نون خ؛ حکایت لنگه کفشی در بیابان برهوت تلویزیون

به گزارش سرویس نقد رسانه پایگاه 598، تولید آثار تلویزیونی مردم‌پسند به‌ویژه با توجه به مسائل واقعی، رویدادهای خانوادگی-اجتماعی و با رویکرد طنز معمولاً در کشور ما با اقبال مخاطب روبه‌رو می‌شوند. این نوع تولیدات جزو ضروریات برنامه‌سازی در رسانه‌ای است که عنوان ملی دارد. به عبارتی، تولید و پخش برنامه‌ها و سریال‌های شادی‌بخش، امیدآفرین و منطبق با فرهنگ و نیاز مخاطب آن هم در شرایط تلخ کنونی به دلیل حضور کرونا می‌تواند عاملی برای جذب بیشتر مخاطب به برنامه‌های تلویزیونی و حتی دور شدن قشرهای مردم از ماهواره‌نشینی باشد.

از همین رو، پخش سریال «نون خ» به‌رغم اشکال‌هایی که دارد، توانسته با سلیقه و نظر قشرهای مختلفی از مخاطب همسو باشد. اما این استقبال به معنای آن نیست که نون خ یک سریال فاخر، درجه یک و استاندارد است.

نقطه‌ضعف «نون‌ خ» نگاه سطحی به موضوعات خوب است

جبار آذین، منتقد و مدرس سینما با اعلام اینکه «نون خ» در امتداد تولید مضمونی سریال «پایتخت» ساخته شده است، درباره مضمون این مجموعه بیان کرد: این سریال با محور قرار دادن مسئله خانواده و توجه به مقوله مهم ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی جلوی دوربین رفته و بنا بوده مروج این‌گونه اهداف و برنامه‌ها باشد. پایتخت برای دستیابی به این مهم، لوکیشن شمال و نون خ‌ سازان لوکیشن کردستان را انتخاب کردند. اما مسئله مهمی که در اصل نقطه‌ضعف نون خ محسوب می‌شود، نگاه سطحی به موضوعات خوبی است که در این سریال وجود دارد. همچنین سطحی‌سازی در تصویر مسائل فرهنگی و ادبیات هموطنان کرد، صورت گرفته است که جای تحقیق و پژوهش کامل،  گسترده و ارائه درست مناسبات اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی و آداب و رسوم کردها در این سریال به‌صورت ملموس و وفادارانه به واقعیت‌ها خالی است.

وی در ادامه با اشاره به این‌که گرچه کم و بیش در گوشه و کنار این سریال برخی مراسم و رفتارهای معمول قوم کرد به تصویر کشیده شده و شوخی‌های رفتاری و کلامی برخی کاراکترها را مشاهده می‌کنیم، توضیح داد: شوخی‌ها و طنزهایی که ارائه شده سطحی است؛ یعنی مسائلی در آنها مطرح می‌شود که به‌جای آنکه طنز باشند یا حتی جنبه اجتماعی-انتقادی داشته باشد، شوخی‌های دم‌دستی با یکسری از مسائل عادی و روزمره است.

نون خ و حکایت لنگه‌کفش در بیابان

جبار آذین دلایل استقبال مخاطب از این مجموعه را چنین عنوان کرد: یکی از دلایلی که باعث استقبال مردم  از نون خ شده، این است که وضعیت سریال‌سازی در این ایام چندان پربار نیست. یعنی هیچ سریال دیگری که بتواند همزمان با نون خ پخش شود و کیفیت لازم را داشته باشد، وجود ندارد. حکایت اقبال از این سریال، حکایت لنگه‌کفشی در بیابان است. اگر تلویزیون چهار سریال دیگر هم داشت که دارای کیفیت‌های خوب ساختاری، هنری، مضمونی و حتی طناز بودند، بدیهی است مخاطبان تا این حد از نون خ حمایت نمی‌کردند. در هرحال، نون خ ظرفیت پردازش موضوع‌های خوب را  که آن هم توجه به خانواده و مناسبات اجتماعی است، داشته و دارد. همچنین اگر با نگرش دقیق‌تری به ژانرهای کمدی و طنز توجه می‌شد، امکانش وجود داشت که این سریال را به‌عنوان یک اثر خانوادگی-اجتماعی طناز قلمداد کرد.

موفق در جذب و سرگرم سازی مخاطب

«این سریال هم در زمینه ارائه مسائل خانوادگی و اجتماعی سطحی‌نگر است هم در برخورد و ارائه مسائل طنز و شوخی. نون خ توانسته با توجه به اوضاعی که مردم کشور به دلیل مسائل بیماری و ویروس کرونا دچارش هستند، مردم را پای تلویزیون بکشاند. در کل جدا از نواقص و کاستی‌هایی که در آن وجود دارد، توانسته در جذب و سرگرم‌سازی و شوخی با مخاطب به توفیق برسد.»

