اصولا در بیشتر جوامع انسانی بیشترین جابجایی مردم ومسافران به وسیله اتومبیل صورت میپذیرد و اتوبوسها، کامیونها و اتومبیلهای سواری در ابعادی وسیع چنان در بطنزندگی انسانها رسوخ کردهاند، که براستی باید گفت زندگی انسان بدون بهرهگیری از این وسیله نقلیه موتوری ناممکناست اتومبیل در زندگی صنعتی و کشاورزی و رسانیدن کالا از محل تولید به بازار مصرف و داد و ستد بینالمللی نقشیسازنده و پراهمیت دارد، و در واقع یکی از ویژگیهای بارز و مشخص قرن بیستم، پدید آمدن این وسیله نقلیه است.
پدیدار شدن این وسیله نقلیه اگرچه به همراه خود رفاه و آسایش و سرعت را به ارمغان آورده، اما به همان نسبتباعث بروز مشکلات بسیار و خطرات فراوان هم شده است، زیرا خطر تصادم و برخورد با این وسیله نقلیه روبهافزایش نهاده و تنها راه جبران و کمک به زیاندیدگان این پدیده قرن بیستم و رفع و یا تقلیل اثرات نامطلوب آن درزندگی زیاندیدگان استفاده از بیمه است.
شرکتهای بیمه با درک این نیاز جوامع انسانی، طرحهای متفاوتی برای جبران خسارات این حوادث ارائه دادهاند. در بیمه اتومبیل، گاهی تعهد بیمهگر جبران خسارت وارد به وسیله نقلیه بیمه شده است و گاهی خسارات وارد بهشخص ثالث را جبران میکند.
معمولا کلیه حوادث زیانبار ناشی از تصادفات رانندگی به یکی از سه حالت زیراست:
تشخیص هریک از سه مورد فوق صرفاً برعهده مقامات صلاحتیدار راهنمایی و رانندگی است و در صورت عدمتوافق زیاندیده با مقصر حادثه، نتیجهگیری از حادثه براساس گزارش مأموران انتظامی با محاکم صالحه است ذکر ایننکته لازم است که برای تسویه خسارات سنگین شرکتهای بیمه به ارائه گزارش مقامات انتظامی که از حادثه بازدیدکردهاند نیاز دارند. شرکتهای بیمه در ایران پوششهای متفاوتی را در زمینه بیمه اتومبیل ارائه دادهاند که به طور خلاصه به شرح زیراست:
بیمه بدنه اتومبیل
براساس شرایط این بیمهنامه، دارنده و یا مالک وسیله نقلیه اتومبیل خود را در برابر خطرات بیمهمیکند تا در صورت بروز حادثه و ایجاد خسارت به وسیله نقلیه موضوعبیمه، شرکت بیمه خسارت وارد را براساس شرایط بیمهنامه جبران کند. منظور از خطرات موردتعهد بیمهگر، همان حوادثی است که درصورت واقع شدن چنانچه باعث نابودی و یا آسیب دیدگی اتومبیل شود بیمهگر موظف به جبران آنخواهد بود:
۱- خطرهای مورد تعهد بیمهگر
۲- خطرهای خارج از تعهد بیمهگر
خطرهای خارج از تعهد بیمهگر خطراتی است که چنانچه منشأ بروز حادثه منجر به خسارت گردد، بیمهگر براساس شرایط بیمهنامه متعهد جبران خسارت آن نخواهد بود مگر این که برخلاف آن توافقشده باشد، این خطرات عبارتند از:
مزایای بیمه بدنه خودرو
قیمت بیمه بدنه
قیمت بیمه بدنه مبلغ ثابتی ندارد، زیرا شرکتهای مختلف بیمه بهدلیل درصد تخفیف شرکتی و عوامل دیگر، نرخهای متفاوتی را برای بیمه بدنه در نظر گرفتهاند. در واقع تعیین قیمت بیمه بدنه ماشین به موارد زیادی بستگی دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است:
تخفیف بیمه بدنه خودرو
تخفیفات بیمه که توسط شرکتها، تحت عنوان یک امتیاز به بیمهگذاران تعلق میگیرد؛ شامل دو دسته اصلی و فرعی میشود:
تخفیفات اصلی بیمه بدنه شامل موارد زیر میشود:
لازم به ذکر است که برخی از شرکتها نهایتا تا ۴ سال به مشتریان خود، تخفیف بابت عدم خسارت میدهند. به عبارتی در سال پنجم، تخفیف عدم خسارت برای بیمهگذار توسط این شرکتها صفر میشود.
تخفیفات فرعی بیمه بدنه خودرو که درصد آن برای هر شرکت بیمه متفاوت است، شامل موارد زیر میشود:
بیمه شخص ثالث
افرادی که در یک جامعه زندگی میکنند باید تابع قوانین و نظامات آن جامعه باشند و به همین دلیلچنانچه شخصی چه از روی عمد و چه به علت بیاحتیاطی و غفلت مرتکب عملی خلاف قانون ومقررات شود، مسئول بوده و باید به مجازات متناسب با آن بیاحتیاطی برسد و زیان وارد اعم از مالی ویا جانی را جبران کند. مسئولیت مدنی زمانی جنبه عملی به خود میگیرد که شخص مقصر حادثه مجبورشود زیان وارد به شخص ثالث را جبران کند. تفاوت مسئولیت مدنی با مسئولیت جزایی در این است کهمسئولیت جزایی قابل بیمه کردن نیست و مغایر قوانین و عرف جوامع انسانی تلقی میشود.
بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در ایران در بیست و نهم دیماه ۱۳۴۷ به تصویب رسید تا مسئولیت مدنی بیمهگذار در مقابل اشخاص ثالث در نتیجه حوادث ایجاد شده از وسیله نقلیهمورد استفاده خود را بیمه کند. بیمه مسئولیت مدنی در ایران به دو بخش عمده تقسیم میشود کهعبارتند از:
بیمه اختیاری
بیمه اختیاری (که شامل بیمهنامههای دیه، بیمه مازاد ثالث و بیمه کارت سبز است که این سه نوعاخیر سالها بعد از تصویب قانون بیمه شخص ثالث توسط شرکتهای بیمه طرحریزی و ابداع شده است). باتوجه به این که این بیمهنامه خسارات مالی و جانی وارد به اشخاص ثالث را جبران میکند، براساسشرایط بیمهنامه افراد زیر در قبال بیمهگذار شخص ثالث شناخته نمیشوند
بیمهگر، مسئولیت مدنی بیمهگذار در قبال اشخاص ثالث را در مورد خسارتهای مالی تا مبلغ ۲۵۰۰۰ ریال و خسارتهای جانی حداکثر تا مبلغ ۲۰۰،۰۰۰ ریال بیمه کرده است که در صورت بروز حادثه آن راپرداخت خواهد کرد
خطرهای خارج از تعهد بیمهگر
بیمه حوادث راننده
اصولا هرتصادم باعثبروز دونوع خسارت میشود؛ نخست خساراتیاست که بهاشخاص ثالث واردمیآید که لزوماً و برحسب قانون، مقصر حادثه ملزم به جبران آن و دیگر خساراتی است که به وسیلهنقلیه مقصر حادثه، راننده و سرنشینان آن وارد میآید. خسارات دسته اول را میتوان از محل بیمهنامهشخص ثالث و یا مازاد ثالث جبران کرد و خسارات دسته دوم خود شامل دو قسمت است که خساراتمالی و خسارات جرح و فوت از این دستهاند. بخش نخست خسارات دسته دوم را میتوان از محلبیمهنامه بدنه اتومبیل جبران کرد و بخش دوم آن یا باید از طریق بیمهنامه حوادث راننده جبران شود ویا بیمهنامه دیه این گونه خسارات جرح و فوت را جبران کند. دراین حالت چنانچه شرکت بیمهسرنشینان اتومبیل را بیمه کرده باشد، در صورت بروز خسارات جرح و فوت، آن را جبران خواهد کرد.
۱- خطرهای مورد تعهد بیمهگر
براساس شرایط بیمهنامه حوادث راننده، چنانچه وسیله نقلیه مورد بیمه به علت آتشسوزی، انفجار، واژگون شدن، منحرف شدن و یا سقوط باعث بروز هرگونه خسارت جرح و فوت سرنشیناناتومبیل شود، بیمهگر متعهد است خسارات وارد را براساس شرایط بیمهنامه پرداخت کند. لازم به ذکراست که تعهد بیمهگر در مورد بیمهنامه حوادث راننده محدود به ظرفیت مجاز اتومبیل مورد بیمهاست. در واقع بیمه سرنشین نوعی بیمهنامه حادثه است که در آن خطرات مورد بیمه، محدود بهمواردی است که در بیمهنامه از آنها به عنوان حوادث مشمول بیمه نام برده شده است
۲- خطرهای خارج از تعهد بیمهگر
پوشش مازاد برای خسارتهای مالی
طبق ماده ۸ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب سال ۱۳۹۵، حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت بدنی معادل حداقل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماههای حرام با رعایت تبصره ماده (۹) این قانون است و در هر حال بیمهگذار موظف به أخذ الحاقیه نمیباشد؛ بنابراین تهیه پوشش مازاد جانی (بدنی) موضوعیت ندارد.
حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت مالی معادل دو و نیم درصد (۵/۲%) تعهدات بدنی است. بیمهگذار میتواند برای جبران خسارتهای مالی بیش از حداقل مزبور، در زمان صدور بیمهنامه یا پس از آن، بیمه تکمیلی تحصیل کند.
تبصره: در صورتی که بیمهگذار در خصوص خسارتهای مالی تقاضای پوشش بیمهای بیش از سقف مندرج در این ماده را داشته باشد بیمهگر مکلف به انعقاد قرارداد بیمه تکمیلی با بیمهگذار میباشد. حق بیمه در این مورد در چهارچوب ضوابط کلی که توسط بیمه مرکزی اعلام میشود، توسط بیمهگر تعیین میگردد.