جزئیات حضور دانش‌آموزان در وضعیت قرمز، زرد و سفید در کلاس‌های درس

وزیر آموزش و پرورش شیوه نامه بازگشایی مدارس برای سال تحصیلی 1399-1400 را اعلام کرد.

در بخشی از این شیوه‌نامه درباره وظایف مدرسه و وضعیت هر یک از دوره‌های تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم، هنرستانها و دوره پیش دبستانی با توجه به وضعیت سفید، زرد و قرمز ضوابطی مشخص شده است.

بخش نخست این شیوه‌نامه با موضوع وظایف مدارس، وضعیت بازگشایی مدارس و حضور دانش‌آموزان دوره‌های مختلف تحصیلی و دانش‌آموزان هنرستانی در سه وضعیت قرمز، زرد و سفید را منتشر کردیم که در خبر ذیل قابل مشاهده است.

از ویژگی‌های سال جدید تحصیلی در جهان و کشور ما نگرانی از شیوع بیماری کووید 19 است و اظهارنظرها حاکی از ضرورت برنامه‌ریزی برای وضعیت‌های متغیر است عدم قطعیت و ناپایداری شرایط ایجاب می‌کند تا برنامه‌ریزی‌ها در عرصه‌های مختلف از انعطاف برخوردار باشد تا خدمت‌رسانی نهادها و دستگاه‌ها با کمترین وقفه ممکن روبرو شود و امکان ارائه خدمات موثر و فراگیر در هر زمانی میسر باشد.

بهداشت، ایمنی و سلامتی دانش‌آموزان و معلمان در سال تحصیلی جدید اولویت اصلی وزارت آموزش و پرورش است و آموزش و پرورش در شرایط موجود با تعامل با ستاد ملی مقابله با کرونا، آخرین اطلاعات و راهنمایی‌های مربوط به مسائل بهداشتی مدارس را دریافت و اجرا خواهد کرد، آموزش و پرورش در ماه‌های گذشته موضع فعال و موثری را در ارائه خدمات آموزشی در پیش گرفت. تجارب به دست آمده از گذشته و ملاحظه و مطالعه تجارب جهانی تصویر روشن‌تری را برای برنامه‌ریزی در وضعیت نامعلوم برای ما پدید آورده است.

از اسفند 98 که شیوع ویروس کووید 19 منجر به تعطیلی مدارس در کشور شد مسائلی چون زمان بازگشایی مجدد، نحوه برگزاری امتحانات، روش‌های متنوع ارائه آموزش و... از موضوعاتی بود که برنامه‌ریزی‌های ما را تحت تأثیر جدی قرار می‌داد و توانستیم با تلاش همکاران مبتنی بر وضعیت‌های مختلف تا حدود قابل توجهی آموزش را در محیط‌های مختلف استمرار بخشیده و اجازه ندهیم شرایط غافلگیرکننده، توقف غیر قابل جبرانی را در آموزش دانش‌آموزان به وجود آورند.

اکنون شناخت و تجارب در سطح ستادی، استانی و منطقه‌ای بوده و می‌توانیم مبتنی بر این شناخت برنامه‌ریزی مطلوب‌تری انجام دهیم ویژگی‌های این برنامه‌ریزی مانند گذشته برخورداری از انعطاف لازم برای روبرو شدن با شرایط ناپایدار فعلی و عدم قطعیت است.

مدارس با اتخاذ تدابیر مناسب قادر خواهند بود جریان تربیت و یادگیری را در هر شرایطی استمرار بخشیده و با شناخت دقیق مخاطب و بهره‌گیری از روش‌های مختلف ضمن تقویت کیفیت یادگیری دانش آموزان از طریق بهبود روشهای تجربه شده امکان رصد و پایش ارائه خدمات را بیش از پیش در اختیار گرفته و نظارت خود را برای اطمینان از پوشش 100 درصدی دانش‌آموزان ثبت نام شده افزایش دهند.

آموزش حضوری و چهره به چهره

نوعی از آموزش است که برای وضعیتی با حضور معلم و دانش‌آموز در کلاس و در زمان معین به صورت چهره به چهره طراحی و ارائه می‌شود و در آن امکان کنش و واکنش متقابل بین آنها وجود دارد.

