نظر امام صادق(علیه السلام) درباره نوروز

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن جنتی‌منش، کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی در گفت و گو با خبرنگار آئین و اندیشه فارس با بیان اینکه ادیان و مکاتب موجود در دنیا در مواجه با پدیده‌های اجتماعی و آداب و رسوم مربوط به اجتماعی، 3 نوع برخورد می‌توانند داشته باشند، اظهار داشت: برخورد اول اینکه تمام فرهنگ‌هایی که قبل از آن مکتب وجود داشته است را نفی و طرد می‌کنند.

وی با اشاره به برخورد دوم مبنی بر اینکه برخی از مکاتب در مواجهه با آداب رسوم ملت‌ها، تمامی آداب خوب و غلط  آنها را می‌پذیرد، در خصوص برخورد سوم مکاتب گفت: این نوع مکاتب آداب و رسوم معقول و انسانی را تایید می‌کند و آداب و رسوم غیر عاقلانه و خرافی گرایانه را از بین برده و نقد می‌کند. به طور خلاصه آداب و رسوم خوب فرهنگی را می‌گیرد و نگرش‌های غلط و نادرست را نفی می‌کند، با ظهور اسلام این مسئله به شکل جدی صورت گرفت و حتی در فرهنگ‌های که اسلام در آنها پیشرفت کرد نوع برخورد اسلام با آداب و رسوم اجتماعی هر جامعه‌ای از نوع سوم است.

این کارشناس دینی با تاکید بر اینکه اسلام آداب و رسوم خوب جامعه انسانی را پذیرفته به شکل منطقی در آنها صحه می‌گذارد، خاطرنشان کرد: هنگامی که اسلام در سرزمین عربستان ظهور کرد، آداب و رسوم اجتماعی غلط از جمله شرک و چندگانه پرستی، دزدی و غارت که به عنوان کار پسندیده در اجتماع محسوب می‌شد، را نقد کرد و گاهی نیز شکل اصلاح شده‌ آنها را به جامعه معرفی کرد.

حجت‌الاسلام جنتی منش اذعان کرد: اسلام برخی از آداب و رسوم معقول نوروز را تایید کرد و در گسترش همان فرهنگ در دیگر جوامع تلاش کرد تا به دیگر مردمان بشناساند. مسائل مختلفی مانند نو شدن زندگی، تمیزی، نظافت کمک کردن به بزرگ‌ترها، دید و بازدید‌ها، هدیه دادن‌ها و بحث صله رحم اینها را رسومات خوب و زیبایی بود که اسلام بر همه آنها مهر تایید گذاشت.

اسلام به نوروز رنگ و بوی معنوی بخشید

وی ادامه داد: اسلام در مواجهه با نوروز یک خدمت بزرگی انجام داد و نوروز را از انحصار مادی، تن و بدن بیرون کرد و به آن شکل معنوی داد. یعنی بعضی از کارهایی که داخل آداب و رسوم نوروز انجام می‌شود را به عنوان یک قداست فرض کرد.

این کارشناس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی با بیان اینکه گنجاندن ثواب در برخی آداب و رسوم نوروز توسط اسلام رنگ و بوی معنوی به آن بخشید. بیان داشت: در اعمال عید نوروز در کتاب‌های ادعیه اعمالی را ذکر کردند تا نگاه یک ایرانی مسلمان به طبیعت، نو شدن آن و شکل ظاهری تنها نباشد. بلکه در کنار آن جان خود را صفا دهد و با معنویت مانوس شود و در کنار آن با زنده شدن دل یاد خدا و ذکر خدا انجام شود.

کیفیت نماز نافله نوروز

وی در خصوص سایر اعمال نوروز ادامه داد: یکی از اعمال ویژه نوروز نماز نافله مستحبی است که در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم حاج شیخ عباس قمی به آن اشاره شده است که 4 رکعت است و بعد از نماز ظهر و عصر خوانده می‌شود و بعد سجده و دعای مخصوص خود را دارد. گفته می‌شود که اگر این نماز برای عید نوروز انجام شود موجب بخشش گناهان می‌شود.

