آیا هنوز ارتش‌ها و جنگ‌ها در انحصار دولت‌ها قرار دارند؟ ماجرای بزرگترین ارتش خصوصی جهان چیست؟ این ارتش خصوصی کدام نقاط جهان را زیر چکمه‌های خود دارد؟ برای رازگشایی از این سؤالات با گزارش ویژه مشرق همراه شوید...
مشرق، شرکت‌های خصوصی امنیتی و نظامی پس از حملات 11 سپتامبر و آغاز مداخلات
نظامی وسیع آمریکا در منطقه خاورمیانه افزایش چشمگیری یافتند. می‌تواند گفت که
فرآیند اعطای وظایف نظامی و امنیتی به این نوع شرکت‌ها تبدیل به روندی روزافزون در
جنگ‌های امریکا شده است.
یکی از این شرکت‌ها "بلکواتر آمریکا" (BlackWater USA) بود که در پی پدید امدن رسوایی‌های زیاد نام خود را به شرکت "آکادمی" (Academi) تغییر داد. در گزارش حاضر سعی می‌شود جنبه‌های مختلف ساختاری و عملیاتی این سازمان نظامی و امنیتی خصوصی تشریح گردد.
یکی از این شرکت‌ها "بلکواتر آمریکا" (BlackWater USA) بود که در پی پدید امدن رسوایی‌های زیاد نام خود را به شرکت "آکادمی" (Academi) تغییر داد. در گزارش حاضر سعی می‌شود جنبه‌های مختلف ساختاری و عملیاتی این سازمان نظامی و امنیتی خصوصی تشریح گردد.
بلکواتر و ایکس‌ای نام خود را به آکادمی تغییر دادند تا جنایت‌هایشان فراموش گردد
"آکادمی" که قبلا با عنوان "شرکت خدمات ایکس‌ای"
(Xe Services) و "بلکواتر آمریکا" خوانده می‌شد در سال 1997 توسط
اریک پرنس (Eric Prince) و "آل کلارک" (Al Clark) تأسیس گشت.[1]
پرینس پس از واگذاری شرکت به امارات نقل مکان نمود تا در آنجا از اتهاماتی که پس
از رسوایی‌های پی در پی بلکواتر متوجه وی بودند فرار نماید.
آکادمی هماکنون بزرگترین شرکت در میان سه شرکت خصوصی امنیتی است که برای وزارت امور خارجه آمریکا فعالیت می‌کنند. دولت اوباما قراردادی 250 میلیون دلاری با این شرکت منعقد نموده است تا در افغانستان برای وزارت امور خارجه و سازمان سیا کار کند.[2]
اریک پرنس مدیر و مالک سابق بلکواتر
هماکنون در امارات مشغول ایجاد ارتشی خصوصی برای حکام این کشور است
تاریخچه شرکت
"بلکواتر آمریکا" که در سال 1997 تأسیس شده بود اولین قرارداد خود را پس از حمله به نام "یو‌اس‌اس‌کول" (USS Cole) در ساحل یمن در اکتبر 2000 منعقد نمود. این شرکت پس از برنده شدن در مناقصه، عملیات آموزش 100/000 ملوان را بر عهده گرفت.[3] پس از این معامله، پرنس یک زمین به مساحت 28 کیلومتر مربع در مرز بین ایالات کارولینای شمالی و ویرجینیا خریداری نمود و در آنجا تأسیسات آموزشی و نظامی پیشرفته خود را بنا نهاد.[4]
نمایی از ساختمان بلکواتر
در سال 2002 شرکت "مشاوره امنیتی بلکواتر" (Blackwater Security Consulting) تأسیس گشته و در اولین مأموریت خود 20 نفر از افراد خود را با
هویت مخفی برای محافظت از مقر سیا و پایگاه مسؤول شکار بن لادن اعزام نمود. پس از
حمله آمریکا به افغانستان، بلکواتر وارد این کشور شد.
در عراق نیز این شرکت یکی از شصت شرکت امنیتی بود که در حفاظت از تأسیسات و مقامات رسمی، آموزش ارتش و پلیس جدید عراق و پشتیبانی از نیروهای ائتلاف فعال بود. این شرکت پس از طوفان کارتینا نیز توسط دولت و شرکت‌های خصوصی به کار گرفته شد.[5] این شرکت تاکنون 1 میلیارد دلار از دولت آمریکا دریافت داشته است.