آموزش از راه دور

آموزش از راه دور نوعی فرآیند آموزشی شناخته‌شده است که طی آن صرف نظر از محدودیت‌های زمانی و مکانی تمام یا بخشی از آموزش از طرف معلم به دانش‌آموز ارائه می‌شود امکان آموزش افراد در هر زمان و هر مکان از ویژگی‌ها و قابلیت‌های شاخص این نوع از آموزش به شمار می‌رود. در این نوع از آموزش الزاماً معلم و دانش‌آموز به صورت فیزیکی در یک زمان و یک مکان مشخص حضور ندارند و قابلیت‌ها، ابزارها و برنامه‌های آموزشی متعددی را برای استفاده در هر شرایطی به خدمت می‌گیرد.

آموزش‌های تلویزیونی، آموزش‌های مجازی، ارائه بسته‌های آموزشی از انواع شناخته شده آموزش از راه دور هستند که بر حسب میزان حضور معلم و دانش‌آموز در فرایند آموزش، طیفی از آموزش‌های نیمه حضوری تا غیرحضوری را در بر می‌گیرد.

آموزش‌های غیرحضوری

از جمله معروف‌ترین انواع آموزش از راه دور هستند که بدون الزام به حضور فیزیکی معلم و دانش‌آموز در یک مکان مشخص با استفاده از رسانه‌های نوشتاری، صوتی، تصویری، الکترونیکی و وسایل ارتباطی صورت می‌گیرد و دانش‌آموزان با استفاده از مطالب خودآموز مانند کتاب، فیلم، جزوه، درسنامه و نظایر آن یادگیری‌های خود را توسعه می‌دهند.

آموزش نیمه حضوری شیوه‌ای از آموزش است که بخشی از آن به صورت حضوری در کلاس درس و بخشی دیگر به صورت غیر حضوری و از راه دور و از طریق رسانه‌های آموزشی، ارسال منابع درسی از قبیل کتاب‌ها، جزوه‌ها، چندرسانه‌ای‌ها یا فناوری اطلاعات و ارتباطات و نظایر آن ارائه می‌شود.

رویکرد یادگیری ترکیبی

رویکرد یادگیری ترکیبی راهکار میانی بین آموزش معلم محور یا همان آموزش سنتی صرف و آموزش مجازی یا دانش‌آموز محور است و بهترین قالب‌های یادگیری هر دو روش "حضوری و مجازی" را ارائه می‌دهد در واقع این رویکرد چندین روش ارائه مواد آموزشی یا منابع آموزش آنلاین را با آموزش‌های معلم ترکیب می‌کند و این فرصت را فراهم می‌آورد تا معلم و دانش‌آموز با توجه به شرایط پیش آمده و امکانات در دسترس بین دنیای آموزش مجازی و فیزیکی به نسبت‌های مختلف در حرکت باشند این رویکرد آموزش شخصی سازی شده را به نوعی محقق می‌سازد.

آموزش الکترونیکی

مجموعه نرم افزارهای کاربردی و روش‌های آموزشی شامل آموزش مبتنی بر تلویزیون و رایانه، آموزش مبتنی بر وب، کلاسهای مجازی و ... است.

شبکه آموزش دانش‌آموزان شاد

بستر مجازی برای ارائه آموزش های الکترونیکی به دانش‌آموزان با مالکیت انحصاری وزارت آموزش و پرورش است که مجموعه وسیعی از نرم افزارهای کاربردی و روش‌های آموزشی شامل آموزش مبتنی بر رایانه، آموزش مبتنی بر وب و کلاس‌های درس مجازی را برای مدیران، معلمان، دانش‌آموزان و والدین با سطوح دسترسی متفاوت فراهم می‌آورد. شاد تنها پلتفرم رسمی و مورد تایید آموزش و پرورش است که در حال حاضر به عنوان بزرگترین شبکه اجتماعی ملی آموزش‌های تعاملی مجازی را در محیط ایمن و قابل پایش میسر ساخته است.

آموزش تراکمی تجمیعی

به روشی گفته می‌شود که طی آن آموزش یک درس یا کارگاه متناسب با برنامه درسی به صورت فشرده و پیوسته در طول چند روز به شیوه حضوری انجام می‌شود.