حجت الاسلام جنتی با برشمردن برخی از آداب دیگر نوروز از جمله غسل کردن، پوشیدن لباس تمیز، استعمال عطر و بوی خوش اظهار داشت: گفتن ذکر «یا ذالجلال و الاکرام» در روز نوروز مستحب است که زیاد گفته شود، چرا که باعث صفای روح و جان انسان می‌شود، همچنین یکی دیگر از آداب عید نوروز اسلامی روزه گرفتن است که در این روز، روزه مستحب است، خواندن دعای معروف و مشهور نوروز در هنگام تحویل سال نو از جمله دیگر اعمال این روز محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: ذکر عید نوروز جان تازه‌ای به انسان می‌بخشد و او را از حالت طبیعت گرایانه و مادی گرایانه بیرون آورده و در سایه آن عیدی را به ارمغان می‌آورد که انسان‌ها علاوه بر نو شدن خانه و زندگی‌شان، جان و درونشان را شست‌وشوی خواهند داد و از هر گونه آلایندگی پاک می‌کنند که با این روح پاک به استقلال سال نو و بهار می‌روند.

روزی که در آن گناه نشود عید است

این کارشناس دینی با بیان اینکه دین اسلام معنای دیگری به نوروز بخشید و عید را از انحصار زمانی خارج کرد، ابراز داشت: اسلام، عید را به عنوان امری معنوی تلقی کرد که در آن روز از گناهان کناره‌گیری شود. حدیثی از امام علی علیه‌السلام در این باره نقل شده است که فرمودند «کُلُّ یَومٍ لا یُعصَی اللهُ فیهِ فَهُوَ یَومُ»؛ «هر روزی که در آن روز گناه نشود، آن روز روز عید است»؛ یعنی خوشحالی و شادی ایرانی مسلمان را به این سمت سوق داد که شادی و نشاط او جهت خدایی باشد.

امام صادق(ع) از اهمیت نوروز می‌گوید

وی در خصوص اهمیت نوروز در روایات اسلامی به روایت امام صادق علیه‌السلام اشاره کرد و افزود: امام صادق علیه‌السلام خطاب به «معلی بن خُنَیس‌» می‌فرماید: «نوروز روزی‌ست که در آن پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم برای حضرت علی علیه‌السلام در غدیر خم پیمان گرفت و آنان که آنجا بودند به ولایت آن حضرت اقرار کردند و خوشا به حال کسی که آن را نگه داشت و بدا به حال کسی که آن را زیر پا نهاد، نوروز روزی‌ست که در آن پیامبر (ص) حضرت علی (ع) را با وادی جنیان مواجه کرد و از آنان میثاق گرفت، نوروز روزی‌ است که در آن علی علیه السلام در جنگ نهروان پیروز گشت، نوروز روزی‌ست که در آن قائم ما اهل بیت ظاهر می‌شود و خداوند او را بر دجال پیروز می‌سازد.

وی ادامه داد: عرض کردم: یادگیری این مطب برایم دوست‌داشتنی‌تر از این است که عمری جاودان یابم؛ خداوند دشمنان شما را نابود سازد، امام فرمودند: معلی! نوروز روزی‌ست که خداوند در آن از انسان پیمان گرفت که او را بپرستند و برایش شریک قائل نشوند و به دین فرستادگانش گروند، نوروز روزی‌ است که خورشید برای اولین بار طلوع کرد و بادهای بارور ساز وزید و گل‌های زمین آفریده شد، نوروز روزی‌ست که کشتی حضرت نوح (ع) [بعد از طوفان] بر فراز کوه جودی ساحل گرفت، نوروز روزی‌ست که فرشته وحی، جبرائیل بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد، نوروز روزی‌ست که حضرت ابراهیم(ع) بت‌های قوم خود را شکست و نوروز روزی ا‌ست که پیامبر اکرم(ص) حضرت علی (ع) را بر دوش خود بلند کرد تا بت‌های قریش را در‌ انداخته و درهم شکند.