نیروهای بلکواتر
در حال حفاظت از دیپلمات‌های آمریکایی
این شرکت سعی نمود تا یک مجموعه آموزشی نیز در استان سن‌دیگو افتتاح نماید، اما این تصمیم با مخالفت سرسختانه مردم منطقهف سازمان‌های ضد جنگ و طرفدار محیط زیست مواجه گشت. در 7 مارس 2008 بلکواتر از برنامه خود برای احداث این مجموعه عقب نشست.[6] در سال 2009، بلکواتر اعلام نمود که نام خود را به "شرکت خدمات ایکس‌ای" تغییر خواهد داد.
در دسامبر 2011، ایکس‌ای نام خود را برای بار دوم تغییر داده و تبدیل به شرکت "آکادمی" شد.[7]
نمودار رشد قراردادهای بلکواتر با دولت آمریکا از سال 2001 تا 2006
ساختار شرکت آکادمی
آکادمی متشکل از 10 واحد تجاری است:
مرکز آموزش آمریکا
مرکز آموزش آمریکا (قبلا: مرکز آموزش بلکواتر) در حوزه آموزش تاکتیک‌ها و جنگ‌افزارها به نیروهای نظامی، کارمندان دولت و سازمان‌های اجرای قانون فعالیت میکند. در سال 2011، پنتاگون طی قراردادی از این مرکز خواست تا "پشتیبانی تحلیلی اطلاعاتی و تدارکات" را برای نیروهای ناتو در افغانستان ارائه نماید.[8]
مرکز آموزش بلکواتر
سیستم‌های هدفگیری بلکواتر
این مرکز سیستم‌های آموزش هدفگیری را ارائه میکند. این سیستم‌ها در خود شرکت طراحی و ساخته شده‌اند.[9]
نمونه‌ای از سیستم‌های هدفگیری بلکواتر
مشاوره امنیتی بلکواتر
این شرکت در سال 2001 تأسیس شد و یکی از سه شرکتی بود که در جنگ عراق در این کشور فعالیت می‌کرد. در پی اشغال عراق و حضور گسترده نیروهای غیرنظامی آمریکا تصمیم گفت از ای شرکت و مزدوران تحت امر آن برای حافظت از دیپلمات‌ها و تأسیسات استفاده نماید. بر اساس قراردادهای منعقده بین وزارت امور خارجه آمریکا و بلکواتر، این شرک مسؤول ارائه خدمات امنیتی در عراق، افغانستان، بوسنی و اسرائیل شد.[10]
نیروهای شرکت "مشاوره امنیتی بلکواتر" در حال اسکورت پل برمر
بلکواتر کی-9
بلکواتر کی-9 (K-9) در حوزه تربیت سگ‌های گشتی و سگ‌های شناسایی کننده مواد انفجاری و مواد مخدر فعالیت میکند.
شرکت کشتی‌های هوایی بلکواتر
این شرکت در سال 2006 تشکیل شد تا به ایجاد کشتی‌های هوایی کنترل از راه دور بپردازد.
نمونه‌ای از کشتی‌های هوایی ساخت بلکواتر
خودروی زرهی بلکواتر
بلکواتر اخیرا یک خودروی جدید زرهی به نام "گریزی ای‌پی‌سی" تولید و به بازار معرفی نموده است.
خودروی زرهی ساخت بلکواتر
خدمات امنیت دریایی بلکواتر
این مرکز آموزش‌های تاکتیکی برای واحدهای حفاظت از نیروهای دریایی ارائه میکند. این سازمان در گذشته نیروهای امنیتی یونان، کماندوهای دریایی آذربایجان و نیروهای وزارت کشور افغانستان را آموزش داده است.[11] پس از حمله به ناو "یو‌اس‌اس‌کول" این سازمان قراردادی برای آموزش ملوان‌های آمریکایی منعقد نمود.
ناو یو‌اس‌اس کول که پس از حمله به آن بلکواتر مدمور اموزش ملوانان آمریکایی شد
گروه توسعه کلاغ سیاه
این شرکت در حوزه ساخت و ساز و مدیریت فعالیت دارد. این شرکت در سال 1999 تأسیس شد تا مجموعه آموزشی بلکواتر را در کارولینای شمالی احداث نماید.
