به تلاش جدی برای تحریم کالاهای ساخت خارج و استفاده از کالاهای ایرانی پرداختند.

سید جمال الدین واعظ اصفهانی از خطبای دوره مشروطه ، کتابی به نام "لباس التقوی " در دفاع از راه اندازی این شرکت نوشت  و علمایی همچون آیت الله سید کاظم یزدی صاحب عروه ، آیت الله العظمی سید اسماعیل صدر عاملی، آیت الله شربیانی ، میرزا محمد حسن مامقانی و ملا فتح الله اصفهانی بر آن مهر تایید زدند.

 آخوند خراسانی (ره) در 1315 ق به دعوت تني چند از علماي ايران، همراه با گروهي ديگر از مراجع تقليد فتواهايي در تحريم كالاهاي خارجي و حمايت از كالاهاي داخلي و به منظور رفع نياز كشور به بيگانگان صادر نمود و در تأييد «شركت اسلاميه» ، علاوه بر خريد منسوجات آن، بر كتاب لباس التقوي، واعظ هم تقريظي نوشت: «بر مسلمان لازم است كه لباس ذلت [توليد خارج] را از تن بيرون كنند و لباس عزت [ساخت داخل] را بپوشند.» همچنين در نامه‌اي به مظفرالدين شاه، او را به حمايت از اين شركت تحريض نمود.

یکی دیگر از موارد تلاشهای علما و مفاخر ایران زمین برای تقویت تولیدات داخلی و نفی استفاده از اجناس خارجی ، عهدنامه سیزده تن از علمای اصفهان است که در بخشهایی از آن آمده است : 

این خدام شریعت مطهره با همراهی جناب رکن الملک،متعهد و ملتزم شرعی شده ایم که:

اولا- قبالجات و احکام شرعیه از شنبه به بعد روی کاغذ ایرانی بدون آهار نوشته شود.اگر بر کاغذ های دیگر بنویسند،مهر ننموده و اعتراف نمی نویسیم.

ثانیا-کفن اموات اگر غیر از کرباس و پارچه اردستانی یا دیگر پارچه های غیر ایرانی باشد،متعهد شده ایم بر آن میت،ما نماز نخوانیم.

ثالثا-حرام نمی دانیم لباس های غیر ایرانی را،اما ما ملتزم شده ایم حتی المقدور بعداز این تاریخ لباس خود را از منسوج ایرانی بنماییم.

به دنبال این قرار داد،علمای دیگر هم با صدور اعلامیه به آن پیوستند و این به گونه ای بود که دولت انگلستان را به عکس العمل واداشت و چارلز مارلینگ،کاردار سفارت انگلیس به میرزا حسن خان مشیرالدوله(وزیر امور خارجه ایران) در نامه ای نوشت:

جناب مستطاب... از اصفهان به دوستدار اطلاع رسیده که در کار ترتیبی هستند که نگذارند استعداد اروپایی!!! به فروش برسد و به خریداران ایرانی که اهمیت دارند،اعلام کرده اند که به کلی ترک معامله نموده و به مهلت چهار ماهه محاسبات خود را با تجارت خانه های اروپایی قطع کنند.... چون مبلغ زیادی سرمایه ی انگلیسی در این کار است،اگر این کار غیر صحیح را بگذارند امتداد پیدا کند،به سرمایه مزبور خطر فاحش وارد خواهد آمد.از جناب مستطاب عالی خواهشمندم مقرر احکام لازمه به کارگزاران اصفهان صادر شود که از اقدامات فتنه انگیز این اشخاص فورا دارند!

آیت الله العظمی آخوند ملاحیسنقلی همدانی (ره)یکی از بزرگترین عارفان عصر حاضر است که دهها نفر از خرمن علم و معرفت ایشان خوشه برچیده و خود به یکی از بزرگان عرفان اسلامی تبدیل شده اند. گرچه آن بزرگوار در زمینه عرفانی شناخته شده اند اما در زمینه سیاسی نیز صاحب نظر و عمل بوده اند که متاسفانه بدانها پرداخته نشده است .

آیت الله سید عبدالحسین لاری که خود نیز از علمای مبارز معاصر است ،  روش و منش استادش آخوندهمدانی  را چنین نقل می کند:

(او از کلیّه مجلوبات از بلاد کفره اجتناب می فرمود و قند و چای و دخانیات را استعمال نمی کرد. آن عارف سالک مکرّر می فرموده که من راضی نیستم کسی به حوزه درس من حاضر شود مگر آن که متّقی باشد یا مجاهد و بر اثر این اعلام تهدیدآمیز بعضی از آقایان حضور در مجلس درس وی را ترک کردند.

حضرت امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی درباره شهید آیت الله سید حسن مدرس می فرمایند : در آن وقت لباس کرباس ایشان زبانزد بود؛ کرباسی که باید از خود ایران باشد می پوشید.

فرزند مرجع بزرگ جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) نقل می کند:یکی از خصوصیات عملی آیت الله مرعشی‌نجفی این بوده که معظم‌له هیچ وقت از لباس‌های خارجی استفاده نکرده و این روش را مبارزه با استکبار می‌دانست و حتی موقعی که خیاط می‌خواست از دکمه خارجی برای لباس وی، استفاده کند، آقا اجازه نداد و از قیطان به جای دکمه در لباسش استفاده می‌کرد.