پشت پرده مبادله دانشمند ایرانی با دانشجوی آمریکایی

«رابین رایت» روزنامه نگار امریکایی در این باره در «نیویورکر» می‌نویسد: حتی برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، مخالف مبادله مسعود سلیمانی، دانشمند ایرانی با «ژیو وانگ» دانشجوی آمریکایی بوده، ولی وقتی متوجه شده این مبادله به هر صورت انجام خواهد شد، خود را همراه این تصمیم کرده و برای انجام این مبادله، عازم زوریخ سوئیس شده است؛ اما اکنون سوال این است که اگر هوک در جریان مذاکره برای این مبادله نبوده، چه کسی این مبادله را انجام داده است؟

به گزارش «تابناک»؛ «جیم اسلاتری»، نماینده سابق کانزاس در کنگره آمریکا در این میان نقشی اساسی ایفا کرده است؛ او کسی است که برای شرکت در کنفرانس گفت و گوی ادیان پیشتر به ایران سفر کرده بود و به خوبی محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران و مجید تخت روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد را ـ که فارغ التحصیل دانشگاه کانزاس در آمریکا بود ـ می‌شناخت.

علاوه بر اسلاتری و وکیل خانواده وانگ، «بیل ریچاردسون» سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد نیر وارد این ماجرا شده و در پس پرده مذاکراتی با مقاماتی از کاخ سفید، وزارت دادگستری، وزارت خارجه آمریکا از یک سو و مقامات آمریکایی و وکلای دو زندانی آغاز کرده است. ریچاردسون پیش از این هم در مذاکراتی برای مبادله زندانی با کره شمالی، سودان، پرو و ... حضور داشته است.

همه این تلاش‌ها البته به یک نقطه عطف نیاز داشت و آن نقطه عطف هم سخنرانی ظریف در جوامع آسیایی در نیویورک بود که به صراحت گفت، بیایید مبادله زندانی‌ها را انجام بدهیم. در ملاقات اسلاتری با ظریف در نیویورک، جزئیات مبادله‌ای مورد بحث قرار گرفت و بنا شد، این مبادله شامل سلیمانی و وانگ باشد؛ خوش شانسی که در این میان پدیدار شد این بود که جان بولتون از سمت مشاور امنیت ملی دولت ترامپ برکنار شد و جایش را به اوبرایان داد. اوبرایان خود پیشتر مذاکره کننده ارشد در مساله گروگان گیری در وزارت خارجه آمریکا بود و آمدن وی همکاری دولت با مذاکره کنندگان را تسهیل کرد. قرار اولیه این بود که وانگ به سفارت سوئیس در ایران تحویل داده بشود و سپس از آنجا به قطر برود.

زمانی که توافقات به نتیجه رسید، وزارت دادگستری آمریکا به مانعی جدید تبدیل شد و ادعا کرد که قوانین آمریکا اجازه نمی‌دهد، سلیمانی را که به ظن آنان قانون شکنی بود، در یک فرایند مبادله زندانی قرار دهند. زمانی که تصور می‌شد وزارت دادگستری اجازه نخواهد این مبادله انجام شود، اتفاق عجیبی افتاد؛ تنها سه روز پس از ادعا‌های سخت وزارت دادگستری علیه سلیمانی، آنان بناگاه همه اتهامات را علیه دانشمند ایرانی پس گرفتند و مجددا شرایط برای مبادله فراهم شد.

این عمل وزارت دادگستری در رفع اتهام علیه سلیمانی، وکیل سلیمانی را هم شگفت زده کرد. هنگامی که از او پرسیدند او می‌داند این رفع اتهام‌ها به چه خاطر بوده است، گفت: نه؛ هیچ گاه یک وکیل از مقامات نمی‌پرسد که چرا موکلش را تبرئه کرده اند. با وجود این، وی افزود، در ۴۴ سالی که به کار وکالت مشغول بوده، اولین بار بوده که چنین موردی را مشاهده کرده است.

با وجود این، نه ریچاردسون و نه اسلاتری ـ که مهم‌ترین افراد از سمت آمریکا در انجام این مبادله بودند ـ هیچ گاه از زمان مبادله و مکان آن مطلع نشدند و بدین ترتیب بود که مبادله به جای قطر در سوئیس انجام شد. مشخص نیست، در آخرین لحظات چه کسی از دولت آمریکا با مقامات ایرانی مذاکره کرده؛ اما آنچه مشخص است اینکه دولت آمریکا نمی‌خواسته اعتبار این اقدام را به افرادی خارج از دولت بدهد لذا در لحظات آخر بر ثمره تلاش‌های آنان نشسته و خود انجام مبادله را قطعی کرده است.

برخی از مقامات دولت ترامپ معتقدند او این امید را دارد که آزادی وانگ، نشانه‌ای باشد که ایران می‌خواهد با آمریکا وارد گفت و گویی درباره موضوعات مورد بحث طرفین شود. با وجود این، کارشناسان این را در حد یک علامت می‌دانند و معتقدند که نباید بیش از حد لازم روی این نشانه حساب باز کنند.