خدمات جهانی هوانوردی
این سازمان مسؤولیت بخش هوانوردی شرکت اکادمی را بر عهده دارد و با برخورداری از چندین هلی‌کوپتر و انواع هواپیماها با سازمان‌های مختلف آمریکایی در داخل و خارج از این کشور همکاری میکند. در اواخر سپتامبر 2007، یکی از شعبات این شرکت قراردادی 92 میلیون دلاری با وزارت دفاع آمریکا منعقد نمود تا حمل و نقل هوایی را در افغانستان، قرقیزستان، پاکستان و ازبکستان انجام دهد.[12]
هواپیمای بلکواتر در حال انجام مأموریت در افغانستان
شرگت گری‌استون
گری‌استون یک سرویس امنیتی خصوصی است که برای فعالیت‌های امنیتی خارج از کشور سربازگیری میکند. این شرکت در وب‌سایت خود اعلام داشته که "سربازان بهترین ارتش‌های دنیا" را برای اعزام به اقصی‌نقاط جهان استخدام میکند. وظایف این سربازان مزدور می‌تواند از عملیات‌های کوچک و عملیات‌های بزرگ "تسهیل عملیات‌های ایجاد ثبات در مقیاس وسیع که نیازمند تعداد زیادی از افراد برای برقراری امنیت در منطقه است" گسترده باشد.[13]
ورود بلکواتر به عراق
شرکت بلکواتر نقشی اساسی در جگ عراق ایفاء نمود. در سال 2003، قراردادی به مبلغ 27/7 میلیون دلار برای حفاظت از جان پل برمر، حاکم آمریکایی عراق، منعقد شد. در ژوئن 2004 این شرکت 320 میلیون دلار از وزارت امور خارجهخ آمریکا دریافت نمود تا از پرسنل این سازمان در مناطق ناامن محافظت کند.[14]
هلی‌کوپتر شرکت بلکواتر بر فراز کاخ ریاست جمهوری عراق، بغداد
در سال 2006، بلکواتر قراردادی برای محافظت از سفارت آمریکا در عراق، بزرگترین سفارت آمریکا در جهان، منعقد نمود. پنتاگون و نمایندگان شرکت تخمین می‌زنند که در حدود 20/000 الی 30/000 مقاطعه‌کار نظامی امنیتی در عراق فعالیت می‌کنند، البته میزان این رقم تا 100/000 نفر نیز برآورد می‌گردد، اگرچه هیچ سند رسمی در این مورد منتشر نشده است.[15]
بین سال‌های 2005 تا 2007، کارکنان امنیتی بلکواتر در 195 حادثه تیراندازی دخیل بوده‌اند که از این میزان در 163 مورد مزدوران بلکواتر تیراندازی را آغاز نموده‌اند. این شرکت اکثر از مزدوران خارجی برای انجام کارهای خود استفاده میکند. برای مثال، گری جکسون (Gary Jackson)، رئیس شرکت، اذعان نموده بود که برای محافظت از پل برمر مزدورانی از بوسنی، شیلی و فیلیپین استخدام شده بودن.[16]
مزدوران بلکواتر در خیابان‌های بغداد
کشتار عراقی‌ها در بغداد
در 16 فوریه 2005، نیروهای بلکواتر که یکی از کاروان‌های وزارت امور خارجه آمریکا را اسکورت می‌کردند یک اتومبیل عراقی را زیر آتش سنگین خود قرار دادند. آنها ادعا کردند که از سوی این خودرو به سوی آنها شلیک شده است در حالیکه تحقیقات نشان داد یکی از مأمورین بلکواتر این کار را انجام داده و به اتومبیل خودی شلیک کرده بود. جان فرس (John Fres)، سفیر امریکا در عراق، از مجازات این مزدوران جلوگیری به عمل اور زیرا به نظر وی این کار می‌توانست روحیه بقیه افراد را کاهش دهد.[17] در 30 می 2007، نیروهای بلکواتر یک غیرنظامی آمریکایی را مورد هدف قرار داده و ز پای درآوردند. به گفته آنها این راننده عراقی بیش از اندازه به کاروان وزارت امور خارجه آمریکا نزدیک شده بود.[18]
پرسنل بلکواتر در بغداد
در کریسمس سال 2006، یکی از محافظان ویژه عادل عبدل مهدی، معاون رئیس‌جمهری عراق، زمانی که در بیرون از محوطه نخست‌وزیری عراق حضور داشت مورد حمله مزدوران بلکواتر قرار گرفته و کشته شد. دولت عراق اعلام نمود که اندرو جی. مونن، از کارکنان بلکواتر در حالیکه تحت تأثیر مشروبات الکلی بود اقدام به قتل وی کرده است. هویت قاتل هیچگاه به صورت رسمی توسط مقامات آمریکایی فاش نشد و وی هماکنون در آمریکا به سر می‌برد. پس از گذشت قریب به شش سال هنوز نتیجه قطعی دادگاه وی اعلام نشده است.
