۱۰ ویژگی سبک تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای در 35 سالگی

به گزارش پایگاه 598 به نقل از خراسان، در این مراسم که جمعی از فضلای حوزه و دانشگاه و همچنین، علاقه‌مندان به علوم قرآنی حضور داشتند، ابتدا گزارشی درباره فعالیت‌های دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در مشهد و نیز، روش تهیه و تدوین کتاب «تفسیر سوره برائت»، به حضار ارائه شد و در ادامه، آیت‌ا... محمدی ری‌شهری، ضمن سخنانی، به بررسی شاخص‌ها و ویژگی‌های تفسیر رهبر انقلاب پرداخت. مسئول دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌ا... خامنه‌ای در مشهد، در این مراسم، با بیان آغاز به کار این دفتر در سال 1385، از افزایش فعالیت‌های پژوهشی در آن، طی سال‌های اخیر خبر داد. رضا خوراکیان گفت: با زیرساخت‌های به وجود آمده در چند سال اخیر، دفتر سعی کرده است تا گام‌های مثبتی را در روند تربیت پژوهشگران توانمند در عرصه مطالعات مربوط به اندیشه‌های رهبر انقلاب و امام راحل(ره)، بردارد. وی مشهد را دارای ظرفیت بسیار بالایی در زمینه پژوهش‌های مربوط به عرصه فوق‌الذکر دانست و حضور شاگردان فرهیخته رهبرانقلاب را در این شهر، فرصتی مغتنم برای توسعه پژوهش‌های مد نظر دفتر شمرد.

این تفسیر، معرفت‌افزاست
در بخشی از این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر فرزانه با بیان خاطراتی از ایام حضور رهبر انقلاب در مشهد و آغاز فعالیت‌های تفسیری معظم‌له، گفت: درس تفسیر، با حضور سه نفر در مسجد صدیقی‌ها آغاز شد و بعدها در جاهای مختلفی مانند مسجد قبله ادامه یافت و سرانجام، در مدرسه میرزاجعفر برگزار شد. تعداد شرکت‌کنندگان در این جلسات، در مدرسه میرزاجعفر، به 500 نفر بالغ می‌شد و این نشانه جاذبه بیان و دیدگاه‌های تفسیری رهبر معظم انقلاب در این جلسات بود. وی جلسات تفسیر رهبر انقلاب را، جلساتی معرفت‌افزا دانست که حتی زمانی که درِ مدرسه بسته بود، در ایوان‌های اماکن متبرکه ادامه می‌یافت و با وجود سرمای هوا، هیچ کس از شرکت در آن غفلت نمی‌کرد.

6 مرحله تولید اثر
مسئول تدوین کتاب «تفسیر سوره برائت» نیز، طی سخنانی در مراسم معرفی این کتاب، گزارشی از روند تهیه و تنظیم این اثر ماندگار ارائه کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی خیاط، با اشاره به اقدام ارزشمند حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی، برای ضبط و پیاده کردن متن تفسیر مقام معظم رهبری، هنگام ایراد این مباحث در سال 1351، روند تنظیم و تدوین اثر را در شش مرحله دانست و گفت: در مرحله نخست، تلاش‌ها بر این متمرکز شد که منابع این جلسات تفسیر که سه سوره مائده، برائت و انفال را در بر می‌گرفت، تهیه شود، اما متأسفانه به جز متن نسبتاً کامل تفسیر سوره برائت و یادداشت‌های رهبر انقلاب از تفسیر سوره انفال که به دفتر حفظ و نشر آثار ایشان تحویل داده شده بود، چیز دیگری یافت نشد. وی مرحله دوم تا پنجم را شامل تایپ متن به دست آمده، ویراستاری مختصر، کشف روش‌ تفسیری در قالب 80 نکته و انتشار آن و نیز، منبع‌یابی بیان کرد و افزود: در مرحله نهایی به این نتیجه رسیدیم که باید افزون بر اقدامات انجام گرفته، یک ویرایش نهایی نیز انجام و موارد مشابه حذف و همچنین، منبع یابی متن، با دقت بیشتری تکمیل شود.