وضعیت‌های سه گانه سفید، زرد و قرمز

با توجه به اینکه وضعیت تعطیلی یا دایر بودن مدارس در شرایط بحران همه‌گیری کرونا تابع این شرایط است در شیوه‌نامه حاضر برنامه‌های آموزش و پرورش متناسب با هر وضعیت پیش‌بینی و ابلاغ شده است.

در وضعیت سفید هم آموزش مجازی جریان دارد

وضعیت سفید: رنگ سفید نشانه عادی بودن شرایط از حیث شیوع و گسترش کرونا است در استان‌ها و شهرستان‌هایی که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا عنوان وضعیت سفید با آنها اطلاق شده است فعالیت‌های آموزشی و تربیتی به شیوه حضوری آغاز شده و استمرار می‌یابد با این حال با توجه به سیاست رویکرد یادگیری ترکیبی استفاده از آموزش مجازی مورد توجه بوده و با بهره‌گیری از همه امکانات موجود درصدی از آموزش‌ها متناسب با دوره تحصیلی به صورت آموزش مجازی ارائه خواهد شد.

در وضعیت زرد، 50 درصد آموزش‌ها مجازی خواهد بود

وضعیت زرد: رنگ زرد نشان از حد متوسط شروع کرونا و میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از آن در پهنه جغرافیایی کشور است با توجه به اینکه در این وضعیت به دلیل اعمال سیاست فاصله‌گذاری اجتماعی، تداوم فعالیت آموزشی و تربیتی مدارس به شیوه حضوری و با تمام ظرفیت مقدور نخواهد بود مدرسه ناگزیر است با تدابیری چون تقلیل تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس یا زوج و فرد کردن حضور دانش‌آموزان جریان یادگیری را مدیریت کند در این صورت متناسب با شرایط حداقل 50 درصد آموزش‌ها در بستر مجازی ارائه خواهد شد.

در وضعیت قرمز آموزش کاملاً مجازی است

وضعیت قرمز: رنگ قرمز حاکی از وخامت اوضاع به لحاظ شیوع، ابتلا و مرگ و میر کروناست که همانند دو وضعیت پیشین تشخیص آن در صلاحدید ستاد ملی مقابله با کرونا است. در این وضعیت حضور دانش‌آموزان در مدارس مقدور نخواهد بود و آموزش و پرورش به طور کامل از ظرفیت‌های آموزش مجازی برای ادامه آموزش و یادگیری بهره خواهد بود.

در این نوع از آموزش لازم است مدرسه و معلم برنامه درسی را به صورت غیر حضوری و در بستر مجازی یا با استفاده از فرصت‌هایی چون مدرسه تلویزیونی، آموزش مجازی توسط شاد یا بسته‌های آموزشی و سایر ابزارهای آموزش از راه دور برای مناطقی که دسترسی به اینترنت با کیفیت مطلوب نیست، ارائه و مدیریت کند.

اهداف:

این شیوه نامه در جهت ایجاد هماهنگی، تمام عوامل سهیم و موثر در شروع و تداوم جریان آموزش و یادگیری رسمی و عمومی در سال تحصیلی جدید جهت تحقق اهداف زیر و با اولویت آموزش‌های حضوری تدوین و ابلاغ شده است.

1. شروع به هنگام سال تحصیلی جدید و تداوم جریان تربیت و یادگیری.

2. پوشش تحصیلی تمام لازم التعلیمان به خصوص مناطق کمتر برخوردار و لازم التوجه جهت دسترسی به آموزش و یادگیری با کیفیت مناسب.

3. امنیت و سلامت دانش‌آموزان و ایجاد آرامش در خانواده‌ها.

4. وحدت، مدیریت و ایجاد انسجام و انعطاف و هماهنگی لازم برای تغییر از یک وضعیت به وضعیت دیگر.

5. تنوع بخشی به روش‌های آموزشی و تربیتی با تاکید بر آموزش مجازی.

اصول حاکم:

صرف نظر از اینکه آموزش و پرورش در چه شرایطی جریان دارد اصول بنیادینی وجود دارد که ضرورت دارد سرلوحه تمام فعالیت‌های آموزشی و مورد توجه همه مسئولان و کارگزاران نظام آموزشی قرار گیرد این اصول همواره ثابت که زمینه دستیابی به اهداف را محقق می‌سازد عبارتند از:

1. تضمین سلامت و بهداشت جسمانی و روانی دانش‌آموزان.