دست مأمورین بلکواتر آلوده به خود بسیاری از غیرنظامی‌های عراقی است
در 6 فوریه 2006، یکی از تک‌تیراندازان شرکت بلکواتر که بر بام وزارت دادگستری عراق مستقر بود سه نفر از نگهبانان "شبکه رسانه عراق" را از پای دراورد. وزارت امور خارجه امریکا اعلام نمود که وی در چاچوب مقررات و قوانین عمل کرده است. در حالیکه به گفته شاهدین این نگهبانان هیچگونه تیراندازی علیه ساختمان وزارت دادگستری انجام نداده بودند.[19]
اسنادی که توسط وب‌سایت ویکی‌لیکس منتظر شدند نشان می‌دهند که کارکنان بلکواتر خطاهای فاحشی در عراق انجام داده و چندین غیرنظامی را کشته‌اند.[20]
ادامه کشتارها و خاتمه فعالیت بلکواتر در عراق
دولت عراق در 17 سپتامبر 2007، مجوز بلکواتر برای ادامه فعالیت در عراق را باطل نمود این کار پس از آن انجام گرفت که نیروهای اسکورت خودروهای وزارت امور خارجه در بغداد 17 غیرنظامی عراقی را به ضرب گوله از پای درآوردند. دولت آمریکا مجوز فعالیت این شرکت را در آوریل 2008 تمدید نمود اما در اوایل سال 2009، دولت عراق اعلام نمود که مجوز بلکواتر را تمدید نخواهد کرد.[21] دولت عراق از برگزاری دادگاه متهمین این آدمکشی در عراق جلوگیری نموده و آنها را به آمریکا منتقل نمود. این افراد هنوز در دادگاه‌های آمریکا محاکمه نشده‌اند.
تصویر تعدادی از کشته شدگان حادثه 17سپتامبر 2007
در 30 ژانویه 2009، وزارت امور خارجه اعلام کرد که قرارداد خود را با بلکواتر تمدید نخواهد کرد اما با این وجود، این شرکت در سال 2010 قراردادی به ارزش 100 میلیون دلار با سازمان سیا منعقد نمود.[22]
یکی دیگر از قربانیان حادثه 17 سپتامبر 2007
سرقت هواپیماهای عراقی توسط نیروهای بلکواتر
به گزارش خبرگذاری "النخیل" شرکت بلکواتر پس از ورود به عراق در پی تجاوز آمریکا به عراق در سال 2003 و سرنگونی رژیم دیکتاتور صدام، 39 فروند جنگنده عراقی را به سرقت برده است و پس از توافق با ارتش آمریکا 25 جنگنده میگ و 14 بالگرد نظامی رژیم صدام به طور سری از عراق خارج کرده است.
بلکواتر چندین فرند هواپیمای میگ عراقی را ربود
این منبع که خواست نامش فاش نشود گفت: این بالگردها هنوز استفاده نشده بودند و در آشیانه‌های خود قرار داشتند که شرکت بلک واتر آنها را سرقت کرد و به نصف قیمت فروخت.
از سوی دیگر "حاکم الزاملی" عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق گفت که پرونده ربوده شدن این جنگنده‌ها در این کمیسیون در حال پیگیری است و برخی از کسانی که خود دارای پرونده فساد هستند تلاش دارند تا این پرونده را مسکوت باقی گذارند.
