خبرنگاری؛ مقوله‌ای آمیخته از حرفه، هنر و حتی خطر!

به گزارش پایگاه 598، در هفدهم مرداد ماه سال ۱۳۷۷، محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، به همراه هشت نفر از اعضا کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست کروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید و به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی، هفدهم مرداد ماه هرسال را به عنوان"روز خبرنگار" نامگذاری کرده است.

این یادداشت تلاش می‌کند نسبت به تعاریف و دیدگاه‌هایی که در این زمینه چه در رسانه‌های دیداری و شنیداری و چه در فضای مجازی صورت می‌گیرد و منتشر می‌شود، تا حد امکان نگاه متفاوتی به مقوله خبرنگار و حرفه خبرنگاری داشته باشد.

خبرنگاری، صرف‌نظر از خطرات بالقوه و در کمین، دو بعد اساسی دارد یک بعد آن فن (به معنایی دیگر ذوق و هنر) است و بعد دیگر آن حرفه، می‌باشد، وقتی که گفته می‌شود خبرنگاری فن است می‌طلبد فرد خبرنگار دارای یکسری ویژگی‌های باشد که بخشی از این شاخصه‌ها بازخورد بستر رشد آدمی هستند و بخش دیگر آن قابل تعلم و یادگیری از طریق آموزش می‌باشند.

اهم این ویژگی‌ها عبارتند از: داشتن ذوق و استعداد، سرعت در تصمیم گیری، قوه تحلیل مسائل، نگارش صحیح و درست مطالب، شجاعت در بیان واقعیت، ایمان به آگاه‌سازی عمومی، رعایت اصل بی طرفی و… با وجود این ویژگی‌های قطعاً یک خبرنگار همانند یک هنرمند خواهد توانست هنر و توانایی خود را که همانا بیان شفاف، مستند، و مدلل خبر با محتوا است را به منصه ظهور برساند و بوی هنر و فن خود را به مخاطبان خود منتقل کند و مخاطبین نیز پذیرای چنین اخبار و تحلیل‌هایی خواهند بود.

از نگاه دیگر خبرنگاری را باید یک حرفه و شغل تلقی کرد چرا که خبرنگار نیز همانند سایر افراد جامعه نیازمند ارتزاق و چرخاندن زندگی روزمره خود می‌باشد، هرچه قدر گزارش‌ها و تولید خبر یک خبرنگار از بعد ویژگی‌هایی که در فوق به آنها اشاره شد در حد بالایی قرار داشته باشد و مخاطبین خود را به آگاه شدن جذب و جلب نماید لیکن نتواند از حیث بعد مالی گوشه‌ای از معاش او را تأمین کند به نوعی رفته رفته تبدیل به افسردگی شغلی خواهد شد که اثرات آن به تدریج جنبه تأثیرگذاری حرفه خبرنگاری را تحت‌الشعاع خود قرار خواهد داد و به تدریج شاهد افول کیفیت کار نسبت به گذشته خواهیم بود.

از جمله این چالش‌های شغلی جامعه خبرنگاری می‌توان به بحث بیمه تأمین اجتماعی و قرار نگرفتن شغل مزبور در زمره مشاغل سخت و زیان آور، اشاره کرد، واقعیت این است اگر این موانع از سوی حاکمیت چاره‌اندیشی اساسی و بنیادی نگردد خبرنگاران به‌ویژه خبرنگاران آزاد با مشکلات اساسی روبرو خواهند شد.

برای داشتن خبرنگاران صادق، شجاع و عاشق هر دو جنبه هنری و شغلی به‌طور آمیخته هم از سوی خود خبرنگاران و هم از سوی حاکمیت، می‌بایست مورد توجه قرار گیرد تا در آینده باز شاهد حضور و تلاش خبرنگارانی همچون شهیدان «محمود صارمی» و سید قلم «مرتضی آوینی» که صدا و گزارش‌های هنرمندانه او در برنامه روایت فتح هنوز هم که هنوز است علی‌رغم گذشت چندین سال از جنگ تحمیلی، یادآور مردانگی و شجاعت مردان و زنان این مرز و بوم است، باشیم.

جان کلام با این شرایط موجود در عرصه خبرنگاری که اکثر خبرنگاران، خبرنگاری را به جهت نداشتن درآمد کافی، شغل دوم و جنبی برای خود انتخاب کرده و می‌کنند، خبرنگاری جایگاه واقعی خود را که همانا گزارش خبرهایی که مسئولین را وادار به واکنش و پاسخگویی نسبت به عملکرد خود و کمک به تقویت سرمایه اجتماعی و مطالبه‌گری در بین افراد جامعه می‌باشد، پیدا نخواهد کرد.

*کارشناس مسائل فرهنگی و اجتماعی