کاری کردیم کارستان!

دلایل متعددی در هفته‌های اخیر از سوی کارشناسان در توجیه روند صعودی نرخ دلار، طلا و سکه ازجمله کاهش منابع ارزی کشور در پی کاهش صادرات نفت و شیوع کرونا مطرح‌شده بود که نمی‌توان از فشار آن‌ها بر بازار ارز چشم‌پوشی کرد، اما نکته حائز اهمیت در این مقوله رشد شاخص بازار سهام بود که منجر به تولید نقدینگی فراوان و بدون پشتوانه شد که نتیجه آن تورمی است که امروز به جامعه تزریق‌شده است. پیشینه تورم و بورس نشان از وجود رابطه معنادار و مثبت میان رشد شاخص کل بورس و نرخ تورم درگذر زمان دارد. نمی‌توان انتظار داشت بازار سرمایه در کشور رشد بی‌سابقه ای داشته باشد، اما بازارهای رقیب مانند دلار و طلا نرخ ثابت و راکدی را داشته باشند. 

طلا و سکه در ایران از دو مقوله مهم نوسان اونس در حیطه بین‌الملل و نوسان دلار در حیطه داخلی تبعیت می‌کنند. در شرایط فعلی که اونس بین‌المللی افزایش آن‌چنانی نداشته است و در عرصه سیاسی و بین‌المللی نیز رخداد مهمی برای ایران به ثبت نرسیده است، شاید بتوان مهم‌ترین عامل در افزایش افسارگسیخته نرخ طلا و دلار را تولید نقدینگی و در پی آن تورم عنوان کرد.

علی فخر موحدی مدیرعامل سابق صندوق توسعه صادرات طلا و جواهر در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به رسیدن قیمت سکه به ۱۰ میلیون تومان گفت: قیمت سکه تابعی از قیمت ارز و انس بین‌المللی است. اکنون قیمت ارز به‌شدت بالا رفته، ولی هیچ رخداد خاصی در عرصه بین‌المللی که دلیلی برای افزایش قیمت سکه باشد، اتفاق نیفتاده است. بالا رفتن نرخ ارز هم دلایل مشخصی دارد و دولت درصورتی‌که بخواهد می‌تواند در بازار دخالت کند تا قیمت ارز متعادل شود.

وی افزود: قیمت سکه به‌موازات نرخ ارز رشد می‌کند درحالی‌که اقدام مهمی توسط دولت نسبت به متعادل کردن نرخ دلار انجام نگرفته است. وقتی قیمت دلار روند صعودی داشته باشد، قیمت سکه هم بالا می‌رود. دلار طی روزها و هفته‌های اخیر مدام رو به افزایش بوده، اما رئیس بانک مرکزی به‌طور دائم اعلام می‌کند نرخ واقعی ارز، ارقام فعلی نیست و از ابزارهای کنترلی برای جلوگیری از نوسانات بازار دلار استفاده نمی‌کند.

فخر موحدی بابیان اینکه مردم به دنبال تبدیل پول خود به کالا هستند، گفت:عده‌ای در تلاش هستند پول خود را تبدیل به ارز و سکه کنند تا بیش از این ارزش پولشان کاهش پیدا نکند درحالی‌که هرروز بازی‌سازهای اصلی در بازار خریدوفروش ارز و سکه می‌کنند و سود بسیاری هم می‌برند، اما صادرکنندگان و واردکنندگان به دلیل عدم امکان تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی بلندمدت متضرر می‌شوند.  
این فعال اقتصادی تصریح کرد: مردم به دلیل نوسانات شدید در بازار باید با برنامه‌ریزی بلندمدت خداحافظی کنند. این در حالی است که دولت می‌تواند به‌گونه‌ای اقدام کند که بازار نوسانات شدید را کمتر تجربه کند و مردم احساس امنیت اقتصادی داشته باشند. وقتی بانک مرکزی نرخ بهره را پایین می‌آورد، بخش عمده‌ای از سرمایه‌های مردم به سمت بازار بورس می‌رود که دارای نرخ رشد بالایی بوده است و با خلق پول بالا، تورم ایجاد می‌کند.

فخر موحدی ادامه داد: دولت بخش مهمی از بالا رفتن نرخ ارز را به دلیل اعمال تحریم‌ها عنوان می‌کند که خیلی قابل دفاع نیست، زیرا اقتصاد در داخل کشور قابل‌کنترل است. سیاست‌های بانک مرکزی از سه سال گذشته با حضور عبدالناصر همتی در قامت رئیس بانک مرکزی نشان داده است که می‌توان بازار ارز را کنترل کرد، اما دلایلی همچون بلوکه شدن پول‌های ایران در کره جنوبی و عدم انجام تعهدات ارزی صادرکنندگان، برای افزایش قیمت ارز عنوان می‌شود درحالی‌که نوسان نرخ ارز قابل مدیریت است. 

