تحلیل استراتژیهای محور مقاومت و غرب در تنشهای منطقهای؛
شاخصه های معماری و شهرسازی تراز انقلاب اسلامی(بخش چهارم)؛
ساختار معماری، مکان‌یابی و مدیریت این مجموعه‌ها کاملاً غربی است هتل‌های اطراف حرم با هتل‌های کیش و تهران فرقی ندارد. فلسفه ایجاد هتل‌های امروزی با روح زیارت سازگاری ندارد...
به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه 598، تمدن غرب با استفاده از دستاوردهای نوین کوشید تا خود را
برتر از تمدن‌های دیگر نشان بدهد تا هویت ملی و دینی آنان را بگرفته و دل‌باخته
تمدن خود بکند تا برنامه‌ها و اقدامات جوامع، تابعی از تمدن غرب باشد. در حال حاضر
بخش قابل‌توجهی از مدیران در حوزه مدیریت شهری، غرب را الگوی پیشرفت می‌دانند و به‌سرعت
به دنبال تقلید از طرح‌ها و اقدامات غربی‌ها هستند و این به معنی اسارت فکری و
فرهنگی است و نمونه عینی آن تغییر هویت فضای عمومی شهرها است. در چند سال اخیر مجتمع‌های
تجاری به مناطق مختلف شهر معنا بخشیده است و مال‌ها جایگاه مهمی در شهرها پیداکرده
است بسیاری از فضاهای عمومی شهر تجاری شده‌اند و توسعه شهر بر اساس سودمحوری انجام
می‌پذیرد ازاین‌رو مناسبت‌های انسانی به‌طور صحیح در شهر شکل نمی‌گیرد در کلان‌شهرهایی
مانند تهران به سبب کمبود فضای عمومی از فضای مال‌ها برای زیست روزمره و فضای
فراغت استفاده می‌کنند حضور در این فضاها نیز برای شهروندان هزینه‌بر است. مشهد
پایتخت معنوی ایران اسلامی به‌عنوان یک شهر زیارتی باید ساختار مدیریتی‌اش با دیگر
شهرها تفاوت داشته باشد. امروزه در اطراف حرم مطهر رضوی با هتل‌هایی روبرو هستیم
که هیچ سنخیتی با مفهوم زیارت ندارند.
ساختار معماری، مکان‌یابی و مدیریت این مجموعه‌ها
کاملاً غربی است هتل‌های اطراف حرم با هتل‌های کیش و تهران فرقی ندارد. فلسفه
ایجاد هتل‌های امروزی با روح زیارت سازگاری ندارد این تک بناها فضایی صرفاً جهت
سکونت موقت زائر است و بستر تعامل فردی و اجتماعی در آن وجود ندارد درحالی‌که
زیارت خود عاملی برای اتحاد و وحدت امت اسلامی است. مکان‌یابی و طراحی مجموعه‌های
اسکان زائر به‌گونه‌ای می‌تواند باشد که در جهت ارتقا و افزایش تعاملات اجتماعی مؤمنین
و وحدت آن‌ها باشد. از ویژگی‌های معماری تراز انقلاب اسلامی، بوم آور بودن مصالح
است. مصالح استفاده‌شده در هتل‌های اطراف حرم حضرت رضا (ع) اکثراً وارداتی از
کشورهای اروپایی است. نقشه و پلان‌های طراحی آن‌ها تقلید از فلان هتل در کشور
ترکیه یا اروپایی است. هدف از ایجاد هتل در اطراف حرم امام رضا (ع) صرفاً سودآوری
شده است. این ساختار غلط به دلیل شناخت غلط از زائر و مبانی گردشگری مذهبی است. با
روندی که در محدوده حرم مطهر حضرت رضا (ع) مشاهده می‌شود بیم آن می‌رود که در آینده‌ای
نه‌چندان دور مجموعه حرم امام رضا (ع) مانع پیشرفت گردشگری شهر مشهد معرفی گردد! و
فضاهای تفریحی به مجموعه‌های تجاری اطراف حرم اضافه گردد. در حال حاضر در بافت
اطراف حرم در مشهد با دوگانه زائر- مجاور روبرو هستیم به بهانه نوسازی و سرمایه‌گذاری
و اشتغال، جمعیت کثیری که هویت بافت بودند از محدوده اخراج شدند و جمعیت قابل‌توجهی
از هسته ی مرکزی شهر مقدس مشهد در اختیار گردشگران قرارگرفته است. این‌که یک
محدوده و زون با هویت که هسته اصلی شکل‌گیری شهر بوده امروزه هیچ عامل هویتی در آن
وجود ندارد و افراد بومی محدوده را ترک کرده‌اند و در اختیار گردشگران قرارگرفته است
این دوگانه زائر- مجاور در آینده می‌تواند بسترساز آسیب‌های فرهنگی- اجتماعی-
امنیتی برای شهر مشهد مقدس باشد.
مسئله اینجاست در حال حاضر چه می‌شود کرد؟ به نظر باید یک برنامه بلندمدت در این خصوص تهیه کرد اما جهت ضمانت اجرایی شدن آن برنامه، برنامه‌های کوتاه‌مدت و چریکی در جهت رسیدن به اهداف بلندمدت می‌تواند مؤثر باشد. در خصوص هتل‌ها باید از عناصر معماری اسلامی- ایرانی در طراحی استفاده کرد و توجه داشت نوع فضاهای هتل باید دربردارنده مفهوم زیارت باشد. ارتفاع هتل نباید حریم بصری حرم را مخدوش کند. هتل‌ها به‌تدریج ساختار غلط سودمحوری را حداقل در شهر زیارتی مشهد و قم تغییر دهند چراکه بخش عمده زائران از دهک‌های بالای جامعه نیستند. در خصوص بحث دوگانه زائر- مجاور بحث‌های جامعه‌شناسی می‌تواند مثمر ثمر باشد لیکن پیشنهاد می‌شود ساکنین بومی را در اقدامات اقتصادی- فرهنگی مشارکت داده و در بهسازی، بازسازی و بازآفرینی شهری تمرکز بر نگهداری و بازگشت ساکنین بومی باشد.
پیشنهاد می‌شود مؤلفه‌های طراحی هتل با رویکرد زیارتی از منابع دین استخراج و شاخص‌های آن به‌صورت چک‌لیست ارائه شود این اقدام فواید متعددی دارد به‌طور نمونه می‌توان وضعیت هتل‌های موجود را بررسی و امتیازدهی کرد و یا برای طراحی هتل‌ها در آینده از این چک‌لیست‌ها استفاده کرد و هتل‌هایی که دارای این ویژگی‌ها هستند ذیل حمایت یک برند قرار بگیرد. این برند می‌تواند عناوین مختلفی داشته باشد مانند برند حلال، برند زیارت، برند طیب و...
پایان بخش چهارم...نویسنده: علی حجازیان پژوهشگر شهرسازی اسلامی
اخبار ویژه
رهبر انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان:
یادآوری/ بازنشر
در پاسخ به رسانههای مدعی اصلاحات بیان شد:
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