10 نکته درباره تفسیر
آیت‌ا... محمد محمدی ری شهری، به عنوان سخنران اصلی مراسم معرفی کتاب «تفسیر سوره برائت»، با بیان خاطراتی از دوران همکاری با رهبر انقلاب، به بیان ویژگی‌های شیوه تفسیری ایشان پرداخت و با توجه به کتاب انتشار یافته، این ویژگی‌ها را در 10 مورد، دسته بندی کرد. عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: برجستگی‌ها و نکاتی که می‌توان درباره این تفسیر عرضه کرد، از این قرار است؛ 1- این تفسیر، تفسیری بسیط است و این معنا، موجب کاربردی شدن آن می‌شود و دلیل استقبال از این تفسیر در دهه 1350 نیز، همین بوده است؛ 2- تفسیر سوره برائت و دو سوره دیگر که ما آن ها را در اختیار نداریم، حاصل تدریس است و گرایش مفسر در آن، یعنی اهتمام به احیای مفاهیم اجتماعی و سیاسی قرآن، به صورت مستقیم عرضه شده است. از سوی دیگر، نفس تدریس کردن، محتاج غور علمی و مطالعات فراوان است؛ موضوعی که بر غنای اثر، بسی افزوده است؛ 3- ساده‌سازی مفاهیم قرآن، از دیگر ویژگی‌های این تفسیر گرانقدر است؛ قدرت بیان رهبر انقلاب و تسلط کم‌نظیر ایشان بر فن خطابه و نیز، احاطه معظم‌له به بن‌مایه‌های ادبیات فارسی، این امکان را به وجود آورده است که مفاهیم قرآنی در قالبی ساده و همه فهم ارائه شود؛ 4- ویژگی دیگر این تفسیر، تفاوت ساختار و زیرساخت آن است؛ این تفسیر که ظاهراً رویکردی ترویجی دارد و به مخاطبان عام، مفاهیم هدایتی قرآن را عرضه می‌کند، زیرساختی دقیق و عمیق دارد که بر مخاطب عام پوشیده است و تنها اهل فن و استادان تفسیر می‌توانند آن را بشناسند؛ 5- تأکید بر جان مطلب و پرهیز از ورود به جزئیات برای منتقل کردن مطالب اصلی به مخاطبان؛ 6- جامعیت و همگونی مضمونی نسبت به هندسه معارف دینی؛ به این ترتیب که حوزه‌های متفاوت معرفت دینی به یک اندازه در این تفسیر مورد توجه قرار گرفته است؛ 7- تعبّد در تفسیر قرآن؛ مفسر گرانقدر در این تفسیر شریف، به دنبال ارائه تحقیق مبتنی بر تحقیقات بوده و درصدد نبوده است که با رویکردی ذوقی، به جذب بیشتر مخاطبان مبادرت ورزد؛ 8- تفسیر سوره برائت در دوران جوانی رهبر انقلاب و هنگامی که حدود 35 سال داشتند صورت گرفته و از این لحاظ، نشان دهنده تسلط کم‌مانند ایشان بر معارف اسلامی و تفسیر قرآن کریم در دوران جوانی است؛ 9- تتبّعات و تحقیقات این تفسیر که به نحو شگفت‌انگیزی، گسترده است، زمانی انجام گرفت که حتی کتاب‌های مورد نیاز هم به زحمت در اختیار اهل علم بود و این رویکرد، خبر از کوشش و تلاش خستگی‌ناپذیر مفسر گرانقدر برای تهیه منابع مورد نیاز دارد؛ 10- متن تفسیر، خسته کننده و ملال‌آور نیست؛ انشایی روان و دلنشین دارد و عاری از مطالب اضافه است.

در پایان این مراسم، از دست‌اندرکاران تهیه و تدوین کتاب «تفسیر سوره برائت»، تقدیر شد.