مدیرعامل سابق صندوق توسعه صادرات طلا و جواهر با اشاره به اینکه فضای بازار ارز با لجبازی مسئولان اداره می‌شود، گفت: بازنده این میدان مردم عادی هستند که ارزش پولشان از دو سال قبل و از زمانی که رئیس‌جمهور اعلام کرد دلار از ۲۰۰/۴ تومان بالاتر نمی‌رود، پنج برابر کاهش‌یافته است اما هیچ‌کس از مسئولان و کارگزاران اقتصادی پاسخگو نیستند.

فخر موحدی اظهار کرد: اجزای اقتصاد در همه کشورها به هم تنیده شده است و بالطبع بالا رفتن نرخ ارز با سکه، مسکن، خودرو و نرخ‌های خدمات به هم متصل هستند. بنابراین باید انتظار افزایش قیمت سکه را در پی افزایش نرخ دلار داشت.

بازار سرمایه‌ بر نرخ ارز تأثیرگذار شده است
میثم رادپور تحلیلگر بازار ارز نیز در گفت‌وگو با «رسالت»، درباره عوامل بالا رفتن نرخ ارز تا ۲۱ هزار تومان گفت: تقاضا در بازار برای خرید ارز بالاست، اما عرضه پایین است و این مسئله باعث تحریک تقاضا شده است. اکنون تفاوت بین سود سپرده و نرخ تورم به حدود ۳۰- رسیده است و بدان معناست که اگر پول در بانک سپرده شود، راکد می‌ماند. نرخ گردش پول در کشور بالا رفته و این روند باعث شده تا افراد صبر زیادی برای نگه‌داشتن پول‌های خود نداشته باشند و سرمایه‌های خود را از بانک‌ها خارج کرده و اقدام به خرید کالاهای مختلف کنند درنتیجه تقاضا به بازار گسیل‌شده است.

وی ادامه داد: تولید و صادرات ما در دوران کرونا آسیب‌دیده، اما تقاضا برای خرید کالا بالا رفته است درصورتی‌که عرضه با کاهش روبه رو شده است. کرونا باعث کاهش صادرات ما به کشورهای همسایه شد و درنتیجه منابع ارزی را محدود کرد و باعث وارد آمدن فشار به بازار ارز گردید، اما این موضوع را نمی‌توان تنها عامل برای افزایش نرخ دلار عنوان کرد.

رادپور با اشاره به اینکه تورم باعث بالا رفتن نرخ ارز می‌شود و نباید از روند صعودی که دلار طی می‌کند، متعجب شد، گفت: دلار نسبت به دیگر بازارهای رقیب با طمانینه رشد پیدا کرد. اگر مقایسه‌ای میان نرخ دلار باقیمت مسکن، خودرو و یا لوازم‌خانگی صورت بگیرد به این نتیجه می‌رسیم که دلار افزایش نرخ کمتری داشته است.

این تحلیلگر بازار ارز بابیان اینکه نرخ بهره نباید از تورم فاصله زیادی داشته باشد، زیرا باعث ایجاد تورم می‌شود، گفت: دولت به دنبال تحریک بازار سرمایه است و این موضوع به بالا رفتن نرخ ارز دامن زده است. نباید انتظار داشته باشیم که ارزش بازار سهام رشد فزآینده‌ای داشته باشد، اما بازار ارز هیچ تأثیری از این روند نداشته باشد.

وی ارز را متغیر کلیدی دانست و ادامه داد: در شرایط کنونی دیگر بازارها مانند بازار سرمایه‌ بر نرخ ارز تأثیرگذار بودند. در این وضعیت باید با دوره‌های تثبیت طولانی‌مدت در بازار ارز خداحافظی کنیم. منابع ارزی کشور مانند قبل نیست، زیرا کنترل‌های گذشته را در بازار نداریم و چنانچه یک ماه ارز به بازار وارد نشود، دلار نرخ صعودی پیدا می‌کند.

رادپور تصریح کرد: به دلیل اعمال تحریم‌ها امکان فروش نفت بسیار با سختی توأم شده است درحالی‌که درگذشته این‌گونه نبود و نقل‌وانتقال پول با این سختی انجام نمی‌گرفت و بانک مرکزی امکان مانور در نقل‌وانتقال ارز در بازار حواله را داشت. اکنون بیشتر سهم تجارت خارجی از طریق صرافی‌ها انجام می‌گیرد و پول با سختی‌های فراوان جابه‌جا می‌شود. در چنین شرایطی باید انتظار جابه‌جایی نرخ ارز با تورم را داشته باشیم. وی با اشاره به اینکه انتظار می‌رود روند افزایشی نرخ ارز ادامه داشته باشد، گفت: در شرایطی که بازارهای رقیب به رهبری بازار سرمایه، فشار زیادی به ارز وارد کرده‌اند، نمی‌توان انتظار پایین آمدن نرخ دلار را داشت. 

نویسنده : نفیسه امامی | رسالت