مسائل سیاسی و انتقادی با طنز و واقع‌نگری باشد

آذین در پاسخ به این پرسش که کنایه‌ها و بحث‌های اجتماعی و سیاسی مطرح شده در این مجموعه را چگونه ارزیابی می‌کنید، افزود: یکی از ویژگی‌های یک اثر خوب مردمی این است که به مسائل مرتبط به مردم و جامعه به‌طور صحیح بپردازد. اینکه در جای‌جای نون خ، اشاراتی به مسائل سیاسی و اجتماعی می‌شود، اتفاقاً می‌تواند از نکات مثبت این سریال باشد. اما به‌شرط آنکه این نگاه انتقادی همراه با طنز و واقع‌نگری باشد و قصد از ارائه این نکات، تخریب گروه یا جریانی نباشد. می‌شود مسائل سیاسی و اجتماعی را در قالب انتقاد، طنز مفید و سازنده بیان کرد بدون اینکه به کسی و جریانی توهین شود و فرهنگ احترام، تعامل و گفتمان اجتماعی خدشه‌دار گردد. البته در نون خ هم در مواردی دیده شده که نکات می‌توانست محترمانه‌تر به تصویر کشیده شود.

سعید آقاخانی و عمده نقشش در این مجموعه

این منتقد سینما درباره کارنامه هنری و مسیر رشد سعید آقاخانی تصریح کرد: به هرحال سعید آقاخانی بازیگر و کارگردان بااستعدادی است و اینکه اکنون به‌جایی رسیده که می‌تواند یک سریال مطرح اجتماعی بسازد و این حاصل زحمات و تجربیات سال‌ها کار کردن او در تلویزیون و سینماست. با این احوال در این سریال عمده‌ نقش در تصویرسازی، کارگردانی و بازی‌ را خود آقاخانی به عهده دارد. به‌جز آقاخانی یک یا دو نفر بیشتر نیستند که در این سریال توانسته باشند در سطح آقاخانی بازی‌های خوبی ارائه کنند. اغلب بازیگران این سریال کمتر شناخته شده و بومی هستند که همین ناهمسانی بین بازیگران سبب شده تا بازی‌ها یکدست و همسو نباشد که این از امتیازهای نون خ تلقی نمی‌شود. آقاخانی می‌توانست با گزینش بازیگران قوی‌تر، سطح سریال خود را از متوسط به مقبول برساند.

مهم‌ترین وجه؛ خروج از تهران و لوکیشن‌های همیشگی جنوب شهر

اما مازیار معاونی که او نیز نویسنده و منتقد سینما و تلویزیون است،‌ نون خ را سریال موفقی می‌داند. وی درباره این مجموعه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: مهم‌ترین وجه ماجرا، خروج از تهران و دور شدن از لوکیشن‌های همیشگی و تکراری جنوب شهر است. مجموعه  نون خ توانسته با ارائه یک طنز بکر که بسیار خوب هم به آن پرداخته شده، به کمدی موقعیت و طنز کلامی تبدیل شود. تکیه‌کلام‌های شخصیت‌ها با لهجه شیرین کُردی توانسته لبخند را به لب بیننده بیاورد. در این مجموعه موقعیت‌هایی ایجاد شده، که از دل مناسبات ساده و روزمره بیرون می‌آید. اشارات عالی و بی‌نقصی به مسائل روز کشور شده و شوخی‌هایی با مسئولان صورت گرفته است.

هنرمند با استعدادی که از زیر سایه یک تیم بیرون آمد

وی درباره مسیر هنری سعید آقاخانی و سختی‌هایی که برای هدایت گروه بازیگری این مجموعه داشته، بیان کرد: سعید آقاخانی از همان مجموعه «ساعت خوش» با استعداد بودن خود را نشان داد و خیلی زود هم از زیر سایه آن مجموعه و آن تیم بیرون آمد تا بازیگری در سایر عرصه‌ها و نیز کارگردانی را امتحان کند که بسیار هم موفق بود. چه در سینما که برایش جایزه هم به همراه آورد و چه در آثار طنزی مثل «متهم گریخت»، «من یک مستاجرم» و بعدها هم در آثاری که خودش ساخت.

معاونی که معتقد است بازی در میانه تیپ و شخصیت، هدایت تعداد زیادی بازیگر محلی یا بازیگرانی که غالباً نقش مکمل را بازی کرده‌اند در نقش‌های اصلی، قطعاً کار ساده‌ای نیست، گفت: البته تا اینجا سریال روی نوار موفقیت پیش رفته و با وجود اینکه تنها چند روز بعد از سریال پایتخت روی آنتن رفته، نه‌تنها بیننده را دلزده نکرده، بلکه به پربیننده‌ترین برنامه نیمه دوم فروردین هم تبدیل شده است. امیدوارم این موفقیت ادامه داشته باشد که البته در فرمول دنباله‌سازی مجموعه‌های تلویزیونی اصلاً کار ساده‌ای نیست.

گزارش از هنگامه ملکی