2. ارائه برنامه درسی قصد شده به دانش‌آموزان و تحقق زمان مصوب آموزشی.

3. ایجاد انعطاف لازم در مقررات و ضوابط اداری، مالی و آموزشی.

4. استفاده از فناوری‌های نوین برای استمرار آموزش و یادگیری در طول سال تحصیلی.

5. استفاده از مشارکت تمام دستگاه‌ها و نهادهای مردمی و خانواده‌ها.

6. بهبود مستمر کیفیت آموزش و یادگیری.

7. جلوگیری از افت کیفیت آموزش و ایجاد شکاف آموزشی بین مناطق کشور.

8.حداکثر استفاده مطلوب از ساعت موظفی معلمان.

9. پرهیز از ایجاد هزینه‌های غیر متعارف برای خانواده‌ها و دولت.

10. استفاده از محصولات، خدمات و فناوری‌های بومی و امن.

سیاست‌های اجرایی مهم

1. رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله اجتماعی: رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی که توسط وزارت بهداشت تدوین و ابلاغ می‌شود الزامی است.

الف) این دستورالعمل‌ها را باید از منابع رسمی از طریق بخشنامه‌های پورتال وزارت متبوع دریافت و به همه عوامل صحیح و موثر اطلاع رسانی کنید.

آموزش دانش‌آموزان برای رعایت فاصله و استفاده از ماسک در مدرسه

ب) باید به دانش‌آموزان بیاموزید که فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک را در مسیر مدرسه، در زمان ورزش، زنگ تفریح و... رعایت کنند

پ) به همکاران یادآوری شود در زمان استراحت و جلسات شورای معلمان فاصله گذاری را رعایت کنند.

تعداد معلمان و  دانش‌آموزان در ارتباط چهره به چهره به حداقل ممکن برسد

2. گروه‌بندی مخاطبان:  باید تعداد دانش‌آموزان و معلمانی که با هم در یک زمان و مکان "کلاس و کارگاه" در تماس چهره به چهره هستند تا حد امکان به حداقل ممکن برسانید برای تحقق این مورد باید:

الف) دانش‌آموزان به نحوی گروه بندی شوند که فاصله اجتماعی مورد تاکید در دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت شود.

ب) دانش‌آموزانی که در یک روز در کلاس نیستند باید به نحوی مدیریت شوند که مشغول به انجام کارهای مرتبط با برنامه درسی خود باشند.

پ) معلمان باید برنامه‌هایی را تهیه کنند که بتوانند از طریق آن متناسب با حضور دانش‌آموزان در کلاس و در فضای مجازی فعالیت‌ها و یادگیری آنها را پوشش دهند.

5 قالب برای آموزش دانش‌آموزان

3. فرصت‌ها و قالب‌های عرضه آموزش: آموزش در سه وضعیت محتمل به یک یا ترکیبی از فرصت‌های زیر عرضه خواهد شد:

الف) آموزش حضوری در کلاس و مدرسه.

ب) آموزش در بستر شبکه آموزشی دانش آموز "شاد"

ج) آموزش در مدرسه تلویزیونی ایران " شبکه آموزش، شبکه قرآن، شبکه چهار، رادیو و..."

د) آموزش تجمیعی همراه با ارسال بسته‌های یادگیری خودآموز.

ه) سیستم‌های مدیریت یادگیری ویژه مدارس خاص که مورد تایید و نظارت آموزش و پرورش است.

4. شبکه سازی، تعامل و نظارت: ارتباط و تعامل عوامل و عناصر سهیم و موثر در بازگشایی مدارس و تداوم جریان یادگیری و آموزش، رکن اصلی موفقیت برنامه‌هاست بر این اساس باید اطمینان‌های زیر حاصل شود:

الف) هر سطحی از مدیریت "ستاد، استان، منطقه و مدرسه" باید با تمام عوامل زیرمجموعه خود به طور مستمر در ارتباط و تعامل بوده و قادر باشد پیام‌ها، توصیه‌ها و دستورالعمل‌های جدید را با فوریت در بستری قابل اعتماد منتقل کند.

ب) هر سطحی از مدیریت باید اطمینان حاصل کنند که عوامل اجرایی زیرمجموعه پیام‌ها را به درستی دریافت کرده و بازخورد مناسب را داده است.