حضور بلکواتر در کشورهای دیگر
شرکت بلکواتر یا همان شرکتی که هماکنون با نام آکادمی می‌شناسیم علاوه بر عراق در کشورهای دیگر نیز حضور دارد. بنا به گفته مقامات رسمی پرسنل شرکت بلکواتر برای کمک به مبارزه با مواد مخدر در افغانستان حضور دارند.[23] دولت اوباما برای مبلغی بالغ بر 250 میلیون دلار برای فعالیت این شرکت در افغانستان بدان پرداخت نموده است. بنا بر گزارشات این شرکت همچنین در پاکستان نیز حضور یافته و در آنجا همکاری نزدیکی با سیا دارد. در سال 2005، بلکواتر شروع به آموزش کماندوهای نیروی دریایی آذربایجان نمود تا توانمندی‌های آنها را در دریای خزر افزایش دهد.
آذربایجان جزو کشورهایی است که بلکواتر به اموزش نیروهایش می‌پردازد
اخیرا شبکه لبنانی الجدید فاش کرد که گروهی تحت نام "گروه مرگ" در حال آموزش برای اعزام به سوریه است. شبکه الجدید اعلام کرد که گروه مرگ تحت آموزشی است که شرکت بلک واتر از امان پایتخت اردن آن را کنترل میکند و با اسرائیل در ارتباط مستقیم است.
پرنس، مدیر سابق بلکواتر، پس از ورود به امارات و به درخواست شيخ محمد بن زايد آل نهيان، ولی عهد امارات، اقدام به ایجاد ارتشی سری برای امارات کرده است تا از شیوخ این کشور در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی دفاع نمایند. بنا بر گزارش‌ها، آموزش و تأمین نیروهای این ارتش بر عهده شرکت آکادمی خواهد بود.
شيخ محمد بن زايد آل نهيان
فردی که از بلکواتر خواست تا ارتشی سری در امارات ایجاد نماید
به گزارش روزنامه نویورک‌تایمز امارات با کمک اين نيروها مي‌تواند با هر گونه ناآرامي در داخل اردوگاه‌هاي مملو از کارگران چاه‌هاي نفتي يا تظاهرات دموکراسي خواهانه مردم اين کشور مشابه آنچه که در جهان عرب در حال وقوع است مقابله کند و حکام امارات اميدوارند اين نيروها در برابر خطر احتمالي ايران نيز کارساز باشند.
در ادامه گزارش آمده است پادگان آموزشي اين نيروها در شهر نظامي زايد است و يگان‌هاي اوليه اين نيروها عناصري از کشورهاي کلمبيا، آفريقاي جنوبي و ديگر کشورها را شامل مي‌شود که نظاميان بازنشسته آمريکايي و کهنه سربازان جنگي از يگان‌هاي عمليات ويژه انگليس و آلمان و فرانسه اين نيروها را آموزش مي‌دهند.
اين در حالي است که "يوسف العتبيه "، سفير امارات در واشنگتن و سخنگوي مالک شرکت بلکواتر از دادن هر گونه توضيح و واکنش به اين خبر خودداري کردند.
تصویر ماهواره‌ای از مجموعه آموزشی بلکواتر در امارات متحده عربی
بازی بلکواتر برای ترمیم چهره این شرکت
در پاییز سال جاری یک بازی رایانه‌ای با عنوان بلکواتر وورلدواید (Blackwater Worldwide) وارد بازار شد. عرضه این بازی انتقادهای زیادی را در پی داشت. سوزان بورک، وکیل مدافع خانواده‌های شهروندان عراقی که توسط مزدوران شرکت بلکواتر کشته شده‌اند، اظهار کرده است که این بازی رایانه‌ای الهام‌گرفته از نام این شرکت و اقدامات آن است و لذا "به شدت توهین‌آمیز" بوده و نباید به هیچ وجه ساخته شود.