پ) هر سطحی از مدیریت باید مطمئن شود توصیه‌ها و دستورالعمل‌ها به خوبی و بدون نقص اجرا شده و نتایج مورد نظر حاصل شده است.

نقش‌ها و مسئولیت‌ها:

ستاد

ستاد وزارت متشکل از همه معاونان و وزیران و روسای سازمان‌های تابع، مراکز و ادارات کل ستادی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، سازمان بسیج فرهنگیان، انجمن اولیا و مربیان، سازمان بسیج دانش‌آموزی و مجلس دانش آموزی به مدیریت و رهبری وزیر آموزش و پرورش علاوه بر نقش و مسئولیت‌های اختصاصی 6 نقش کلیدی شامل:

سیاستگذاری و نهادسازی، هماهنگی در سطح ملی، تأمین زیرساخت‌ها، راهبری و هدایت و تامین منابع، ارزشیابی، کنترل و بازخورد و ارائه بازخوردها در خصوص بازگشایی مدارس را بر عهده دارد که متناسب با شرایط و اقتضائات کشور به ایفای تعهدات خود اقدام خواهند کرد.

اداره کل آموزش و پرورش

اداره کل آموزش و پرورش با مسئولیت مدیر کل آموزش و پرورش استان علاوه بر نقش و مسئولیت اختصاصی عهده‌دار وظایف زیر هستند که باید با احساس مسئولیت به هماهنگی کامل نسبت به انجام آن اقدام کنند.

1. آسیب شناسی دقیق از مدیریت و نحوه ارائه آموزشهای حضوری و غیرحضوری اسفندماه تا خرداد ماه گذشته و تدابیر لازم برای رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت و استفاده بهینه از همه فرصت‌های موجود استان.

هیچ دانش‌آموزی نباید از آموزش باز بماند

2. بررسی‌ دقیق وضعیت استان از حیث دسترسی تمام لازم التعلیمان به آموزش، اتخاذ تدابیر حمایتی و مداخله به هنگام برای رفع موانع دستیابی فراگیران به آموزش به طوری که هیچ دانش‌آموزی خارج از پوشش آموزشی نماند.

3. بررسی دقیق وضعیت نیروی انسانی، شناسایی مناطق دارای کمبود شدید و اتخاذ تدابیر لازم برای تامین نیروی مورد نیاز در چارچوب شیوه نامه ساماندهی نیروی انسانی به طوری که هیچ کلاسی بدون معلم نباشد.

4. ایجاد شبکه ارتباطی فراگیر، پایدار و مطمئن با تمام مدیران تابعه و برنامه‌ریزی برای توجیه و آموزش مستمر به آنها و اجرای مانورهای متعدد برای حفظ و ارتقاء آمادگی برای شروع سال تحصیلی.

آموزش والدین

5. آموزش و آماده‌سازی افکار عمومی به خصوص والدین برای تبیین چرایی و چگونگی مدیریت و راهبری کلاس‌ها و مدارس در هر کدام از وضعیت‌ها و نحوه انتقال از یک وضعیت به وضعیت دیگر با بسیج همه رسانه‌های ارتباطی استان.

تولید محتوای با کیفیت توسط معلمان با تجربه

6. سازماندهی معلمان با تجربه و متخصص برای تولید محتوای آموزشی با کیفیت جهت ارائه در بستر شاد، صدا و سیما یا بسته‌های آموزشی.

تأمین مواد ضدعفونی کننده برای مدارس

7. شناسایی ظرفیت‌ها و ایجاد هماهنگی کلی برای تأمین و تحویل مواد ضدعفونی کننده و بهداشتی برای مدارس.

8. تهیه اطلس مناطقی که تحت پوشش صدا و سیما و نرم افزار شاد نبوده و اتخاذ تدابیر لازم برای تداوم آموزش و یادگیری دانش آموزان این مناطق با روش‌های جایگزین از قبیل آموزش حضوری تراکمی یا ارسال بسته‌های یادگیری.

9. شناسایی دقیق دانش‌آموزانی که به دلیل نداشتن سخت‌افزار مناسب "تلویزیون، گوشی هوشمند و رایانه" امکان دسترسی به آموزش‌ها را ندارند و سازماندهی کمکهای خیرین و دستگاههای اجرایی برای تامین سخت افزار مناسب.