تصویری از بازی بلکواتر
در این بازی که با همکاری اعضای سابق تیم بلکواتر ساخته می‌شود، بازی‌بازها نقش رهبری تیم عملیاتی مزدوران بلکواتر را داشته و سعی دارند تا از یک شهر ساختگی آفریقای شمالی محافظت کرده و "با خطرناک‌ترین رهبران و مبارزان جنگی نیروهای شبه‌نظامی مخالف دولت بجنگند."[24]
منابع و مآخذ
[1] Flintoff, Corey (September 25, 2009). "Blackwater's Prince Has GOP, Christian Group Ties". National Public Radio. www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14659780
[2] cahill, Jeremy. "Blackwater's New Sugar Daddy: The Obama Administration". The Nation. www.thenation.com/blog/36756/blackwaters-new-sugar-daddy-obama-administration
[3] Prince, Erik. "Erik Prince exclusive interview". Army Times. www.armytimes.com/news/2008/07/military_princeqa_071408w/
[4] Thomas, Evan; Hosenball, Mark (October 22, 2007). "The Man Behind Blackwater". Newsweek: 36–38. www.newsweek.com/id/43361
[5] Sizemore, Bill (September 15, 2005). "US: Private Security Company Creates Stir in New Orleans". The Virginian-Pilot. www.corpwatch.org/article.php?id=12634
[6] Raftery, Miriam. "Blackwater withdraws plans for camp in Potrero". The Alpine Sun. www.thealpinesun.com/archive%202008/March%2013/as%20inside.html
[7] Hodge, Nathan (12 December 2011). "Company Once Known as Blackwater Ditches Xe for Yet Another New Name". Wall Street Journal. online.wsj.com/article/SB10001424052970204319004577089021757803802.html
[8] Ditz, Jason. "Xe Hired to do Afghanistan Drug War Intel Work". Reader Supported News. www.readersupportednews.org/news-section2/337-166/7088-xe-blackwater-hired-to-do-afghanistan-drug-war-qintelq-work
[9] "US Training Center". US Training Center. www.ustraining.com/new/target.asp
[10] Private Security Contractors in Iraq: Background, Legal Status, and Other Issues. www.fas.org/sgp/crs/natsec/RL32419.pdf
[11] "Blackwater training center". Blackwater USA. Archived from the original on September 27, 2007. web.archive.org/web/20070927195715/http://www.blackwaterusa.com/training/inter_default.asp
[12] http://www.antiwar.com/ips/gharib.php?articleid=11690
[13]http://www.sunstar.com.ph/static/man/2006/06/17/news/senator.to.look.into.mercenary.list.up.exercises.in.subic.html
[14] Bennet, Brian (March 15, 2007). "Victims of an Outsourced War". TIME.
[15] ainaru, Steve; Saad al-Izzi (May 7, 2007). "U.S. Security Contractors Open Fire in Baghdad". Washington Post: p.A01. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/26/AR2007052601394.html
[16] "Blackwater boss grilled over Iraq". BBC News. October 2, 2007. http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7024370.stm
[17] Kelly, Matt, Lies In Iraq Shooting Unpunished, USA Today, April 2, 2009, p. 1. http://www.usatoday.com/printedition/news/20090402/1ablackwater02_st.art.htm
[18] Wright, Robin; Ann Scott Tyson (October 4, 2007). "Iraq reveals $100million purchase of Chinese arms". San Jose Mercury News. http://www.mercurynews.com/nationworld/ci_7080120?nclick_check=1
[19] Fainaru, Steve. "How Blackwater Sniper Fire Felled 3 Iraqi Guards". Washington Post (2007-11-08). http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/11/07/AR2007110702751_pf.html
[20] lanz, James; Lehren, Andrew W. (October 23, 2010). "Growing Use of Contractors Added to Iraq War's Chaos – Iraq War Logs – WikiLeaks Documents". The New York Times. www.nytimes.com/2010/10/24/world/middleeast/24contractors.html?_r=1&hp
[21] Risen, James; Williams, Timothy (January 30, 2009). "U.S. Looks for Blackwater Replacement in Iraq". The New York Times. www.nytimes.com/2009/01/30/world/middleeast/30blackwater.html
[22] Pelton, Robert Young. "An American Commando in Exile". Men's Journal. Men's Journal. http://www.mensjournal.com/an-american-commando-in-exile
[24] http://www.mashreghnews.ir/fa/news/58315
اخبار ویژه
در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
سکوت اصلاحطلبان
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
